Η απουσία κουλτούρας διαλόγου και συνεννόησης ένα από τα μεγάλα προβλήματα της Χαλκιδικής – Τι βλέπουν 1.000.000 τουρίστες που την επισκέπτονται – Η ώρα για συλλογικές αποφάσεις

Όσοι παρακολουθούν από κοντά τη Χαλκιδική -σίγουρα η Θεσσαλονίκη που δικαίως τη θεωρεί… αυλή της, αφού ως γνωστόν «σαν τη Χαλκιδική δεν έχει»- γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα καλά και τα κακά της. Την απαράμιλλη φυσική ομορφιά της περιοχής με το ήρεμο τοπίο και τα πεύκα που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα, που σε σημαντικό βαθμό διατηρείται παρά την υπερβολική και άναρχη δόμηση, αλλά και τις ομολογουμένως φιλότιμες προσπάθειες των ανθρώπων να την καταστρέψουν. Τις μαγευτικές παραλίες, που εξακολουθούν να υπάρχουν, παρά την άκρατη και χωρίς όρια εμπορευματοποίηση. Το πλεονέκτημα της σχετικά σύντομης πρόσβασης από τη Θεσσαλονίκη, παρά το περιορισμένων δυνατοτήτων οδικό δίκτυο.

Το ήπιο κλίμα, πολύ καλύτερο από της Θεσσαλονίκης, παρά την κοντινή απόσταση. Αλλά και τα μεγάλα προβλήματα στην υδροδότηση, που κάθε χρόνο επιδεινώνονται. Τις ελλείψεις σε υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας, που έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν διακοπές ρεύματος. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα που αναφύονται από την αναχρονιστική σε πολλές περιπτώσεις διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων. Και άλλα πολλά, ευχάριστα και δυσάρεστα, όμορφα και άσχημα, θετικά και αρνητικά που διαμορφώνουν τη συνολική, τη μεγάλη εικόνα μιας περιοχής με εξαιρετική δυναμική, αλλά και προκλήσεις που είναι μάλλον αμφίβολο εάν μπορέσει να ανταποκριθεί. Διότι -κακά τα ψέματα- για να λυθούν τα προβλήματα και να βελτιωθούν οι καταστάσεις δεν αρκούν οι διαπιστώσεις. Ούτε οι διακηρύξεις των καλών προθέσεων. Ούτε καν οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες, που ναι μεν λαμβάνονται -στο βαθμό που λαμβάνονται και από όποιους λαμβάνονται-, αλλά η αποτελεσματικότητα τους αμφισβητείται βασίμως.  

Όσοι παρακολουθούν από κοντά τη Χαλκιδική -με πρώτους και καλύτερους τους μόνιμους κατοίκους και τους παράγοντες της περιοχής- αντιλαμβάνονται δύο μεγάλα προβλήματα, που στην ουσία αποτελούν τις δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Διότι το πρόβλημα της Χαλκιδικής -πιθανόν και άλλων περιοχών, αλλά τώρα η αναφορά γίνεται στη Χαλκιδική- είναι πολιτικό. Οι τοπικές αρχές της περιοχής έχουν ως πρώτιστο μέλημα την καθημερινότητα των περίπου 100.000 μόνιμων κατοίκων του νομού, οι οποίοι άλλωστε εκλέγουν τους αιρετούς στην αυτοδιοίκηση και άλλες συλλογικότητες. Την ίδια στιγμή το μεγάλο ποσοστό του πλούτου και του εισοδήματος της περιοχής οφείλεται στον τουρισμό, στο ένα εκατομμύριο και παραπάνω επισκέπτες από το εξωτερικό και εσωτερικό, οι οποίοι αιμοδοτούν καθοριστικά την οικονομία της περιοχής. Διότι χωρίς τον τουρισμό η Χαλκιδική θα ήταν απλώς μια φτωχή αγροτική περιοχή, όπως πολλές που υπάρχουν στη χώρα μας, με την όποια ανάπτυξη να κινείται αργά και σε δορυφορικές πορείες. Κι όμως τα προβλήματα που εδράζονται στην τουριστική «επιβάρυνση» βρίσκονται σε δεύτερο πλάνο, με χαμηλής διαβάθμισης προτεραιότητα. Το δεύτερο πρόβλημα της Χαλκιδικής, η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, είναι η απουσία κουλτούρας διαλόγου και συνεννόησης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι -όπως λέει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής Γρηγόρης Τάσιος, ο οποίος μετά από 30 χρόνια επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περιοχή προφανώς ξέρει καλά και εκ των έσω τα πράγματα- τα πολλά τελευταία χρόνια ούτε μία φορά το σύνολο των φορέων που εκπροσωπούν τους κατοίκους, τους αγρότες, τους επαγγελματίες και τους επιχειρηματίες της περιοχής δεν κάθισαν στο ίδιο τραπέζι για να συζητήσουν. Να υπάρξουν κοινά αποδεκτές παραδοχές και να συμφωνηθεί η προώθηση λύσεων, οι οποίες θα προκύψουν από δημιουργική σύνθεση, δηλαδή αμοιβαίες υποχωρήσεις. Πέρσι -το 2023- το Επιμελητήριο Χαλκιδικής οργάνωσε αναπτυξιακό συνέδριο για την περιοχή, στο οποίο ακούστηκαν πολλά και σοβαρά θέματα και αναλύθηκαν σημαντικά ζητήματα, αλλά η αυτοδιοίκηση του νομού έλαμψε δια της απουσίας της. Ίσως εμφανίστηκε αυτοπροσώπως ένας δήμαρχος, κάποιοι δήμοι… εκπροσωπήθηκαν και κάποιοι απουσίασαν πλήρως. Διότι οι τύποι οφείλουν να τηρούνται προκειμένου οι συζητήσεις και οι «συζητήσεις» να συνεχίζονται χωρίς να… κινδυνεύει κάποιος παράγοντας να μείνει με τον μουτζούρη στο χέρι. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που δεν υπάρχει κανείς πανίσχυρος παράγων που θα αποφασίσει λύσεις και θα τις εφαρμόσει από μόνος του, κάτι που ενδεχομένως θα ήταν καλύτερο από το να μη συμβαίνει τίποτα και να υπάρχει ακινησία.

