Monthly Archives: February 2022

ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΈΚΤΑΚΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ – H ΡΩΣΙΑ ΣΤΟ ΕΔΩΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ

Με δεδομένο ότι αρκετές χώρες αναμένεται να τοποθετηθούν στο βήμα της ΓΣ, η διαδικασία ενδέχεται να κρατήσει μέρες

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συγκάλεσε χθες Κυριακή σπάνια έκτακτη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης των 193 μελών προκειμένου να συζητηθεί και να τεθεί σε ψηφοφορία κείμενο που καταδικάζει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αφού η Μόσχα χρησιμοποίησε το βέτο που διαθέτει για να εμποδίσει το κείμενο να ψηφιστεί από το ΣΑ την περασμένη εβδομάδα, οι δυτικές κυβερνήσεις ελπίζουν ότι θα υπάρξει απερίφραστη καταδίκη της εισβολής από τη ΓΣ, η συνεδρίαση της οποίας προγραμματίζεται να αρχίσει στις 17:00 (ώρα Ελλάδας).

Στην τέταρτη κατεπείγουσα συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για την Ουκρανία μέσα σε μία εβδομάδα, οι 11 από τις 15 χώρες μέλη του τάχθηκαν υπέρ της πρότασης να κατατεθεί το σχέδιο ψηφίσματος στη Γενική Συνέλευση. Η Ρωσία ψήφισε κατά, αλλά δεν είχε δικαίωμα βέτο σε αυτή το διαδικαστικό ζήτημα.

«Η Ρωσία δεν μπορεί να σταματήσει τον κόσμο να ενωθεί για να καταδικάσει την εισβολή της στην Ουκρανία», τόνισε η πρεσβεύτρια της Βρετανίας στον ΟΗΕ, η Μπάρμπαρα Γούντγουορντ.

Με δεδομένο ότι αρκετές χώρες αναμένεται να τοποθετηθούν στο βήμα της ΓΣ, η διαδικασία ενδέχεται να κρατήσει μέρες.

Θα πρόκειται για μόλις την 11η έκτακτη ειδική συνεδρίασή της τα τελευταία 70 και πλέον χρόνια.

Σκοπός είναι να ξεπεραστεί τουλάχιστο ο αριθμός των ψήφων των χωρών που είχαν χαρακτηρίσει άκυρο το δημοψήφισμα στην Κριμαία για την προσάρτησή της στη Ρωσία το 2014. 100 κράτη μέλη είχαν ταχθεί τότε υπέρ, 11 είχαν ταχθεί κατά και 58 απείχαν.

Το τρέχον σχέδιο ψηφίσματος, αντίγραφο του οποίου περιήλθε σε γνώση του Γερμανικού Πρακτορείου, καταδικάζει τη ρωσική εισβολή «με τους πιο σθεναρούς όρους» και εκφράζει υποστήριξη στην εθνική κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα, την ανεξαρτησία και την ενότητα της Ουκρανίας. Αξιώνει την άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων της Ρωσίας και την εφαρμογή της συμφωνίας του Μινσκ.

Κατά διπλωματικές πηγές, το κείμενο θα τροποποιηθεί.

Ενώ οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι συχνά νομικά δεσμευτικές, αυτές της Γενικής Συνέλευσης εξ ορισμού δεν έχουν τέτοια φύση, έχουν ωστόσο αξία σε επίπεδο συμβολισμού.

[ΠΗΓΗ: https://www.in.gr/, 28/2/2022]

ΏΘΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΛΕΚΤΡΑ

Σημαντική ώθηση στον κλάδο των τεχνικών έργων και σε μικρές και μεσαίες εταιρείες εκτιμάται πως θα δώσει το πρόγραμμα Ηλέκτρα για την ενεργειακή εξοικονόμηση των δημόσιων κτιρίων που ανακοίνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος ότι ξεκινάει. 

