Ανάκαμψη παρουσίασε χθες η τιμή του χρυσού, καθώς οι επενδυτές περιμένουν ενδείξεις σχετικά με την πορεία των αμερικανικών επιτοκίων. Η τιμή spot του χρυσού στο Λονδίνο ενισχυόταν 0,5%, στα 1.283,03 δολάρια η ουγκιά, αφού όμως η τιμή του πολύτιμου μετάλλου υποχώρησε 1,4% τη Δευτέρα, γνωρίζοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τις 11 Σεπτεμβρίου. Στην ανάκαμψη της τιμής του χρυσού συνέβαλε και η πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στη Γερμανία, από τη στιγμή που κατέρρευσαν οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης.

Από τα υπόλοιπα πολύτιμα μέταλλα, η τιμή αργύρου ενισχυόταν 0,6%, στα 17 δολάρια η ουγκιά, ενώ η τιμή πλατίνας κυμαινόταν στα 931,60 δολάρια η ουγκιά, καταγράφοντας άνοδο 0,7%. Το παλλάδιο ενισχυόταν 0,3%, στα 991,60 δολάρια η ουγκιά.

[ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 22/11/2017]

Απόσπασμα Πρακτικού της 1ης Συνεδρίασης του προσωρινού ΔΣ της «Ενώσεως των εν Ελλάδι Μεταλλευτικών και Μεταλλουργικών Επιχειρήσεων», Μάρτιος 1924. Ο Ηλίας Γούναρης είναι ο πρώτος Γεν. Γραμματέας της Ένωσης.

Με τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους το 1821 και μάλιστα μετά τον νόμο «Περί μεταλλείων» το 1861 αλλά και τις μετέπειτα τροποποιήσεις και επικαιροποιήσεις αυτού άρχισε μια έντονη μεταλλευτική δραστηριότητα που συνεχίστηκε για αρκετές δεκαετίες.

Η έκθεση του απόφοιτου της Λιέγης τότε Επιθεωρητού Μεταλλείων και μετέπειτα καθηγητή του ΕΜΠ, Ηλία Γούναρη,  εκδοθείσα  το 1911 με τίτλο «Η Εκμετάλλευσις των Μεταλλείων της Ελλάδος κατά το 1910» περιγράφει με λεπτομέρεια και πληρότητα στοιχείων  τη μεταλλευτική δραστηριότητα της εποχής. Μια εμπεριστατωμένη έκθεση για τα μεταλλεία, που δυστυχώς δεν επαναλήφθηκε σε αυτή την έκταση και πληρότητα.

Ο αείμνηστος καθηγητής Α. Φραγκίσκος αναφερόμενος στην έκθεση αυτή γράφει στις σημειώσεις του -ουδέποτε εκδοθέντος- βιβλίου του “Είναι ανεπανάληπτη -με τη σημασία της λέξης-, γιατί δεν ξαναγράφτηκε κάτι τέτοιο, εκτός αν υπάρχει ή υπάρχουν και δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα, ή οι εκθέσεις ή τα στοιχεία των δραστηριοτήτων, από το 1910 μέχρι σήμερα, βρίσκονται σκονισμένα και στοιβαγμένα σε διάφορα ερμάρια κάποιου Υπουργείου -που αναφέρεται στην εξορυκτική βιομηχανία- που αλλάζει όνομα σύμφωνα με το συρμό της εποχής..”.

Μπορώ να διαβεβαιώσω τον αείμνηστο καθηγητή, ότι δεν υπάρχουν στοιβαγμένες τέτοιες μελέτες, παρά μόνον αποσπασματικές και σε μεγάλο βαθμό επιδερμικές επιμέρους μελέτες, γιατί απλά γίνονται είτε από σπουδαστές και όχι έμπειρους γνώστες του τομέα αλλά και χωρίς ιδιαίτερο στόχο την ουσιαστική και καθετοποιημένη ανάπτυξη του Ορυκτού μας Πλούτου.  Ποτέ από ότι θυμάμαι, τις τελευταίες δεκαετίες δεν ζητήθηκε, δεν προκηρύχθηκε και προφανώς  δεν εκπονήθηκε μια ολοκληρωμένη μελέτη καταγραφής των υφιστάμενων και  πρόταση αξιοποίησης του διαθέσιμου αποθεματικού των ΟΠΥ του τόπου μας. Ποιός νοιάζεται άλλωστε;

Το 1946-47 ο Γούναρης επανέλαβε την ενημέρωση με 4 δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Οικονομική Επιθεώρηση».

Ας δούμε ένα δείγμα από την έκθεση αυτή του 1910.

« Η Εργασία εις τα μεταλλεία»

Το 1910 απέβη έτος μεταλλαγής του τρόπου της επιβλέψεως των μεταλλευτικών εργασιών, χάρις εις τα δικαιώματα, δι’ ων ενίσχυσε την αρμόδιαν υπηρεσίαν ο νέος περί μεταλλείων νόμος.