Για παράδειγμα: το πρόβλημα της υδροδότησης στη Χαλκιδική είναι, πλέον, πολύ παλιό. Επισημαίνεται εδώ και 20 χρόνια, ίσως και περισσότερα. Φέτος τα πρώτα κρούσματα υφάλμυρου νερού καταγράφηκαν στο Πευκοχώρι, ενώ τα τελευταία χρόνια το Παλιούρι υποφέρει από πολύωρες διακοπές, που στην πορεία γίνονται -ας το πούμε- ολιγοήμερες. Την ίδια ώρα το φράγμα Χαβρία, η κατασκευή του οποίου θα ανακούφιζε το πρόβλημα μετά από κάποια χρόνια, έχει προς ώρας ακυρωθεί, λόγω του αυξημένου κόστους, χωρίς κανένας τοπικός παράγων να αντιδράσει. Στο νομό υπάρχει ένας σχετικά δυνατός αγροτικός τομέας με βάση τα ελαιόδεντρα, που όμως εξακολουθεί να μετέρχεται ξεπερασμένων μέσων καλλιέργειας που έχουν επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους, κυρίως στο νερό. Επίσης, η Πολεοδομία της περιοχής έχει ήδη εκδώσει περί τις 5000 πολεοδομικές άδειες, οι οποίες αναμένεται να αξιοποιηθούν την επόμενη διετία, επιβαρύνοντας τόσο το περιβάλλον, όσο και τις υποδομές. Παράλληλα οι τουριστικές δραστηριότητες, περισσότερο η βραχυχρόνια μίσθωση και λιγότερο τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, αναπτύσσονται εντελώς άναρχα και εκτός κάθε πλάνου ή στοχοθεσίας, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις η περιοχή να δυσφημείται από δυσαρεστημένους πελάτες, κάτι που προφανώς δεν ευνοεί, ούτε συμφέρει κανέναν. Υπάρχει το θέμα της ηχορύπανσης στην Καλλιθέα, που διαχρονικά χαρακτηρίζει αρνητικά την περιοχή, ιδιαίτερα εάν σκεφτεί κανείς ότι για ανάλογα θέματα με τις υψηλές εντάσεις των μπαρ και των μπουζουξίδικων σε άλλες περιοχές -της Θεσσαλονίκης συμπεριλαμβανομένης- γίνονται… επαναστάσεις, κανονικοί ξεσηκωμοί! Επίσης τα ζητήματα του λεγόμενου… υπερτουρισμού, που κάθε φορά και σε κάθε τόπο -άρα και στη Χαλκιδική- ορίζεται με βάση τη φέρουσα ικανότητα των υποδομών και της κοινωνίας και όχι με άκαιρες συγκρίσεις με την Βαρκελώνη και την Μαγιόρκα. Αυτά και άλλα πολλά αφορούν και τη Χαλκιδική, αλλά μόνο μέχρι του πεδίου του μεμονωμένου σχολιασμού.

Ώρα συλλογικών αποφάσεων

Για όσους παρακολουθούν τα ζητήματα της Χαλκιδικής από -έστω μικρή- απόσταση, δηλαδή από τη Θεσσαλονίκη, είναι σαφές ότι η περιοχή για να έχει ευοίωνο μέλλον και να μην καταντήσει προβληματική θερινή αποικία απελπισμένων Βαλκάνιων, οφείλει να λάβει σοβαρές και στρατηγικού χαρακτήρα αποφάσεις. Οι οποίες, όμως, δεν μπορεί παρά να ληφθούν συλλογικά, με διαβούλευση και συνεργατικό πνεύμα, ώστε να έχουν πιθανότητες να εφαρμοστούν, να υλοποιηθούν και να έχουν αποτέλεσμα. Προφανώς οι όποιες αποφάσεις απαιτούν βαθιά και σφαιρική γνώση των θεμάτων και των προβλημάτων, αλλά στην προκειμένη περίπτωση μετράει και η διαδικασία. Όλοι γύρω από ένα τραπέζι, κάτι που μόνο οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας -κυρίως αυτοδιοίκηση και Επιμελητήριο- μπορούν να επιτύχουν, αν όχι να επιβάλουν. Αν μπορούν δηλαδή! Διότι στη Χαλκιδική -και αυτό το παρατηρεί κάποιος τρίτος σχετικά εύκολα- το «άλλος για Χίο τράβηξε πήγε / κι άλλος για Μυτιλήνη» δεν είναι απλώς ένα σημαντικό ελληνικό τραγούδι που αναφέρεται στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά ένα αγαπημένο μότο που τείνει να γίνει τρόπος ζωής και σκέψης.