Υπολογίζεται ότι από 100.000 δημόσια κτίρια, μόλις 17.000 έχουν εκδώσει ενεργειακό πιστοποιητικό. Με άλλα λόγια, τα περισσότερα κρατικά κτίρια είναι περιβαλλοντικές βόμβες, καθώς εκπέμπουν ιδιαίτερα υψηλούς ρύπους διοξειδίου του άνθρακα και καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Το πρόγραμμα Ηλέκτρα που είναι προϋπολογισμού 640 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο μαζί με τη μόχλευση θα κινητοποιήσει κεφάλαια έως και 1 δισ. ευρώ αναμένεται ότι θα δώσει λύση στο πρόβλημα των ρυπογόνων δημοσίων κτιρίων. Υπολογίζεται, εξάλλου, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι στα κτίρια αποδίδεται, ετησίως, το 40% των άμεσων και έμμεσων εκπομπών που σχετίζονται με την ενέργεια. Από το ποσοστό αυτό, το 28% των εκπομπών σχετίζεται με τη λειτουργία των κτιρίων, ενώ το 11% των εκπομπών οφείλεται στα υλικά κατασκευής των ακινήτων.

Και δεδομένου ότι τα 2/3 των υφιστάμενων κτιρίων θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν το 2040, η ανακαίνισή τους για τον περιορισμό των εκπομπών αερίου είναι μονόδρομος.

Τα ιδιωτικά projects

Η κατάσταση είναι, ως ένα βαθμό, καλύτερα για τα ιδιωτικά κτίρια. Κι αυτό επειδή οι υφιστάμενες κατασκευές έχουν τη δυνατότητα υπαγωγής σε προγράμματα ενεργειακής εξοικονόμησης, με το κενό παρατηρείται σε ό,τι αφορά τα ιδιωτικά κτίρια (π.χ. πολυκατοικίες) στην υιοθέτηση προγραμμάτων στατικής ενίσχυσης. Όπως δηλαδή, έχει αναφέρει, παλαιότερα, ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός από το «εξοικονομώ» θα πρέπει να προχωρήσουμε στο «αναβαθμίζω».

Την ίδια στιγμή, οι νέες κατασκευές υλοποιούνται με βάση σύγχρονα βιοκλιματικά κριτήρια. Ενδεικτικά, η εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ) Prodea, κατά το πρόσφατο παρελθόν, έχει δανειοδοτηθεί με 50 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EBRD), διαθέτοντας ως στρατηγική επιλογή την ανάπτυξη κτιρίων με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά.

Η εισηγμένη, που συμπεριλαμβάνεται στον δείκτη ESG (Environment, Social and Governance), έχει ως πρώτη προτεραιότητα την ανάπτυξη αειφόρων κτιρίων, έχοντας κατασκευάσει σημαντικό αριθμό κριτηρίων με πιστοποίηση αειφορίας.

Έμφαση στην υλοποίηση «πράσινων» κτιρίων δίνει και η Dimand, της οποίας το σύνολο των projects είτε αυτών που έχουν προέλθει από έργα αναβάθμισης είτε αυτών που ανήκουν στην κατηγορία greenfield είναι «πράσινα».

Τα έργα αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων

Ενόσω όμως, η αγορά περιμένει να βγει «στον αέρα» η συγκεκριμένη δράση, δρομολογούνται σημαντικές παρεμβάσεις σε σειρά κτιρίων. Σε αυτά ανήκουν ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση του Πολεμικού Μουσείου, προϋπολογισμού 4,4 εκατ. ευρώ, όπως και η αναβάθμιση του κτιρίου του πρώην δημόσιου καπνεργοστασίου που ανήκει στη Βουλή των Ελλήνων προϋπολογισμού 180 χιλ. ευρώ, για την αναβάθμιση του κτιρίου του πρώην δημόσιου καπνεργοστασίου που ανήκει στη Βουλή των Ελλήνων. Πρόκειται για κτίριο συνολικής επιφάνειας 19.000 τ.μ. τμήμα του οποίου (6.500 τ.μ.) ανακαινίστηκε πρόσφατα ως προϊόν ιδιωτικής πρωτοβουλίας, δηλαδή από τον οργανισμό ΝΕΟΝ. Τώρα όμως, προωθείται, μέσω των δρομολογούμενων μελετών, μία ολιστική πρόταση αξιοποίησης του ακινήτου με στόχο το σχετικό έργο να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ενδεικτικές προτάσεις αξιοποίησης περιλαμβάνουν τη δημιουργία μουσείου ελληνικής κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, Ευρωπαϊκής Κοινοβουλευτικής Αίθουσας Νέων, αλλά και κτιρίων και δραστηριοτήτων σχετικών με το ιστορικό αρχείο της Βουλής των Ελλήνων. Το πρώην καπνεργοστάσιο που βρίσκεται στην οδό Λένορμαν στην Αθήνα, που λειτούργησε το 1930, αποτελεί ένα κτιριακό θησαυρό του οποίου το «λίφτινγκ» θα μπορούσε να δώσει περαιτέρω ώθηση στην τοπική αγορά ακινήτων.

