Η μετάλλαξη Όμικρον εξαπλώνεται τόσο γρήγορα που μερικές φορές φαίνεται σαν να είναι μάταιη η αντίσταση εναντίον της. Είναι απογοητευτικό να ακούει κανείς ότι η Όμικρον μολύνει ανθρώπους οι οποίοι έχουν κάνει όλες τις δόσεις των εμβολίων τους και φορούν μάσκα N95 κάθε φορά που βγαίνουν από το σπίτι τους. Ακόμη και ορισμένοι γνωστοί ειδικοί στον τομέα της δημόσιας υγείας έχουν μολυνθεί. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι μας πρόκειται να κολλήσουμε.

Η ζωή είναι άδικη

Εκείνο που σημαίνει είναι ότι η ζωή είναι βαθιά άδικη. Σε μερικούς από εμάς, τα εμβόλια κατά της Covid-19 λειτουργούν αρκετά σθεναρά, ακόμη και κατά της Όμικρον. Σε άλλους, η επίδραση των εμβολίων είναι ασθενέστερη. Το παραπάνω φαινόμενο πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα της εντυπωσιακής ποικιλομορφίας του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο ρυθμίζεται εν μέρει από μερικά από τα πιο ιδιαίτερα και ξεχωριστά γονίδια στο ανθρώπινο σώμα.

Μια πρόσφατη μελέτη υπό την εποπτεία του Harvard και του ΜΙΤ, η οποία θα δημοσιευθεί σύντομα στο περιοδικό Cell, έδειξε ότι περίπου το 20% των ανθρώπων λαμβάνουν πολύ πιο ανίσχυρη προστασία από τα εμβόλιά τους κατά της Όμικρον. Εξακολουθούν να βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με τα εντελώς ανεμβολίαστα άτομα, ωστόσο αυτή η διαφοροποίηση θα μπορούσε να ευθύνεται για το γεγονός ότι ορισμένα από τα πλήρως εμβολιασμένα άτομα έχουν καταλήξει στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια του κύματος της Όμικρον.

Οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα αίματος από 76 εθελοντές, προκειμένου να μελετήσουν το τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματος το οποίο είναι γνωστό ως Τ-λεμφοκύτταρα. Ενώ τα αντισώματα εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου, τα Τ-λεμφοκύτταρα διαρκούν περισσότερο και παρέχουν μια δεύτερη γραμμή άμυνας, εντοπίζοντας και σκοτώνοντας τα μολυσμένα κύτταρα.

Στους εμβολιασμένους ανθρώπους, τα Τ-λεμφοκύτταρα είναι προετοιμασμένα για την καταπολέμηση του SARS-CoV-2 και συνήθως μπορούν να καθαρίσουν τη μόλυνση μέσα σε λίγες ημέρες. Πολλοί ειδικοί τα θεωρούν το πιο κρίσιμο μέρος της άμυνάς μας ενάντια στην Όμικρον.

Οι ερευνητές πήραν Τ-λεμφοκύτταρα εθελοντών και τα έθεσαν απέναντι σε διαφορετικές παραλλαγές του SARS-CoV-2 σε πειράματα δοκιμαστικού σωλήνα. Διαπίστωσαν ότι σε 4 στα 5 άτομα, ο εμβολιασμός είχε ως αποτέλεσμα τα Τ-λεμφοκύτταρα να λειτουργήσουν αποτελεσματικά για την εξάλειψη των λοιμώξεων από Όμικρον εξίσου εύκολα με το πώς σταματούσαν και τις προηγούμενες παραλλαγές του ιού. Σε 1 στους 5 ανθρώπους, ωστόσο, τα Τ-λεμφοκύτταρα η δημιουργία των οποίων προκλήθηκε από το εμβόλιο ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματικά στην “εκκαθάριση” της Όμικρον, παρόλο που λειτουργούσαν καλά έναντι των αρχικών παραλλαγών του κορονοϊού.

Η σημασία των εμβολίων και η μοναδικότητα κάθε ανθρώπου

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα εμβόλια είναι άσκοπα κατά της Όμικρον, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι σκεπτικιστές έναντι του εμβολιασμού. Είναι και πάλι καλή ιδέα να εμβολιαστείτε, γιατί το 80% από εμάς θα λάβουμε καλή προστασία. Οι ενισχυτικές δόσεις είναι επίσης σημαντικές – στη μελέτη, βελτίωσαν την ικανότητα όλων των συμμετεχόντων να ανταποκρίνονται στον ιό. Ωστόσο, δεν τους βοήθησαν όλους εξίσου.

“Θεωρώ ότι εκείνο που πραγματικά δείχνει η μελέτη μας είναι ότι το 80% αυτών των ανθρώπων έχει λογικά ακόμη  μια εφεδρεία με τα Τ-λεμφοκύτταρά του έναντι αυτής της νέας παραλλαγής”, δήλωσε ο επικεφαλής συντάκτης της μελέτης, ανοσολόγος Guarav Gaiha, ο οποίος εργάζεται για το Ινστιτούτο Ragon, σε συνεργασία με το Harvard, το MIT και το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.