[ΠΗΓΗ: https://www.voria.gr/, του Γιώργου Μητράκη, 25/7/2024]

(Φωτό: Οι υψηλές θερμοκρασίες σε επίπεδο καύσωνα που πλήττουν την χώρα αρκετές ημέρες τώρα, κρατούν τους κατοίκους της πόλης μέχρι αργά στις παραλίες της Αττικής, Δευτέρα 22 Ιουλίου 2024 – ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΤΣΟΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ/EUROKINISSI)

Ξεπέρασε αυτόν του Ιουλίου 2023 που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε διάρκεια στην σύγχρονη μετεωρολογική ιστορία της Ελλάδας.

Οι μεγαλύτεροι σε διάρκεια καύσωνες της σύγχρονης μετεωρολογικής ιστορίας στην Ελλάδα σημειώθηκαν σε δύο διαδοχικές χρονιές, πέρυσι και φέτος, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr.

Πρόκειται για τον καύσωνα του Ιουλίου 2023, που είχε διάρκεια 15 ημερών, και τον καύσωνα του Ιουλίου 2024, που ξεπέρασε αυτόν του 2023, με συνολική διάρκεια 16 ημερών.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών σημειώνει σε ανακοίνωσή του τα κοινά σημεία και τις διαφορές των δύο καυσώνων. Και οι δύο καύσωνες χαρακτηρίστηκαν από μεγάλο αριθμό σταθμών του δικτύου meteo.gr / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στους οποίους καθημερινά η θερμοκρασία ξεπέρασε τα όρια των 37 °C και 40 °C. Αυτό υποδηλώνει την μεγάλη γεωγραφική έκταση των περιοχών που επηρεάστηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες. Στον καύσωνα του 2024 ο αριθμός σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 °C και πάνω δεν έπεσε ποτέ κάτω των 100 για 16 συνεχόμενες ημέρες. Σε αντίθεση με τον καύσωνα του 2023 όπου ο αριθμός των σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 °C και πάνω, έπεσε κάτω από τους 100 για τρεις φορές μέσα στο διάστημα των 15 ημερών.

Στον καύσωνα του 2023 ήταν διακριτές τρεις φάσεις, με αρκετές διαφορές ως προς την ένταση και την έκταση των υψηλών θερμοκρασιών. Στον καύσωνα του 2024 η κατανομή ήταν πιο ομοιόμορφη μέσα στο διάστημα 16 ημερών που διήρκεσε ο καύσωνας. Ωστόσο, ο καύσωνας του 2024 δεν παρουσίασε τις ακραίες τιμές, όπως ο καύσωνας το 2023. Το 2023 η θερμοκρασία έφτασε και ξεπέρασε τους 45 °C σε αρκετές περιοχές, όπως Γύθειο, Κρανίδι, ’Αμφισσα, Αυλίδα, Παλαιόχωρα Χανίων. Τον Ιούλιο του 2024 η υψηλότερη θερμοκρασία ήταν οι 43,1 °C στη Σκάλα Μεσσηνίας.

Παρόλο που τον φετινό Ιούλιο δεν παρουσιάστηκαν πάρα πολύ υψηλές τιμές θερμοκρασίας όπως το 2023, σε πολλές περιοχές της χώρας μας, όπως στη Μακεδονία, στη Θράκη, καθώς και σε κάποιες περιοχές της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας οι θερμοκρασίες που σημειώθηκαν μέσα στον καύσωνα του 2024 ήταν οι υψηλότερες που έχουν σημειωθεί για τον μήνα Ιούλιο τουλάχιστον από το 2010 και μετά, οπότε και λειτουργεί μεγάλος αριθμός μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Μερικοί σταθμοί του δικτύου που σημείωσαν ρεκόρ θερμοκρασίας για το μήνα Ιούλιο είναι σε Αλεξανδρούπολη, Διδυμότειχο, Θάσο, Δράμα, Νέα Πέραμο- Καβάλα, Σέρρες, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Νάουσα, Δίον Πιερίας, Κέρκυρα, Αμφιλοχία, Πειραιά, Πάτρα και Ζαχάρω Ηλείας. Σημειώνεται επίσης ότι σε περιοχές, όπως η Γαβαλού Αιτωλοακαρνανίας και η Σκάλα Μεσσηνίας, η μέγιστη θερμοκρασία στον καύσωνα του 2024 ήταν υψηλότερη από τους 40 °C για 14 και 13 συνεχόμενες ημέρες, αντίστοιχα.