Παρεμβάσεις με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας δρομολογούνται και στο γενικό νοσοκομείο Ελευσίνας «Θριάσιο» μέσω έργων συνολικού προϋπολογισμού 5,3 εκατ. ευρώ που έχουν ενταχθεί, με τη σειρά τους, στο ΕΣΠΑ 2014-2020.

(Φωτογραφία αρχείου. Shutterstock)

[ΠΗΓΗ: https://www.liberal.gr/, του Γιώργου Μίχα, 28/2/2022}

ΟΙ ΤΑΥΡΟΙ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΤΑΒΡΟΧΘΙΖΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑ

H άνοδος των βασικών εμπορευμάτων (commodities) και των πρώτων υλών (raw materials), είχε ξεκινήσει πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η ταχύτατη επαναφορά στο δρόμο της οικονομικής ανάπτυξης, αμέσως μετά τη λήξη του lockdown και την αποκλιμάκωση της πανδημίας, μαζί με την αργή επάνοδο της εφοδιαστικής αλυσίδας στην κανονικότητα, οδήγησαν σε ασφυξία τη ζήτηση. Επομένως η άνοδος των τιμών, δεν αποτέλεσε έκπληξη. Παράλληλα, η εμφάνιση ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων, αύξησε περαιτέρω, όχι μόνο τις τιμές των λεγόμενων χρηστικών μετάλλων, που είναι απαραίτητα στη βιομηχανική παραγωγή, αλλά και των πολύτιμων μετάλλων, που αποτελούν σύμβολα ασφάλειας και σιγουριάς.

Εκρηκτικό το μείγμα.

Στην αρχή η εξίσωση ήταν απλή:

  • Χαμηλή προσφορά + υψηλή ζήτηση = εκτόξευση τιμών

Μετά, έγινε πιο σύνθετη:

  • Χαμηλή προσφορά + υψηλή ζήτηση + πληθωριστικές πιέσεις = εκτόξευση των τιμών.

Ακολούθως έγινε ακόμα πιο σύνθετη:

  • Χαμηλή προσφορά + υψηλή ζήτηση + πληθωριστικές πιέσεις + ανασφάλεια λόγω πολέμου = εκτόξευση των τιμών.

Και οι τιμές θα συνεχίσουν την ανηφόρα, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας, τη βαρύτητα της Ρωσίας στην παραγωγή του αλουμινίου, του νικελίου, του χάλυβα, του παλλάδιου και της πλατίνας.

Και πιθανότατα τα πράγματα να γίνουν πιο δύσκολα και η εξίσωση πιο δυσεπίλυτη, αν ορισμένα μέταλλα, όπως για παράδειγμα ο χρυσός, ενταχθεί στα πλαίσια ενός νομισματικού πολέμου με στόχο της «αποδολαριοποίησης» της παγκόσμιας οικονομίας. Ένα στόχο, στον οποίο εστιάζει όχι μόνο η Ρωσία, αλλά και η Κίνα. Τι σημαίνει η «αποδολαριοποίηση»; Είναι η απαγκίστρωση του παγκοσμίου εμπορίου και τω παγκόσμιων αποτιμήσεων, από την «παγκόσμια σταθερά» του αμερικανικού δολαρίου.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Frank Holmes, CEO της U.S. Global Investors και της HIVE Blockchain Technologies, σε προχθεσινή συνέντευξη του στο Kitco News, που είναι ένα από τα πιο εξειδικευμένα μέσα ενημέρωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, δήλωσε ότι αν συνεχιστεί η ρωσική εισβολή, ο χρυσός θα φτάσει και τα $2.800/οz. Παράλληλα εκτίμησε ότι όταν οι αγορές αποτιμήσουν με ορθότητα το μακροοικονομικό περιβάλλον, τις πληθωριστικές πιέσεις, τις κινήσεις των επιτοκίων και το παγκόσμιο οικονομικό ρίσκο, τότε πιθανότατα ο χρυσός θα ξεπεράσει τα $4.000/oz και θα προσεγγίσει τα $7.000/oz.