Το ακριβές ποσοστό μπορεί να είναι διαφορετικό σε ένα μεγαλύτερο ή πιο ποικίλο δείγμα εθελοντών, ωστόσο κάποιο επίπεδο μεταβλητότητας και διαφοροποίησης εμφανίζεται σίγουρα στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Γιατί; Επειδή τα Τ-λεμφοκύτταρα παίρνουν μια ελαφρώς διαφορετική μορφή σε καθέναν από εμάς, καθώς οι πρωτεΐνες του εμβολίου αλληλεπιδρούν με τη μοναδική γενετική φυσιογνωμία του καθενός μας, εξήγησε.

Όταν τα κύτταρά μας συναντούν την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2, είτε μέσω μόλυνσης είτε μέσω εμβολίου, εμφανίζουν τμήματα της ιικής πρωτεΐνης εξωτερικά – φανταστείτε ένα κύτταρο να κυματίζει μια μικρή σημαία κινδύνου. Αυτή η διαδικασία βασίζεται σε πρωτεΐνες οι οποίες ονομάζονται HLA.

Καθένας από εμάς έχει διαφορετικά γονίδια τα οποία κωδικοποιούν τις HLA – αυτά είναι τα γονίδια τα οποία πρέπει να είναι παρόμοια μεταξύ των δωρητών οργάνων και των ληπτών προκειμένου να αποφευχθεί η απόρριψη του μοσχεύματος. Καθένας από εμάς θα δημιουργήσει διαφορετική HLA ως απόκριση σε μια μόλυνση ή ένα εμβόλιο, η οποία στη συνέχεια θα κολλήσει σε διαφορετικά θραύσματα της πρωτεΐνης ακίδας του ιού. Με άλλα λόγια, αυτή η μικρή σημαία κινδύνου μοιάζει διαφορετική στον καθένα μας.

Όταν η διαδικασία λειτουργεί, αυτές οι σημαίες κινδύνου ενεργοποιούν τα Τ-λεμφοκύτταρα ώστε εκείνα να αναλάβουν δράση. Ένα Τ-λεμφοκύτταρο το οποίο συναντά ένα μολυσμένο κύτταρο δημιουργεί εκατομμύρια αντίγραφα του εαυτού του. Αυτοί οι κλώνοι περιλαμβάνουν τα λεγόμενα δολοφονικά Τ-λεμφοκύτταρα, ικανά να βρίσκουν νέα μολυσμένα κύτταρα, να τα τρυπούν και να τα σκοτώνουν – ή, όπως το θέτει ο Gaiha, στέλνουν μια πρωτεΐνη η οποία δίνει σήμα στα μολυσμένα κύτταρα να αυτοκτονήσουν.

Δεν πρόκειται για σφάλμα

Η πρωτεΐνη ακίδα της Όμικρον είναι διαφορετική από εκείνη την οποία στόχευαν να καταπολεμήσουν τα εμβόλια, γι’ αυτό και παρακολουθούμε ρεπορτάζ σύμφωνα με τα οποία τα εμβόλια είναι πλέον “λιγότερο αποτελεσματικά”. Θα ήταν ακριβέστερο εάν λέγαμε ότι τα εμβόλια για ορισμένους ανθρώπους θα συνεχίσουν να προσφέρουν ισχυρή προστασία από την ασθένεια με Όμικρον, ωστόσο για άλλους θα προσφέρουν πολύ μικρότερη. Απλώς δεν ξέρουμε για ποιον ισχύει το πρώτο και για ποιον το δεύτερο.

Η ποικιλομορφία στα γονίδια HLA τα οποία ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό μας είναι εγγενές χαρακτηριστικό και όχι σφάλμα του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Αυξάνει τις πιθανότητες να επιβιώσει ένα είδος όπως ο άνθρωπος από μια νέα μολυσματική ασθένεια και είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο μοιραζόμαστε με άλλα σπονδυλωτά, από τα χρυσόψαρα έως τις καρδερίνες.

Υπάρχουν ακόμη και μελέτες οι οποίες δείχνουν ότι οι άνθρωποι έλκονται περισσότερο σεξουαλικά από άτομα με γονίδια HLA που είναι τα πλέον διαφορετικά σε σχέση με τα δικά τους. Τα διαφορετικά γονίδια HLA μπορεί επίσης να προσφέρουν μια ένδειξη για το γιατί ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν “μακροχρόνιο Covid”.

Έρευνες όπως εκείνη του Gaiha θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τον σχεδιασμό της επόμενης γενιάς εμβολίων κατά της Covid-19.

Αυτή τη στιγμή, δεν είναι σαφές εάν οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν νέες ενισχυτικές δόσεις ειδικά για την Όμικρον ή να χρησιμοποιήσουν μια ευρύτερη ενισχυτική δόση, η οποία να στοχεύει σε διαφορετικά μέρη του ιού, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν αλλάζουν από τη μια παραλλαγή στην άλλη. Αυτό είναι εκείνο επάνω στο οποίο εργάζεται το εργαστήριο του Gaiha: προσπαθεί να δημιουργήσει ένα καθολικό εμβόλιο.

Εάν τα καταφέρει, είναι ακόμη ένας λόγος να ελπίζουμε ότι τελικά ίσως να μην κολλήσουμε όλοι Covid.