[ΠΗΓΗ : https://www.huffingtonpost.gr/, 25/7/2024]

Με τίτλο “Εξορύσσοντας ένα πράσινο μέλλον” και υπότιτλο “ο Oρυκτός Πλούτος και η ενεργειακή μετάβαση, το περιβάλλον, η βιώσιμη ανάπτυξη και η …υποκρισία μας!” κυκλοφόρησε πρόσφατα το νέο βιβλίο του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη, Γενικού Διευθυντή Ορυκτών Πόρων του ΥΠΕΝ.

Αποτελώντας το πρώτο μέρος μιας ευρύτερης δουλειάς, στο βιβλίο τίθενται -και επιχειρείται να απαντηθούν ολοκληρωμένα- ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον περιβάλλον και ανάπτυξη είναι συμβατά ή εγγενώς ασύμβατα, καθώς και για τις στρατηγικές και κρίσιμες πρώτες ύλες που διαθέτει η χώρα μας και το πως και κατά πόσο μπορεί να τις αξιοποιήσει.

Όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:

“Ο κόσμος μας αγνοεί ή αντιστρατεύεται τα μεταλλεία σήμερα. Παρά την ιστορική τους διαδρομή, το καλύτερο που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς γι’ αυτά είναι ότι αποτελούν αναγκαίο κακό. Απλά για να μας δώσουν πρόσβαση σε ορισμένα καλούδια που τροφοδοτούν το καταναλωτικό πολιτιστικό μας πρότυπο! Οι Ευρωπαίοι πολίτες προκρίνουν τα EVs αλλά δεν θέλουν στην αυλή τους τα μεταλλεία που υποστηρίζουν την παραγωγική βάση της ηλεκτροκίνησης. Κι αυτό είναι εξόχως υποκριτικό! 

Η αυτοαποκαλούμενη βιώσιμη ανάπτυξη πρωταγωνιστεί στο νέο ενεργειακό και ψηφιακό μας πρότυπο. Αυτό που μας προτρέπει να επιτύχουμε τη μετάβαση σε έναν κόσμο ψηφιακό, με αυτάρκεια στην ενέργεια, έναν κόσμο …αγγελικό, που επιπλέον δεν καίει κάρβουνο και δεν μολύνει τον ζωτικό μας χώρο. 

Ο θαυμαστός νέος ενεργειακός και ψηφιακός μας κόσμος μπορεί να εγκαταλείπει σιγά σιγά τα ορυκτά καύσιμα, μολαταύτα στηρίζει αναφανδόν τα «πόδια» του σε έναν άλλο κόσμο με ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από ορυκτά και μέταλλα (τα στρατηγικά και κρίσιμα), χωρίς να νοιάζεται επί της ουσίας αν αυτά θα προέρχονται από χερσαία, υποθαλάσσια ή εξωγήινα μεταλλεία! Αρκεί να μην προέρχονται από την αυλή μας! 

Ίσως δεν αποτελεί υπερβολή να ειπωθεί ότι «ποτέ άλλοτε ο κόσμος δεν χρειάστηκε τόσο πολλά από έναν τομέα που εμπιστεύεται ελάχιστα»! Και στο μεταξύ χάνεται μια μοναδική ευκαιρία, της συνύπαρξης, της βιωσιμότητας, της βιώσιμης ανάπτυξης. Διότι άλλο είναι να κομπάζεις οικολογικά, με ένα διαρκές «όχι» στα χείλη, πρεσβεύοντας το «αειφόρο τίποτε»… κι άλλο να κάνεις πράξη την περιβαλλοντική σου ευαισθησία με τρόπο που δεν αντιστρατεύεται, αλλά αντιθέτως ενισχύει την ανάπτυξη. 

Στις άκρες και στις γωνίες υπάρχουν τα συμφέροντα και στη μέση βρίσκονται οι μεγάλες αλήθειες!”

[ΠΗΓΗ: https://energypress.gr/, 25/7/2024]

Μεταλλικοί σβόλοι που καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις του ωκεάνιου βυθού φαίνεται ότι λειτουργούν σαν μπαταρίες και παράγουν οξυγόνο με ηλεκτρόλυση του νερού. Οι ερευνητές το χαρακτηρίζουν «ανήκουστο».

Οι ερευνητές λένε πως την πρώτη φορά που κατέγραψαν το φαινόμενο νόμιζαν ότι τα όργανά τους ήταν ελαττωματικά: με βάση όσα γνωρίζουμε, τίποτα δεν θα μπορούσε να παράγει οξυγόνο στον σκοτεινό βυθό του ωκεανού, εκεί όπου η φωτοσύνθεση είναι απλά αδύνατη.

Κι όμως, τα επίπεδα οξυγόνου ήταν υψηλότερα από ό,τι στα επιφανειακά νερά της θάλασσας όπου ζει το φυτοπλαγκτόν. Και το οξυγόνο φαίνεται ότι παράγεται από μεταλλικούς σβόλους που περιέργως λειτουργούν σαν μπαταρίες και διασπούν το θαλασσινό νερό με ηλεκτρόλυση.

Είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται οπουδήποτε στον πλανήτη αβιοτική παραγωγή οξυγόνου χωρίς φωτοσύνθεση, αναφέρουν στο περιοδικό Nature Geoscience οι ωκεανογράφοι που ανακάλυψαν το φαινόμενο.