Είναι γεγονός ότι από τη στιγμή που η πορεία του χρυσού διέσπασε ανοδικά ένα καθοδικό επίπεδο αντίστασης που οριζόταν χρονικά από τον Αύγουστο του 2020 και το Νοέμβριο του 2021, η εικόνα έχει παντελώς αλλάξει.

Δυστυχώς στη χώρα μας, η επένδυση σε φυσικό χρυσό για μικρές ποσότητες, πραγματοποιείται μόνο μέσω της αγοράς χρυσών λιρών από την Τράπεζα της Ελλάδος (Τ.τ.Ε.). Δηλαδή σε νομίσματα, που περιέχουν 7,32 γραμμάρια καθαρού χρυσού. Ωστόσο η επένδυση αυτή έχει ένα τεράστιο μειονέκτημα που την καθιστά αποτρεπτική. Και αυτό είναι το τεράστιο spread, δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης και στην τιμή προσφοράς, που καθορίζει η Τ.τ.Ε. Αυτή η διαφορά βρίσκεται στα επίπεδα του 20%. Δηλαδή με χθεσινές τιμές, ο επενδυτής που επιθυμούσε να αγοράσει μια χρυσή λίρα θα έπρεπε να καταβάλει το ποσό των 483,58 ευρώ, ενώ αντίθετα αν επιθυμούσε να πωλήσει μια χρυσή λίρα, θα εισέπραττε το ποσό των 401,22 ευρώ.

(Φωτό: Shutterstock)

[ΠΗΓΗ: https://www.liberal.gr/, του Κωνσταντίνου Χαροκόπου, 25/2/2022]

Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΕΠΟΜΕΝΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Εφιαλτικά σενάρια πυροδοτεί ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, απειλώντας να πνίξει ενεργειακά την Ευρώπη, να οδηγήσει σε συμπίεση εισοδημάτων και αύξηση της ενεργειακής φτώχειας, δίνοντας τροφή σε κινήματα κίτρινων γιλέκων και σε ένα νέο κύμα ευρωσκεπτικισμού.

Επτά μήνες από τότε που ξεκίνησε το ράλι τιμών, η κρίση αποκτά πλέον τερατώδεις διαστάσεις, με την Ευρώπη απόλυτα εξαρτημένη από τη Ρωσία και χαμένη στο χαοτικό ενεργειακό της παζλ, να παρατηρεί το φυσικό αέριο να εκτινάσσεται 50% μέσα σε μια μέρα και να βρίσκεται μπροστά σε μια ακόμη ήττα με άγνωστες κοινωνικές προεκτάσεις.

Ο εφιάλτης του επόμενου λογαριασμού είναι μπροστά μας. Οι αυξήσεις του Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου που αποτυπώνονται στους λογαριασμούς του Φεβρουαρίου θα ωχριούν μπροστά σε αυτές που έρχονται το Μάρτιο και τον Απρίλιο. Τον τόνο δίνουν πλέον τα 400άρια και 500άρια στους επόμενους λογαριασμούς, τα οποία μένει να φανεί, πόσο θα μειωθούν, κατόπιν του νέου πακέτου επιδοτήσεων, όταν αυτά θα ανακοινωθούν. Λίαν αμφίβολο όμως σε ποιο βαθμό οι παρεμβάσεις της ΕΕ θα απορροφήσουν τις μεγάλες αυξήσεις και θα καθησυχάσουν τους καταναλωτές, θα συγκρατήσουν τις ανεξόφλητες οφειλές και θα αποσοβήσουν τα κανόνια στην αγορά ενέργειας.

Τα νούμερα και τα σενάρια που επεξεργάζονται οι πάροχοι, τρομάζουν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα χρόνο πριν, η μέση τιμή του ρεύματος στη χονδρική ήταν στα 50-60 ευρώ η μεγαβατώρα με αποτέλεσμα, να πληρώνουμε ετησίως ως Ελλάδα για ηλεκτρική ενέργεια γύρω στα 3 δισ. ευρώ.

