Πλούσια σε κοιτάσματα μετάλλων, σε μάρμαρα, βιομηχανικά ορυκτά και κρίσιμες πρώτες ύλες, αλλά «φτωχή» σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, η Βόρεια Ελλάδα εμφανίζει έντονη επενδυτική κινητικότητα

Λιγνίτης, χρυσός, λευκόλιθοι, λοιπά μέταλλα, μάρμαρα, καθώς και βιομηχανικά ορυκτά και λοιπά λατομικά προϊόντα, αλλά και κρίσιμες πρώτες ύλες αποτελούν το πλούσιο υπέδαφος της Βόρειας Ελλάδας, καθιστώντας την πολύτιμη για την εξορυκτική βιομηχανία. Στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν ώριμα κοιτάσματα χρυσού, ψευδαργύρου και μολύβδου, αξίας περίπου 18 δισ. ευρώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις των εταιρειών του χώρου, τα οποία θα πρέπει να αξιοποιηθούν από τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, υπάρχουν σπάνια μέταλλα υψηλής αξίας για τη βιομηχανία, όπως κοβάλτιο και πλατίνα, αλλά και υδρογονάνθρακες.

Η περιοχή της Μακεδονίας-Θράκης εμφανίζει τη μεγαλύτερη επενδυτική κινητικότητα στον τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης νέων λατομείων μαρμάρου και βιομηχανικών ορυκτών. Τα κύρια λατομικά κέντρα μαρμάρου βρίσκονται στις περιοχές Βώλακας, Γρανίτης Οχυρό, Στενωπός, Νέστος, Λημνιά, Πηγές, Ελαφοχώρι, Δύσβατο, Βαθύλακκος, ΓΙαλαιά Καβάλα, Θάσος. Η ιδιαίτερη ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων μαρμάρου (ογκομαρμάρων, πλακών μαρμάρου) και η έντονη εξωστρέφεια των επιχειρήσεων κατατάσσουν την εγχώρια παραγωγή στις υψηλές θέσεις μεταξύ των χωρών που ανταγωνίζονται την κορυφαία Ιταλία.

Ενδιαφέρον για την ελληνική παραγωγή έχει η σταδιακέ, άνοδος της ζήτησης επεξεργασμένων προϊόντων με ευρύτερες θετικές συνέπειες στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας αυτών και στην αύξηση της απασχόλησης, έναντι της απευθείας πώλησης ανεπεξέργαστων ογκομαρμάρων.

Σύμφωνα με την Έκθεση Ορυκτών Πρώτων Υλών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), οι εξορυκτικές επιχειρήσεις, εκτός από τους φόρους εισοδήματος επιχείρησης και λοιπούς φόρους σύμφωνα με τις οικείες σχετικές διατάξεις, επιβαρύνονται επίσης με μισθώματα, τέλη και εισφορές: μισθώματα επί των συμβάσεων μίσθωσης (πάγια και αναλογικά), ειδικά τέλη υπέρ OTA, royalties, τέλη υπέρ του Πράσινου Ταμείου κ.λπ. καθώς και με διάφορα έξοδα «γραφειοκρατικού» χαρακτήρα: έξοδα αδειοδότησης, αντάλλαγμα χρήση γης, έξοδα εγγυητικών για την αποκατάσταση περιβάλλοντος, εγγυητικές για συμβάσεις, παράβολα κ.λπ. Σχετικά με τα άμεσα έσοδα του Δημοσίου για το 2020 από την εκμίσθωση των μεταλλευτικών και λατομικών δικαιωμάτων και την καταβολή τελών παραχωρήσεων μεταλλείων, αυτά ανέρχονται σε 26.536.056,69 ευρώ. Όπως δείχνουν τα καταγεγραμμένα στοιχεία από το υπουργείο Περιβάλλοντος, στην ελληνική επικράτεια υπάρχουν 265 λατομεία μαρμάρου και φυσικών λίθων.

Κοιτάσματα κρίσιμων υλών

Σύμφωνα με το βιβλίο των Βασίλη Μέλφου και Παναγιώτη Βουδούρη, «Κοιτάσματα της Ελλάδας» 2022, η Ελλάδα είναι μία από τις σημαντικότερες περιοχές μετάλλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μεγάλο αριθμό κοιτασμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να προμηθεύσουν στο μέλλον με σπάνια μέταλλα την ευρωπαϊκή βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων και των κρίσιμων μετάλλων, αφού σύμφωνα με διάφορες προκαταρκτικές έρευνες υπάρχουν αυτά τα μέταλλα σε ορισμένα κοιτάσματα.