Προειδοποιούν δε ότι τα σχέδια εξόρυξης αυτών των περίεργων σβόλων, οι οποίοι είναι γνωστοί ως πολυμεταλλικοί κόνδυλοι, απειλούν τα άγνωστα οικοσυστήματα που μπορεί να τροφοδοτούνται από αυτό το «σκοτεινό οξυγόνο».

Μεγάλες εκτάσεις του βυθού καλύπτονται από πολύτιμους «πολυμεταλλικούς κονδύλους» (NOAA)

«Ανήκουστο»

Η ομάδα του Άντριου Σουίτμαν, καθηγητή της Σκοτικής Ένωσης Θαλάσσιας Επιστήμης, παρατήρησε κάτι περίεργο στη διάρκεια ερευνητικής αποστολής το 2013, όταν μελετούσαν τον βυθό στην «Ζώνη Κλάριον-Κλίπερτον», μια περιοχή του βυθού μεγαλύτερη από την Ινδία, ανάμεσα στο Μεξικό και τη Χαβάη, όπου εστιάζονται τα σχέδια εξορύξεων ανοιχτής θάλασσας.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν κλωβό που βυθίζεται στα ιζήματα και απομονώνει ένα τμήμα του βυθού μαζί με μια ποσότητα θαλασσινού νερού. Σε αυτό το κλειστό σύστημα, η συγκέντρωση διαλυμένου οξυγόνου θα έπρεπε αργά αλλά σταθερά να πέφτει. Κι όμως, αντί να πέφτει, αυξανόταν σε επίπεδα που δεν συναντώνται ακόμα και στην επιφάνεια της θάλασσας.

Ο Σουίτμαν απλά θεώρησε κάτι δεν πήγαινε καλά με τους αισθητήρες. Το ίδιο πίστεψε όταν το φαινόμενο καταγράφηκε σε άλλο σημείο του βυθού. Πέρασαν χρόνια, μέχρι το 2021, πριν ο ερευνητής πειστεί χάρη σε μια δεύτερη, διαφορετική τεχνική για τη μέτρηση του οξυγόνου.

«Όταν το αποτέλεσμα βγήκε ίδιο και με τη δεύτερη μέθοδο, γνωρίζαμε ότι είχαμε ανακαλύψει κάτι αναπάντεχο και ανήκουστο» δήλωσε ο Σουίτμαν.

Ο μηχανισμός παραγωγής οξυγόνου παραμένει εν πολλοίς μυστηριώδης, φαίνεται όμως ότι συνδέεται άμεσα με τους πολυμεταλλικούς κονδύλους, αναφέρει η ομάδα.

Όταν ανασύρθηκαν από τον βυθό και μεταφέρθηκαν σε δεξαμενές στο εργαστήριο, οι κόνδυλοι διαπιστώθηκε ότι παράγουν με κάποιο τρόπο ηλεκτρική τάση στην επιφάνειά τους.

Η τάση ήταν μικρή, 0,95 Volt, αυξάνεται όμως σημαντικά αν αρκετοί κόνδυλοι αγγίζουν ο ένας τον άλλο, σαν μπαταρίες που συνδέονται στη σειρά. Θεωρητικά, η τάση θα μπορούσε έτσι να αυξηθεί στα 1,5 V, αρκετά μεγάλη για να ηλεκτρολύει το νερό σε οξυγόνο και υδρογόνο.

«Φαίνεται ότι ανακαλύψαμε μια φυσική ‘γεωμπαταρία’» δήλωσε ο Φραντς Γκάιγκερ του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ», ο έτερος συνεπικεφαλής της μελέτης.

«Οι γεωμπαταρίες αυτές είναι η βάση για μια πιθανή εξήγηση της παραγωγής σκοτεινού οξυγόνου στους ωκεανούς».

Παραμένει ωστόσο ασαφές ποια μπορεί να είναι η πηγή ενέργειας που δημιουργεί την ηλεκτρική τάση στην επιφάνεια των κονδύλων, όπως φαίνεται επ’ αόριστον.

Μια εξήγηση που προτείνουν οι ερευνητές είναι ότι η χημική αντίδραση οξειδίων του σιδήρου με το θαλασσινό νερό, μια αντίδραση που παράγει ηλεκτρικό ρεύμα, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες του Γκάιγκερ.

Εξόρυξη ανοιχτής θάλασσας

Η Ζώνη Κλάριον-Κλίπερτον προσελκύει τις μεταλλευτικές εταιρείες επειδή οι πολυμμεταλικοί κόνδυλοι που την καλύπτουν εκτιμάται ότι περιέχουν περισσότερο κοβάλτιο, νικέλιο, μαγγάνιο και λίθιο από ό,τι όλα τα χερσαία ορυχεία μαζί.

Δεν είναι όμως μια ανανεώσιμη πηγή μετάλλων, δεδομένου ότι κάθε κόνδυλος χρειάζεται ακόμα και εκατομμύρια χρόνια για να σχηματιστεί από τη σταδιακή επικάθιση μετάλλων πάνω σε θραύσματα οστράκων ή άλλα μικρά αντικείμενα στον βυθό.