Αλλά τιμές φυσικού αερίου στα 100-120 ευρώ, όπως οι χθεσινές, μεταφράζονται σε 250-300 ευρώ τιμή χονδρεμπορικής στο ρεύμα. Αν τους επόμενους μήνες παγιωθούν παρόμοια επίπεδα τιμών στο φυσικό αέριο, τότε τα 3 δισ. ευρώ που πληρώναμε ετησίως στην Ελλάδα μέχρι τις αρχές του 2021 για ηλεκτρική ενέργεια θα αποτελούν μια πολύ μακρινή ανάμνηση. Ανάλογα με τις εξελίξεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος η Ελλάδα να βρεθεί αντιμέτωπη με έναν επιπλέον ετήσιο δυσθεώρητο κόστος, από 5 δισ. ευρώ (με μέση ετήσια χονδρική στα 90 ευρώ/ Mwh), έως… 11 δισ, εφόσον η χονδρική στο ρεύμα «κλειδώσει» για μήνες σε επίπεδα 200 ευρώ. Αύριο πάντως το ρεύμα θα πωλείται στη χονδρεμπορική αγορά στα 235 ευρώ η μεγαβατώρα από 175 ευρώ χθες. Τα παραπάνω θα αποτυπωθούν στα τιμολόγια του Μαρτίου και του Απριλίου.

Αρκετοί φοβούνται ότι έτσι θα πορευτούμε για όλο το 2022, επικαλούμενοι και τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Κομισιόν. Ακόμη και αν δεν υπάρξει η ανάφλεξη στην Ουκρανία, και πάλι, με τις αποθήκες αερίου της ΕΕ σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, την αδυναμία να γεμίσουν μέχρι τον επόμενο χειμώνα, το πάγωμα του Nord Stream 2 και τις ανησυχίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού που συνδέονται με τη χαμηλή χρέωση στους αγωγούς φυσικού αερίου από την Ανατολή, δύσκολα θα αλλάξει απότομα κάτι επί τα βελτίω στην αγορά.

[ΠΗΓΗ: https://www.liberal.gr/, του Γιώργου Φιντικάκη, 25/2/2022]

Η ΜΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας θυμίζει ότι ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων δεν εξέλειψε ποτέ. Όσα άρθρα και βιβλία και αν γράφτηκαν για το αντίθετο, (μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου) έχουν διαψευσθεί. Οι ηγεμονικοί πόλεμοι είναι μια πραγματικότητα στη διεθνή πολιτική. Η ελπίδα δεν έπρεπε (και δεν πρέπει) ποτέ να εγκαταλείπεται για την Καντιανή Ειρήνη, όμως η πραγματικότητα είναι εκείνη που ορίζει τις ελπίδες που μπορούμε να έχουμε κάθε φορά.

Η περίοδος μετά τον Ψυχρό Πόλεμο χαρακτηρίστηκε από ένα ρεύμα γνωστό ως “Θριαμβολογία” (Triumphalism). ΗΠΑ και Δυτική Ευρώπη, βρίσκονταν σε ένα “μεθύσι” χαράς που μετά από 45 χρόνια, τελείωσαν τα απόνερα του Β’ Π.Π., δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου. Ο Mearsheimer δεν συμμερίστηκε αυτήν την αισιοδοξία όπως και ο Huntington και έσπευσαν να εξηγήσουν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, το γιατί η Ευρώπη και ο κόσμος θα επανέλθουν σε αστάθεια. Οι δύο πόλοι δεν επέτρεπαν επενέργεια φυγόκεντρων δυνάμεων. Αυτού του τύπου η “ειρήνη” δεν ήταν το καλύτερο δυνατό, όμως ο πολιτικός ρεαλισμός δεν ανάγκασε ποτέ την Ιστορία να μπει στην κλίνη του Προκρούστη. Η πορεία μας προς το “Μάτι του Κυκλώνα” του πολυπολικού κόσμου, μας επιφυλάσσει κάποιες σοβαρές συνέπειες σε διαφορετικές πτυχές. 