Ούτως επεβλήθη η πρόσληψις διπλωματούχων μηχανικών, υπευθύνων δια τας εργασίας, απηγορεύθη η πρόσληψις κορασίδων και μικρών παίδων εις κοπιώδεις εργασίας, προς δε κατηρτίσθη και δημοσιευθείς δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως εφαρμόζεται επίσημος κανονισμός των μεταλλευτικών εργασιών. Δι’ αυτού ετέθη φραγμός εις το ανεξέλεγκτον των εκμεταλλευτών και ήρχισαν ν’ αναζητώνται ευθύναι δια παν επισυμβαίνον δυστύχημα. Προς τούτοις εκανονίσθησαν αι ώραι εργασίας και ο τρόπος διεξαγωγής της, καθωρίσθη η δικαιοδοσία, η αρμοδιότης και η ευθύνη εκάστου των επιβλεπόντων τας μεταλλευτικάς εργασίας και πληθύς εξασφαλίσεων επεδιώχθη προς πρόληψιν δυστυχημάτων.»

Στην συνέχεια ο Γούναρης αναφέρεται στη στατιστική των ατυχημάτων τα οποία είχαν παρουσιάσει  αύξηση, αλλά αυτό αιτιολογείται κθρίως με το ότι παλαιότερα δεν καταγράφονταν αυτά.  Ο κανονισμός, παρ’ όλη την αυστηρότητά του, έγινε ευχαρίστως δεκτός από τους εκμεταλλευτές γιατί χρησιμεύει για την διδαχή των εργατών στην εργασία τους και καταμερίζει τις ευθύνες και ορίζει τις αξιώσεις τις οποίες μπορεί να έχει η Υπηρεσία από τους εκμεταλλευτές. Αναφέρει επίσης την προσπάθεια για την ταχεία καταβολή της σύνταξης, ή τη μεσολάβηση για τυχόν διενέξεις μεταξύ των εργατών και μεταλλευτών και την εύρεση ικανοποιητικής λύσης.

Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την ίδρυση του ταμείου μεταλλευτών, που αποτελεί νόμος του κράτους (νόμος ΒΩΜΑ του 1901). Το 1910 το Δ.Σ. του Ταμείου Μεταλλευτών έδωσε 67 συντάξεις, τις οποίες κατονομάζει αριθμητικά και κατά εταιρεία. Αναφέρονται ακόμη χορηγήσεις για προίκα σε θυγατέρες γονέων παθόντων στην εργασία. Τις συντάξεις κατέλαβαν «εξ ημισείας» το ταμείο και οι εκμεταλλευτές.

Διαβάζοντας την παραπάνω έκθεση του επιθεωρητή Ηλ. Γούναρη στο σύνολό της, διαπιστώνουμε ότι, εκτός από την άπταιστη καθαρεύουσα, η ουσία δεν διαφέρει ως προς τις επικρατούσες συνθήκες στα μεταλλεία. Κρίση στην εμπορία των μεταλλευμάτων, κρίση στις επενδύσεις, καθυστερήσεις στην έκδοση νόμων ή κανονισμών, αναμονή ξένων επενδυτών και ευχολόγια για βελτιωτικές διορθώσεις. Μολαταύτα τότε  υπήρχε προσμονή για κάτι καλύτερο. Φαίνεται ότι είχαν αντιληφθεί ότι, η πρόοδος της Ελλάδας εξαρτιόνταν και από τον Ορυκτό της Πλούτο.

Εκείνο που ξεχωρίζει επίσης είναι ότι, δεν αναφέρεται πουθενά η λέξη «περιβάλλον» και «η προσβολή του περιβάλλοντος». Αυτό που ενδιέφερε την τοπική κοινωνία ήταν «το μεροκάματο» και η παραμονή στον τόπο τους. Παρά το γεγονός ότι το περιβάλλον δεν είχε τεθεί ως πρόβλημα, είχε παρατηρηθεί ότι ούτε τα πρανή από το μεταλλείο ή ούτε τα πρανή από εργοστάσια εμπλουτισμού, ή ακόμα τα τέλματα από από επίπλευση που ριχνόταν στη θάλασσα, είχαν βλαπτικές επιπτώσεις. Εντούτοις είχαν αντιληφθεί τη βλαπτικότητα της σκόνης από την όρυξη των διατρημμάτων και επέβαλαν το νερό στη διάτρηση και τη μάσκα προστασίας.

Και κάτι ακόμα που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι τότε κατά κανόνα υπήρχαν υπόγειες εργασίες με μικρές καταστροφές του τοπίου και με μικρά πρανή από τα στείρα της εκμετάλλευσης (ραμπλέδες) και σχετικά μικρές παραγωγές.

Οι επιφανειακές εξορύξεις αποτελούσαν εξαίρεση και η προσβολή του τοπίου δεν είχε αναδειχθεί με την κατακραυγή που αντιμετωπίζει σήμερα. Αντίθετα η σύγχρονη εκμετάλλευση όπως είνα γνωστό απαιτεί μηχανοποιημένη επιφανειακή εξόρυξη που έχει ως συνέπεια την εκτεταμένη “καταστροφή” του τοπίου.