«Πολλές μεγάλες μεταλλευτικές εταιρείες σκοπεύουν τώρα να εξορύξουν αυτά τα πολύτιμα στοιχεία από τον βυθό σε βάθος 10-20 χιλιάδων ποδών (3-6 χλμ). Πρέπει να ξανασκεφτούμε πώς θα εξορύξουμε αυτά τα μέταλλα χωρίς να εξαντλήσουμε την πηγή οξυγόνου από τους ζωντανούς οργανισμούς» δήλωσε ο Γκάιγκερ.

Τα θαλάσσια ορυχεία που είχαν λειτουργήσει σε μικρή κλίμακα τη δεκαετία του 1980 προκάλεσαν περιβαλλοντική καταστροφή, προειδοποίησε ο ερευνητής.

«Το 2016 και το 2017 θαλάσσιοι βιολόγοι επισκέφθηκαν αυτές τις περιοχές και διαπίστωσαν πως ούτε τα βακτήρια δεν είχαν επιστρέψει» είπε.

Η μελέτη έρχεται την ώρα που η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Βυθού εξετάζει την κατάρτιση κανόνων για τις εξορύξεις ανοιχτής θάλασσας, κανόνες που αναμένεται να ανοίξουν το δρόμο για την εκμετάλλευση της Ζώνης Κλάριον-Κλίπερτον.

Οι αντιδράσεις είναι πάντως σημαντικές, με περίπου 27 χώρες να ζητούν την επιβολή μορατόριουμ στην εξόρυξη ανοιχτής θάλασσας.

Ζωή σε άλλους πλανήτες

Τα ευρήματα δείχνουν επίσης να καταρρίπτουν την κρατούσα θεωρία για το οξυγόνο της Γης, το οποίο πιστεύεται ότι άρχισε για πρώτη φορά να παράγεται από φωτοσυνθετικά βακτήρια πριν από περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

«Για να εμφανιστούν στη Γη αερόβιοι οργανισμοί έπρεπε να υπάρχει οξυγόνο, και η εικόνα που είχαμε είναι ότι το οξυγόνο της Γης εμφανίστηκε με τους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς» είπε ο Σουίτμαν.

«Τώρα όμως γνωρίζουμε ότι οξυγόνο παράγεται και στη βαθιά θάλασσα όπου δεν υπάρχει φως. Πιστεύω επομένως ότι πρέπει να επανεξετάσουμε ερωτήματα όπως: Πού θα μπορούσε να είχε εμφανιστεί αερόβια ζωή;»

Τα ευρήματα θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη στην αναζήτηση ζωής σε μακρινούς πλανήτες, αφού ενδεχόμενη ανίχνευση οξυγόνου δεν θα υποδήλωνε απαραίτητα βιολογική προέλευση.

[ΠΗΓΗ: https://www.in.gr/, του Βαγγέλη Πρατικάκη, 24/7/2024]

Αν και η ζήτηση για μέταλλα εκτοξεύεται, η αβεβαιότητα, η αστάθεια των τιμών και οι ανάγκες κεφαλαιακών δαπανών κάνουν τις εταιρείες του κλάδου πολύ προσεκτικές. Παράλληλα, η κερδοσκοπία είναι σε άνοδο και τροφοδοτεί φούσκες που θα μπορούσαν να είναι επιζήμιες για τις εταιρείες μετάλλων και εξόρυξης, καθώς και τις επενδύσεις

Η παγκόσμια στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ηλεκτρική κινητικότητα κερδίζει έδαφος καθώς οι εταιρείες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αγωνίζονται για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτή η μετάβαση αφορά σε μεγάλο βαθμό την βιομηχανία μετάλλων και απαιτεί σημαντική αύξηση της παραγωγής μετάλλων, επισημαίνει η Allianz Research.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η ζήτηση για μέταλλα θα μπορούσε να διπλασιαστεί στο σενάριο STEPS, το οποίο λαμβάνει υπόψη όλες τις υπάρχουσες πολιτικές, και θα μπορούσε ακόμη και να τριπλασιαστεί στο σενάριο APS, το οποίο προϋποθέτει ότι όλες οι δεσμεύσεις για το κλίμα που έχουν δοθεί από τις κυβερνήσεις πληρούνται πλήρως. Σε ένα φιλόδοξο σενάριο Net-Zero, η ζήτηση θα μπορούσε να τετραπλασιαστεί.

Τα κρίσιμα μέταλλα όπως το λίθιο, το κοβάλτιο, το νικέλιο, ο χαλκός και τα στοιχεία σπάνιων γαιών (REEs) είναι απαραίτητα για την κατασκευή μπαταριών, την αποθήκευση ενέργειας, τα ηλεκτρικά οχήματα (EVs), τις ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά και άλλες τεχνολογίες που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση. Ο χαλκός, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται εκτενώς στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και οι ιδιότητές του τον καθιστούν βασικό για φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και μπαταρίες. Οι σπάνιες γαίες είναι βασικά συστατικά των μόνιμων μαγνητών που είναι ενσωματωμένοι στις ανεμογεννήτριες, ενώ οι μπαταρίες ιόντων λιθίου χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά οχήματα και τα ηλεκτρονικά γενικότερα.

