Πριν από έξι μήνες, στη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα στη Γλασκώβη, ο τότε νεοεκλεγείς πρωθυπουργός του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές ρύπων άνθρακα στο μηδέν έως το 2050.
Η μικρή αλλά θορυβώδης κοινότητα περιβαλλοντιστών ακτιβιστών του Ισραήλ ήταν χαρούμενη για την ανατροπή της επιθετικής πολιτικής γεωτρήσεων για φυσικό αέριο της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Σε ένδειξη ότι εννοούσε σοβαρά όσα έλεγε, το Υπουργείο Ενέργειας του Ισραήλ ανακοίνωσε το πάγωμα των ερευνών για φυσικό αέριο και των περαιτέρω αδειών εξαγωγής του για έναν χρόνο. Από εδώ και πέρα, σύμφωνα με το πράσινο λόμπι, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα ήταν το μέλλον της ισραηλινής ενέργειας. Ήταν μια συναρπαστική στιγμή να βρίσκεται κανείς στη σωστή πλευρά της διεθνούς περιβαλλοντικής συναίνεσης.
Στροφή 180 μοιρών
Αυτός ο ενθουσιασμός σταμάτησε απότομα την περασμένη εβδομάδα, όταν η κυβέρνηση Μπένετ ανακοίνωσε μια στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της για το φυσικό αέριο. Ο λόγος ήταν προφανής. Όπως ανέφερε χωρίς απολογητική διάθεση ο γενικός διευθυντής του υπουργείου, Lior Schillat, “η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη έχει δημιουργήσει αναταραχή στο κατάστρωμα. Δεν εμμένουμε σε δόγματα”.
Η κοινότητα των ακτιβιστών του κλίματος ήταν εξοργισμένη. Η Greenpeace του Ισραήλ χαρακτήρισε την απόφαση “σκανδαλώδη” και επιτέθηκε στην κυβέρνηση. Απαίτησε επιστροφή στη δέσμευση της Γλασκώβης. Ακόμη όμως και πολλοί ακτιβιστές κατανοούν την ακαταμάχητη λογική της απόφασης της κυβέρνησης. Το Ισραήλ έχει περάσει δύο δεκαετίες δημιουργώντας μια υπεράκτια βιομηχανία φυσικού αερίου. Η Ευρώπη έχει πλέον συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να βασίζεται στο εισαγόμενο ρωσικό αέριο. Προσφορά, ιδού η ζήτησή σου.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέστησε σαφές ότι είναι επικίνδυνο για μια χώρα να βασίζεται στην καλή θέληση ξένων προμηθευτών για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για μια χώρα όπως το Ισραήλ, ένα μικρό έθνος εντός μιας εχθρικής ευρύτερης περιοχής.
Τα τελευταία 20 χρόνια, το Ισραήλ έχει μετατραπεί από καθαρός εισαγωγέας ορυκτών καυσίμων σε αυτάρκη, χάρη στις υπεράκτιες γεωτρήσεις φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση κινείται σοφά όταν στοχεύει να διατηρήσει αυτή την ανεξαρτησία και να εκμεταλλευτεί τη ζήτηση των ευρωπαϊκών χωρών οι οποίες αναζητούν ένα υποκατάστατο για τις ρωσικές εισαγωγές.
Η επανέναρξη της εξόρυξης φυσικού αερίου δεν σημαίνει ότι το Ισραήλ παραιτείται από τις κλιματικές του υποχρεώσεις. Το εβραϊκό κράτος είναι ήδη παγκόσμιος ηγέτης όσον αφορά την αειφορία, ιδίως μέσω των τεχνικών καινοτομιών αντιμετώπισης των ισχνών αποθεμάτων νερού, συμπεριλαμβανομένης της αφαλάτωσης και της βιώσιμης γεωργικής άρδευσης. Αναπτύσσει πηγές ηλιακής ενέργειας στην έρημο Νεγκέβ. Στο Τελ Αβίβ, τον τεχνολογικό κόμβο του Ισραήλ, μυριάδες εταιρείες εργάζονται επάνω σε τεχνολογίες βιωσιμότητας και αειφορίας.
Για πολλούς Ισραηλινούς, αυτές οι προσπάθειες έχουν μεγαλύτερη απήχηση και λογική από εκείνο που θεωρούν ως κενές και μη ρεαλιστικές δεσμεύσεις για την επίτευξη του μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα.