Αν μπορεί να ονομαστεί «καταστροφή» η επιφανειακή εξόρυξη σε θέσεις πχ. με άγονη γεμάτη αγκωνάρια πλαγιά ή χέρσα γης,  στις οποίες επιβάλλεται σήμερα με βάση την νομοθεσία η «αποκατάσταση» όπως την ονόμασαν, δηλ. η διαδικασία (καθολικής) επαναφοράς του οικοσυστήματος στην αρχική του κατάσταση δηλ. την άγονη ή χέρσα γη.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για «διαμόρφωση», που μπορεί να γίνει και μάλιστα καλύτερη από την προτεραία εικόνα του τοπίου. Παραδείγματα υπάρχουν, Πτολεμαΐδα Μήλος, Παρνασσός και σε άλλα μέρη που έχει εκτελεστεί διαμόρφωση του τοπίου, σε εκσκαφές ή άλλα έργα από μεταλλευτικές δραστηριότητες.

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net/, του Πέτρου Τζεφέρη, 20/11/2017]

Οι εκδόσεις Βιβλιόραμα σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου της Λήδας Παπαστεφανάκη “Η φλέβα της γης. Τα μεταλλεία της Ελλάδας, 19ος-20ός αιώνας” τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2017, στις 7:00 μ.μ. στο Πόλις Art Café, Πεσµαζόγλου 5 και και Πανεπιστηµίου, Στοά του Βιβλίου.

Με τον πρωτότυπο τίτλο «Η Φλέβα της Γης» και υπότιτλο «Τα Μεταλλεία της Ελλάδας 19ος – 20ος αιώνας», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα, το βιβλίο της καθηγήτριας Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Λήδας Παπαστεφανάκη. Πρόκειται για μία πολυετή, και πολύτιμη συνάμα εργασία, (έργο ζωής μπορώ να το χαρακτηρίσω) 400 σελίδων, μέσα από τις οποίες ο αναγνώστης, ο επιστήμονας, ο ερευνητής θα πληροφορηθεί με λεπτομέρειες τη διαχρονική πορεία της μεταλλευτικής ιστορίας της Ελλάδας από το 1840 έως το 1960.

Κάθε βιβλίο έχει τη δική του ιστορία γράφει χαρακτηριστικά η κ. Παπαστεφανάκη. Και πώς να μην έχει, αφού ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο των μεταλλωρύχων στην ανοδική και καθοδική πορεία της μεταλλοφόρου φλέβας στα σπλάχνα της γης, εισχώρησε η ίδια με τον ίδιο κοπιαστικό τρόπο βαθιά μέσα στις αρχειακές πηγές και τη βιβλιογραφία και μάς παράδωσε αυτόν τον πολύτιμο τόμο.

Περιδιαβαίνοντας τις σελίδες, έχεις την αίσθηση ότι οσφραίνεσαι το αντιμόνιο της τυπογραφίας των παλιών εγγράφων, μέσα από τα οποία η κ. Παπαστεφανάκη διέσωσε και έφερε στο φως τα ιστορικά στοιχεία από το πρώτο ενδιαφέρον του νεοσύστατου ελληνικού κράτους για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, μέχρι τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου και τον πρώτο νόμο «Περί Μεταλλείων» το 1861, που ρύθμιζε τα ζητήματα της μεταλλευτικής δραστηριότητας.

Η κ. Παπαστεφανάκη δεν παρέλειψε, επίσης, να αποδώσει φόρο τιμής στους εργαζομένους που πολλές φορές έδωσαν και την ίδια τους τη ζωή (βλέπε περίπτωση μεταλλείων Σερίφου) για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, μεροκάματο, οκτάωρο, κοινωνική περίθαλψη και ασφάλιση. Αναφέρεται στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης, την τεχνική εκπαίδευση, και ονομαστικά στην κατάρτιση των μεταλλειολόγων μηχανικών, οι οποίοι στη συνέχεια άφησαν το επιστημονικό τους αποτύπωμα για να μπουν οι βάσεις για τη δημιουργία βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα.

Σχεδιαγράμματα παραγωγής, πωλήσεων, εξαγωγών-εισαγωγών, ημερήσια απόδοση, γυναίκειο και ανδρικό εργατικό δυναμικό, στατιστική καταγωγής των εργαζομένων, πλούσιο και πολύ κατατοπιστικό φωτογραφικό υλικό, καθώς και πλήρης κατάλογος των μεταλλευτικών επιχειρήσεων για τη χρονική περίοδο που πραγματεύεται το βιβλίο συμπληρώνουν τη σπουδαία αυτή εργασία.

Και όπως συμβαίνει πάντα με παρόμοια βιβλία η εργασία έχει εισαγωγικό και όχι εξαντλητικό χαρακτήρα, αναμένοντας τους μελλοντικούς ερευνητές να την συμπληρώσουν, γιατί μόνο έτσι προχωράει και η έρευνα και οι επιστήμες.

[ΠΗΓΗ: http://elladitsamas.blogspot.gr/, 13/11/2017]