Στη χώρα συναντιόνται τα κρίσιμα μέταλλα όπως αντιμόνιο, κοβάλτιο, τελλούριο, ρήνιο, μολυβδαίνιο, γάλλιο, γερμάνιο, ίνδιο, βολφράμιο, τα στοιχεία των σπάνιων γαιών, τα μέταλλα της ομάδας της πλατίνας και το ουράνιο. Για παράδειγμα, σημαντικές περιεκτικότητες σε μέταλλα της ομάδας της πλατίνας έχουν εντοπιστεί σε κοιτάσματα χρωμίτη στην Πίνδο, στο Βέρμιο και στη Δυτική Χαλκιδική.

Επίσης, κοβάλτιο θα μπορούσε να εξαχθεί από τα ελληνικά κοιτάσματα βωξίτη, καθώς και από τα μεταλλευτικά απόβλητα και από τα κοιτάσματα του σιδηρονικελιούχου λατερίτη. Υδροθερμικά κοιτάσματα, όπως αυτά στη Θράκη, στην Ανατολική Μακεδονία, στις Κυκλάδες και στην Αττική, περιέχουν σχετικά υψηλές περιεκτικότητες σε κρίσιμα μέταλλα. Στη Βόρεια Ελλάδα, και κυρίως στην περιοχή από το Κιλκίς και τη Χαλκιδική έως τον Έβρο, εντοπίζεται μεγάλος αριθμός γρανιτικών και ηφαιστειακών πετρωμάτων, τα οποία περιέχουν ορυκτά όπως ο αλλανίτης, ο μοναζίτης, το ζιρκόνιο και ο απατίτης που είναι εμπλουτισμένα σε σπάνιες γαίες.

Ειδικά η παράκτια ζώνη από τα Λουτρά Ελευθέριον έως τη Νέα Πέραμο του Νομού Καβάλας περιέχει περίπου 485 εκατομμύρια τόνους σπάνιων γαιών που βρίσκονται κυρίως στον αλλανίτη, καθώς και σε μία αταύτιστη φάση του δημητρίου, στον απατίτη, στον τιτανίτη και στο ζιρκόνιο.

Απασχόληση

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), οι ελλείψεις σε επίπεδο τεχνικών ειδικοτήτων, όπως είναι οι χειριστές μηχανημάτων, οι ασάφειες στις περιγραφές και τις κατατάξεις των επαγγελματικών αδειών των εξειδικεύσεων, καθώς και το χάσμα μεταξύ των ειδικοτήτων στο πλαίσιο του υβριδικού μοντέλου εργασίας υπονομεύουν τις προσπάθειες ανάπτυξης και εξέλιξης της εξορυκτικής βιομηχανίας σε όλη την Ελλάδα.

Από την άλλη πλευρά, ακριβώς η ανάγκη για προσωπικό με ενισχυμένα προσόντα κατάλληλα για τον εξορυκτικό κλάδο αποτελεί ευκαιρία για ενίσχυση της απασχόλησης ειδικά στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. Επίσης, η προ των πυλών έλλειψη εργατοτεχνικού προσωπικού, που οδηγεί στην εισαγωγή εργαζομένων από άλλες χώρες, αλλά και η έλλειψη σωστής επικοινωνίας των συγκεκριμένων επαγγελμάτων του κλάδου στα νέα παιδιά, τα οποία τα θεωρούν αυτά δεύτερης κατηγορίας, εντείνουν τα προβλήματα.

Και όλα αυτά, ενώ οι σύγχρονες ανάγκες στην εξορυκτική βιομηχανία απαιτούν ενίσχυση της εκπαίδευσης και απόκτηση πιστοποιήσεων του προσωπικού του εξορυκτικού κλάδου, παράλληλα με την ανανέωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ευθυγράμμιση με τις νέες συνθήκες που προτάσσει η Εξορυκτική Βιομηχανία 4.0.

Ειδικά -όπως υποστηρίζουν τα μέλη του ΣΜΕ- για το μείζον πρόβλημα των ελλείψεων σε επίπεδο τεχνικών ειδικοτήτων στον κλάδο, όπως είναι οι χειριστές μηχανημάτων, υπάρχει ανάγκη εκπαίδευσης των εργαζομένων στις νέες τεχνολογίες του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και ανάπτυξη των Τεχνικών Σχολών με στόχο τη στελέχωση της παραγωγικής δραστηριότητας του κλάδου.

Για το μείζον πρόβλημα των ελλείψεων σε επίπεδο τεχνικών ειδικοτήτων στον κλάδο, όπως είναι οι χειριστές μηχανημάτων, υπάρχει ανάγκη εκπαίδευσης των εργαζομένων στις νέες τεχνολογίες.

[ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ_ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ, της Λέττας Καλαμαρά, 13/9/2022]