Το timing είναι το κλειδί

Ο χαλκός και το λίθιο θα έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές για τον κλάδο. Αλλά το timing της αύξησης της προσφοράς είναι το κλειδί, τονίζει η Allianz.

Ειδικότερα, όπως σημειώνει, η ζήτηση χαλκό θα μπορούσε να αυξηθεί σε 12 Mt ετησίως έως το 2030, από περίπου 6 Mt ετησίως σήμερα. Αν και οι όγκοι του θα είναι πιο μέτριοι, το λίθιο θα μπορούσε να δει τη μεγαλύτερη σχετική αύξηση, δεδομένης της μεγαλύτερης αύξησης της ζήτησης, ενώ η ζήτηση για σπάνιες γαίες  θα μπορούσε να αυξηθεί 2,5 φορές.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι τιμές για τα περισσότερα μέταλλα αναμένεται να αυξηθούν στο μέλλον. Οι τιμές του κοβαλτίου και του νικελίου θα μπορούσαν να διπλασιαστούν έως το 2050 ενώ οι τιμές του λιθίου και του χαλκού θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά +50%. Αυτό θα ενισχύσει τόσο τα έσοδα όσο και την κερδοφορία για τις εταιρείες μετάλλων και εξόρυξης.

Ωστόσο, η αύξηση της χωρητικότητας για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης δεν είναι εύκολη υπόθεση για τους παίκτες του κλάδου, όπως σημειώνει ο οίκος. Η αγορά λιθίου αποτελεί μια καλή απεικόνιση των προκλήσεων που μπορεί να προκύψουν κατά την ανάπτυξη νέας χωρητικότητας. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Ιουλίου 2024, οι τιμές του λιθίου μειώθηκαν κατά πάνω από 85% λόγω της αυξημένης παγκόσμιας προσφοράς, ειδικά από την Αυστραλία. Πράγματι, μεταξύ 2022 και 2023, η παγκόσμια παραγωγή λιθίου αυξήθηκε κατά περίπου 30%, και μεταξύ 2021 και 2023 η παραγωγή αυξήθηκε σχεδόν κατά 70%. Όταν οι μεγάλες εξορυκτικές ικανότητες τεθούν σε λειτουργία, μπορεί να οδηγήσουν σε καθοδική πίεση στις τιμές και να θέσουν σε κίνδυνο τα οικονομικά ορισμένων έργων και εταιρειών. Αν και η Allianz αναμένει ότι οι τιμές θα αυξηθούν μακροπρόθεσμα, είναι πιθανό να υπάρξουν πολλά επεισόδια έντονης αστάθειας και θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σημαντικές προκλήσεις για τις εταιρείες που επεκτείνουν την ικανότητα εξόρυξης με «κακό» timing.

Παράλληλα, όπως επισημαίνει, οι ασταθείς τιμές των εμπορευμάτων και οι αβεβαιότητες γύρω από την πολιτική και τους κανονισμούς έχουν κάνει τις εταιρείες να είναι προσεκτικές σχετικά με τη δέσμευση σημαντικών επενδύσεων σε μακροπρόθεσμα έργα έντασης κεφαλαίου. Αν και οι δαπάνες αυξάνονται, το 2023 ήταν μόλις 22% πάνω από τα επίπεδα του 2015. Αντίθετα, οι εταιρείες του κλάδου αυξάνουν περαιτέρω τις πληρωμές προς τους μετόχους: Το 2023, τα μερίσματα και οι επαναγορές μετοχών ήταν σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερα από το 2015. Αυτή η συντηρητική κατανομή κεφαλαίου αντικατοπτρίζεται στην αυξανόμενη δραστηριότητα συγχωνεύσεων και εξαγορών για την απόκτηση εδραιωμένων assets.

Κίνδυνος φούσκας

Όπως προειδοποιεί η Allianz, παράλληλα, η κερδοσκοπία στην αγορά μετάλλων αυξάνεται και τροφοδοτεί φούσκες που θα μπορούσαν να είναι επιζήμιες για τις εταιρείες μετάλλων και εξόρυξης και να αποτελέσουν εμπόδιο στις επενδύσεις. Ο κίνδυνος φούσκας στα μέταλλα είναι μια σημαντική ανησυχία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ενεργειακής μετάβασης, όπως τονίζει. Φυσικά, η ταχεία ώθηση προς την ενεργειακή μετάβαση αυξάνει τη ζήτηση για ορυκτά όπως το λίθιο, ο χαλκός, το κοβάλτιο και το νικέλιο. Αυτή η αυξημένη ζήτηση μπορεί να τροφοδοτήσει απότομες αυξήσεις τιμών. Ωστόσο, αυτές οι διακυμάνσεις βασίζονται σε θεμελιώδη μεγέθη και μπορούν να αντιμετωπιστούν ή τουλάχιστον να γίνουν διαχειρίσιμες από τους παραγωγούς και του πελάτες.  

Ένας από τους κύριους μοχλούς πιθανής φούσκας στις αγορές εμπορευμάτων είναι οι κερδοσκοπικές επενδύσεις. Αυτή η κερδοσκοπική συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω κερδοσκοπία και να τροφοδοτήσει περαιτέρω επενδύσεις, αλλά μπορεί επίσης να αποτύχει καθώς οι φούσκες μπορεί να σκάσουν.