Η διεθνής γλώσσα είναι ο Ρεαλισμός

Το “μη χείρον βέλτιστον” είναι αυτό που έχει σημασία και αυτό, επιτυγχάνεται όχι από προθέσεις και από θριαμβολογίες, όνειρα και οράματα αλλά από την ισορροπία δυνάμεων. Ο Mearsheimer γράφοντας το “Back to the Future: Instability in Europe after the Cold War”, εξηγούσε πώς το τέλος της διπολικής δομής θα έφερνε πάλι “ασυμμάζευτη” αναρχία στην επιρρεπή σε συγκρούσεις Ευρώπη. Ο Huntington έγραψε το “The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order”. Οποιοσδήποτε φοίτησε σε πανεπιστήμια γνωρίζει ότι λοιδωρήθηκαν και οι δύο, επειδή μάλλον δεν τίμησαν με την παρουσία τους το party που είχε στηθεί από όλους εκείνους που έβλεπαν μια ανεξέλεγκτη πρόοδο και ευημερία να αγκαλιάζει τον κόσμο. Τελικά, η “μιζέρια” του ρεαλισμού των κειμένων τους δικαιώνεται στην Ουκρανία. Η επονομαζόμενη Realpolitik που δεν αρέσει στους φύσει αισιόδοξους Αμερικανούς που έχουν γαλουχηθεί από την πολιτική φιλοσοφία του John Locke, έχει ήδη κάνει αισθητή την παρουσία της. 

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε και το τέλος της γερμανικής Ευρώπης

Ο Ατλαντικός Ωκεανός παρόλο που χωρίζει γεωγραφικά την Ευρώπη από τις ΗΠΑ, οι πολιτισμικές σχέσεις των δύο πλευρών ήταν αντιστρόφως ανάλογες του τεράστιου υδάτινου όγκου που τις χωρίζει. Αυτό ονομάσαμε πρακτικά “Δύση”. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, η Γερμανία θεώρησε πως η Ε.Ε ήταν ένας οργανισμός μέσω του οποίου θα μπορούσε να σταματήσει να είναι η χώρα εκείνη που ήταν “πολύ μεγάλη για την Ευρώπη και πολύ μικρή για τον κόσμο”. Η Γερμανία λόγω του μη εξοπλισμού της, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την περίοδο της άκρατης παγκοσμιοποίησης για να πετύχει τους στόχους της, και τους πέτυχε μέχρι την κρίση στην Ευρωζώνη. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Ε.Ε. είναι ένα οικονομικό ΝΑΤΟ το οποίο δημιουργήθηκε με αμερικανική οικονομική και πολιτική υποστήριξη κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Άλλοτε οι Αμερικανοί βλέπουν σαν βαρίδι την Ε.Ε και άλλοτε σαν την απόλυτη γεωστρατηγική τους προτεραιότητα. Στο τέλος, οι Αμερικανοί δεν μπορούν να φανταστούν μια γερμανική Ευρώπη η οποία δεν θα αντιστέκεται στον ευρασιατικό πειρασμό της, σκεπτόμενη ότι η “Αμερική είναι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού”. Σήμερα οι σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε. αποκτούν πάλι μια ξεκάθαρη ιεραρχία προϊσταμένου-υφισταμένου. Στην κορύφωση της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης, οι Γερμανοί διεμήνυσαν στον Jack Lew ότι αν ήθελαν να στηρίξουν την Ελλάδα θα έπρεπε να δώσουν 50 δισ. ευρώ, αλλιώς όφειλαν να σιωπούν. Σήμερα αποδεικνύεται ότι οι κακές ευρωατλαντικές σχέσεις δεν οφείλονταν στον Trump. O Biden εξοργίστηκε όταν 21 μέρες πριν ξεκινήσει η θητεία του, η Καγκελάριος Μέρκελ θεώρησε σκόπιμο να πιέσει για να ολοκληρωθεί η εμπορική συμφωνία Ε.Ε-Κίνας. Για το θέμα του Nord Stream II οι ΗΠΑ θεώρησαν ξανά ότι οι Γερμανοί επιθυμούσαν να επιβάλλουν τετελεσμένα. Ο αγωγός Nord Stream II πάγωσε λόγω των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Οι Αμερικανοί πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Η Ε.Ε. μπορεί δημοσίως να εκφράζεται ως ομονοούσα με τις αμερικανικές θέσεις, όμως τα όσα “ευχάριστα” ακούσαμε στην MSC δεν είναι αληθινά. Η Ε.Ε, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ χρειάζονται μια νέα αρχή η οποία θα είναι πολύ δύσκολη. Το “Ευρωστρατός ή ΝΑΤΟ” θα ταλαιπωρήσει αρκετά την Ε.Ε τα επόμενα χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη ηττημένη της κρίσης της Ουκρανίας μετά την ίδια την Ουκρανία, είναι η Ε.Ε. 