Πώς θα φτάνει το ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη;
Το Ισραήλ δεν είναι ακόμη σημαντικός διεθνής εξαγωγέας φυσικού αερίου. Το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που παράγει προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση και οι μόνοι ξένοι πελάτες του είναι η Ιορδανία και η Αίγυπτος. Ωστόσο, βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ξεκινήσει μεταφορά ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
Οι αρχικές ποσότητες θα είναι μικρές, αλλά ήδη υπάρχουν σχέδια για περισσότερες. Η αυξημένη προσφορά θα απαιτήσει εκτεταμένες νέες υποδομές, συμπεριλαμβανομένου πιθανώς ενός νέου υποθαλάσσιου αγωγού ο οποίος θα εκτείνεται σε όλη τη Μεσόγειο. Αυτή η πρόταση, γνωστή ως EastMed, είχε κερδίσει την υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ των ΗΠΑ. Η μελέτη σκοπιμότητας πλησιάζει στην ολοκλήρωση. Σύμφωνα με την Τζίνα Κοέν, ανεξάρτητη σύμβουλο ενέργειας με έδρα το Ισραήλ, ο αγωγός θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία εντός πέντε ή έξι ετών.
Μπορεί όμως και να μην κατασκευαστεί ποτέ. Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση Μπάιντεν απέσυρε την υποστήριξη του πρότζεκτ του αγωγού EastMed για λόγους οι οποίοι δεν είναι απολύτως σαφείς. Μια εναλλακτική που εξετάζεται είναι ένας αγωγός από το Ισραήλ στη νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Αυτή η διαδρομή θα ήταν συντομότερη από την EastMed. Το πρόβλημα είναι ότι το Ισραήλ δεν εμπιστεύεται τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου η στάση απέναντι στο εβραϊκό κράτος πνέει είναι άλλοτε συγκρατημένα φιλική και άλλοτε ανοικτά εχθρική.
Η Κοέν αναφέρει άλλες δύο πιθανές λύσεις. Το Ισραήλ θα μπορούσε να διοχετεύει αέριο στην Αίγυπτο προς υγροποίηση και στη συνέχεια, σε μια κοινοπραξία μαζί της, να το εξάγει σε άλλες χώρες. Η υποδομή υπάρχει, αν και θα πρέπει να επεκταθεί για να επιτρέψει την υποδοχή σταθερών και μεγαλύτερων όγκων οι οποίοι θα προορίζονται για εξαγωγές. Το θετικό είναι ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί σχετικά γρήγορα. Ωστόσο η συμφωνία θα ήταν περίπλοκη για νομικούς λόγους και υπάρχουν άγνωστα στοιχεία σχετικά με τις εσωτερικές ανάγκες της ίδιας της Αιγύπτου.
Ίσως η καλύτερη λύση θα ήταν το Ισραήλ να κατασκευάσει, να λειτουργήσει και να υπερασπίζεται τη δική του πλατφόρμα υγροποίησης και να εξάγει απευθείας. Αυτή την εβδομάδα, το Ισραήλ μετέφερε μια εξέδρα φυσικού αερίου στο Karish, ακόμη ένα ανεκμετάλλευτο υπεράκτιο κοίτασμα του οποίου η ιδιοκτησία αμφισβητείται από τον Λίβανο. Το ισραηλινό ναυτικό προστατεύει τώρα το πεδίο έναντι των απειλών της Χεζμπολάχ.
Κρατικό επενδυτικό ταμείο
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το Ισραήλ πρόκειται να πωλεί αέριο στην Ευρώπη και σε άλλους πελάτες. Την περασμένη εβδομάδα, το ισραηλινό Υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ εγκαινιάζει το πρώτο του κρατικό επενδυτικό ταμείο.
Μέχρι τον προσεχή Ιούνιο, το ταμείο θα αρχίσει να διανέμει έως και το 3,5% των ετήσιων εσόδων του από φυσικούς πόρους, που υπολογίζονται σε 1,9 δισεκατομμύρια σέκελ, περίπου 585 εκατομμύρια δολάρια. Αυτά τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για έργα κοινωνικού, εκπαιδευτικού και οικονομικού χαρακτήρα.
Το ταμείο δεν είναι στο ίδιο επίπεδο με τα επενδυτικά οχήματα τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα οποία λειτουργούν ορισμένες άλλες ενεργειακές δυνάμεις, ωστόσο είναι αρκετά μεγάλο για να κάνει τη διαφορά σε μια χώρα 10 εκατομμυρίων κατοίκων.
Μόλις το αέριο και τα κέρδη του αρχίσουν να ρέουν, ακόμη και οι πιο ένθερμοι εχθροί των υπεράκτιων γεωτρήσεων θα χρειαστεί να πιεστούν πολύ για να ζητήσουν στ’ αλήθεια να κλείσει η κάνουλα.
[ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/, BloombergOpinion, του Zev Chafets, 8/6/2022]