Αυτό συνέβη με το λίθιο καθώς οι αυξανόμενες τιμές προσέλκυαν πολλούς επενδυτές στο μέταλλο, αλλά όταν η ζήτηση αυξήθηκε απότομα οι τιμές έπεσαν και τελικά οι κερδοσκόποι άρχισαν επίσης να στοιχηματίζουν εναντίον του μετάλλου. Αυτός ο τύπος αστάθειας απομακρύνει επίσης τα μέταλλα και τις εταιρείες εξόρυξης από το να κάνουν τις απαραίτητες επενδύσεις.

Σύμφωνα με την ανάλυση της Allianz (δείκτης Working’s speculative index) η κερδοσκοπία αυξάνεται σταθερά για τον χαλκό και το παλλάδιο τα τελευταία χρόνια. Από το 2022, ο κερδοσκοπικός δείκτης για τον χαλκό ήταν κατά μέσο όρο 30% υψηλότερος από ό,τι μεταξύ του 2006 και του 2019. Η κερδοσκοπία παραμένει επίσης αυξημένη για το κοβάλτιο ενώ μειώνεται για το λίθιο καθώς οι τιμές έπεσαν πρόσφατα.

Ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις σε έρευνα και εξόρυξη

Ορισμένα μέταλλα παράλληλα κινδυνεύουν να πέσουν σε «κενό προσφοράς» κάτι που θα απαιτήσει περισσότερες επενδύσεις στην έρευνα και εξόρυξη και την ανάπτυξη νέων δυναμικών χωρητικότητας. Το 2023, οι προϋπολογισμοί έρευνας μειώθηκαν κατά 3% από το υψηλό εννέα ετών το 2022 για να φτάσουν τα 12,8 δισ. δολάρια. Αυτοί οι προϋπολογισμοί δεν αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά, γεγονός που θα μπορούσε να εμποδίσει τον κλάδο μακροπρόθεσμα, καθώς οι χρόνοι παράδοσης εξόρυξης είναι πλέον κοντά στα 18 χρόνια για τα ορυχεία που άνοιξαν πρόσφατα, από 13 χρόνια για τα ορυχεία που άνοιξαν μεταξύ του 2005 και 2009. Χώρες όπως ο Καναδάς , η Αυστραλία και η Χιλή, οι οποίες διαθέτουν μεγάλα αποθέματα μετάλλων και επωφελούνται από σημαντικούς προϋπολογισμούς έρευνας και εξόρυξης θα μπορούσαν να δουν τις εξαγωγές μετάλλων να αυξάνονται σημαντικά. Πράγματι, ο Καναδάς και η Αυστραλία αναμένουν ότι οι εξαγωγές μετάλλων τους θα διπλασιαστούν έως το 2030.

Για να καλύψουν τα κενά προσφοράς, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να μεσολαβήσουν σε συμμαχίες και συνεργασίες με χώρες πλούσιες σε ορυκτά, επισημαίνει η Allianz. Θα μπορούσαν επίσης να υποστηρίξουν τη μείωση του κινδύνου ορισμένων έργων (de-risking) ενώ οι εταιρείες εξόρυξης θα πρέπει να επενδύσουν σε τεχνολογίες για να κάνουν την έρευνα και εξόρυξη ταχύτερη και αποτελεσματικότερη. Η ανακύκλωση θα πρέπει επίσης να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τις εταιρείες. Πολλές εταιρείες που που διατρέχουν κίνδυνο ενός σοκ κερδοφορίας λόγω υψηλότερου κόστους θα πρέπει να εξετάσουν τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού, την κάθετη ολοκλήρωση και την αναζήτηση εναλλακτικών τεχνολογιών για να αυξήσουν την ανθεκτικότητά τους.

Οι εναλλακτικές τεχνολογίες θα πρέπει να δίνουν κίνητρα για καινοτομία και στρατηγικό σχεδιασμό για τις μεγάλες εταιρείες εξόρυξης και όχι μια στάση wait-and-see. Οι περισσότερες τεχνολογίες που σχετίζονται με φυσικά προϊόντα χρειάζονται περίπου 15 έως 50 χρόνια για να φτάσουν σε εμπορικές εφαρμογές και οι επενδυτές δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν την τεχνολογία ως δικαιολογία για να αποφύγουν την πράσινη «μανία» Ακόμη χειρότερα, με το να μην κάνουν τις κατάλληλες επενδύσεις, δίνουν κίνητρα για τεχνολογίες υποκατάστασης. Οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με τις μπαταρίες ιόντων νατρίου συνέπεσαν με τις υψηλές τιμές λιθίου. Η παροχή επαρκούς προσφοράς μετάλλων σε λογικές τιμές, ο στρατηγικός σχεδιασμός και η καινοτομία θα πρέπει επίσης να βρίσκονται στο επίκεντρο της ατζέντας των εταιρειών μετάλλων και εξόρυξης, καταλήγει η Allianz.

[ΠΗΓΗ: https://www.energymag.gr/, 24/7/2024]