Συντηρητικές δυνάμεις Vs Αναθεωρητικών δυνάμεων

Όπως η 11/9 ήταν μια μέρα που ήταν ταυτόχρονα πρώτη και τελευταία για δύο περιόδους, έτσι και η 21/2/2022 είναι μια μέρα η οποία επανακαθορίζει τη διεθνή πολιτική. Ψυχρός Πόλεμος δεν υπάρχει ακριβώς επειδή η Ρωσία του Πούτιν ετοίμαζε αυτό που κάνει αυτές τις μέρες από το 2014. Η Ρωσία μακροπρόθεσμα, δεν μπορεί να “παραβγεί” με κανένα δυτικό κράτος. Ο Πούτιν έμαθε από τα λάθη της μεγάλης κούρσας του Ψυχρού Πολέμου και έτσι στηρίζεται σε οριοθετημένα προληπτικά χτυπήματα. Η επόμενη μέρα της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας δύο νέων μορφωμάτων με ρητορική ala Κόσοβο, αποδεικνύει ότι η πάλαι ποτέ Δύση, έβαλε τα χέρια της και έβγαλε τα μάτια της με το θέμα του Κοσόβου. Σήμερα το Διεθνές Δίκαιο αλλά και τα χαρακτηριστικά του κράτους όπως τα καθορίζει η νομική του προσωπικότητα, είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που ήταν ακόμη και το 2014 όταν προσαρτήθηκε η Κριμαία. Η Κίνα κρατάει σημειώσεις για το Θιβέτ και για τα σύνορά της με την Ινδία και βέβαια, για την Ταϊβάν. Η τάξη που δημιουργήθηκε μετά τον Β’Π.Π. έχει αρχίσει να ξηλώνεται και η εδαφική ακεραιότητα ως συστατικό ισορροπίας δυνάμεων, δεν είναι δεδομένη. 

Μικρή εισβολή, μικρές κυρώσεις και ο διάλογος είναι αναπόφευκτος

Τα δυτικά κράτη δεν επιθυμούν να πολεμήσουν για την Ουκρανία. Σε περίπτωση πολύ σκληρών κυρώσεων, η Ρωσία θα προχωρήσει περισσότερο στην Ουκρανία με κίνδυνο πλέον, η Δύση να χάσει τη Μαύρη Θάλασσα αλλά και πολλά πλεονεκτήματα στην Ανατολική Ευρώπη. Επιπρόσθετα, όπως παραδέχτηκε δημόσια ο Αμερικανός πρόεδρος, οι πολύ σκληρές κυρώσεις θα επηρεάσουν τους Αμερικανούς πολίτες. Η περίπτωση της Rusal είναι ενδεικτική. Το 2018 η κυβέρνηση Trump επέβαλε σκληρές κυρώσεις στην τεράστια ρωσική εταιρεία αλουμινίου Rusal. Μετά από την επιβολή κυρώσεων, το αλουμίνιο εκτοξεύτηκε διεθνώς 30% πιο πάνω από την τιμή που είχε πριν τις κυρώσεις. Οι ΗΠΑ τελικά απέσυραν τις κυρώσεις. Οι πιο σκληρές κυρώσεις από την πλευρά της Ε.Ε. θα γονατίσουν την ευρωπαϊκή οικονομία και θα την αναγκάσουν να κάνει στρατηγικές επιλογές που δεν είναι σε θέση να κάνει (όπως η υποκατάσταση των ρωσικών υδρογονανθράκων από μεσανατολικούς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εμπλοκή της Γηραιάς Ηπείρου στη Μέση Ανατολή). Επιπρόσθετα, η επιβολή πολύ σκληρών κυρώσεων θα καταστήσει τη Ρωσία “εχθρική δύναμη” για την Ε.Ε. και αυτό σημαίνει διάθεση πόρων σε εξοπλισμούς στην Ε.Ε, σε μια περίοδο που η οικονομία είναι πολύ εύθραυστη. Από αυτά και μόνο, αναδεικνύεται το εξής: Οτι η Ρωσία δεν είχε καλύτερο timing από αυτό για να κάνει την έως τώρα “μικρή εισβολή” όπως ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος είχε αναφέρει στην αρχή της κορύφωσης της κρίσης. Οι Αμερικανοί καλύφθηκαν πίσω από την λέξη “anytime” για τη ρωσική εισβολή και τελικά, δεν έπεσαν έξω.

Από την άλλη, όσοι πόνταραν στο ότι ο Πούτιν μπλοφάρει, σίγουρα έχασαν τα λεφτά τους. Άλλωστε ο Πούτιν το έχει κάνει άλλες τρεις φορές (Τσετσενία, Γεωργία, Κριμαία). Έναν τέτοιον “Ψυχρό Πόλεμο κυρώσεων” είναι πολύ δύσκολο να τον αντέξει και η αμερικανική οικονομία, πόσο μάλλον η ευρωπαϊκή και η ρωσική. Τα χρηματιστήρια ήδη το δείχνουν. Ο διάλογος μπορεί να μην είναι αυτό που θα ήθελαν οι ηγέτες των χωρών που ερίζουν για την Ουκρανία, όμως οι αγορές θα τον επιβάλλουν και κάποιας μορφής συνύπαρξη μεταξύ ΗΠΑ-Ευρώπης-Ρωσίας θα αναζητηθεί. Η Ουκρανία είναι η μεγάλη χαμένη, η Αμερική κερδίζει τη μείωση των σχέσεων Γερμανίας-Ρωσίας και η Ρωσία κερδίζει τον πρώτο λόγο στην αυλή της. Σε κάθε περίπτωση, η ισορροπία των δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλάζει. 

Συμπεράσματα

Δυνάμεις όπως η Ρωσία εκμεταλλεύονται την έλλειψη συνοχής δυτικών θεσμών σε ένα πλαίσιο χαοτικής αλληλεξάρτησης. Η Ε.Ε. έφτασε σε βαθμό εξάρτησης από τρεις μεγάλες δυνάμεις (από τη Ρωσία ενεργειακά. από τις ΗΠΑ αμυντικά και από την Κίνα εμπορικά) και έτσι, με τρεις ετεροβαρείς για τις Βρυξέλλες διακριτές διμερείς σχέσεις, δεν κατέστη δυνατόν η Ε.Ε. να αποτελέσει μια ξεχωριστή φωνή για τον κόσμο. Τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία οφείλονται στο πολυκεντρικό σύστημα το οποίο είναι εγγενώς επιρρεπές στην αστάθεια και στη σύγκρουση. Όσα βλέπουμε στην Ευρώπη, σύντομα θα τα δούμε και στην Ασία καθώς η κάθε δύναμη προσπαθεί να αντλήσει περισσότερη ισχύ. Η εποχή θυμίζει έντονα την περίοδο κατά την οποία η Κοινωνία των Εθνών περιφρονήθηκε και οι μεγάλες δυνάμεις στράφηκαν η μία εναντίον της άλλης. Και τότε, οι δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε εκείνες που επιθυμούσαν τη διατήρηση του status quo και σε εκείνες που ήθελαν να το αναθεωρήσουν. Το επόμενο βήμα είναι να δούμε αν θα υπάρξει συσπείρωση όσων δυνάμεων επιθυμούν “νέες αρχές και νέους κανόνες” όπως είπε ο Καλίν, δικαιολογώντας την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των ανατολικών επαρχιών της Ουκρανίας από τη Ρωσία. 

* Ο κ. Αλέξανδρος Δρίβας είναι Διεθνολόγος – Στρατηγικός Αναλυτής

(Χάρτης: Shutterstock, από iEfimerida)

[ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/, του Αλέξανδρου Δρίβα, 24/2/2022]