Μια «βιομηχανία» από διαιτησίες: Ο θεσμός που σωρεύει διαρκώς κέρδη επιβαρύνοντας το κράτος και αποφέροντας σημαντικά οφέλη σε λίγους και εκλεκτούς
Στη διαιτησία καταλήγουν τα περισσότερα μεγάλα έργα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με πολλούς να κάνουν λόγο για μια «φάμπρικα» που προκαλεί οικονομική αιμορραγία στο Δημόσιο, αφού τις περισσότερες φορές χάνει, πληρώνοντας δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Αν και πρόκειται για μια διαδικασία γρήγορης επίλυσης διαφορών, προκειμένου να μην «κολλάνε» επί μακράν σημαντικά έργα, στη χώρα μας πολλοί την αντιμετωπίζουν με καχυποψία. Είτε γιατί σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν υπόνοιες ότι τα αντίπαλα μέρη τα έχουν βρει στο «παρασκήνιο» και προσφεύγουν στη διαιτησία ώστε να «νομιμοποιήσουν» τη συμφωνία χωρίς «γκρίνιες» για υποχωρήσεις και ξεπουλήματα είτε γιατί τα πρόσωπα που ασχολούνται με αυτές -σε αρκετές περιπτώσεις τα ίδια- αμείβονται με «τρελά» ποσά. Ενδεικτικό είναι ότι ακόμα και οι γραμματείς που παρέχουν υπηρεσίες σε διαιτησίες μπορούν να λάβουν έως και 20.000 ευρώ.
«Ψίχουλα», βέβαια, μπροστά σε αυτά που παίρνουν διαιτητές και επιδιαιτητές, με την αμοιβή που τους αναλογεί να ξεκινά συνήθως από το 0,5% του ποσού που διεκδικείται στη διαιτησία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που αφορούσε την οικονομική επιβάρυνση της αναδόχου εταιρείας που είχε αναλάβει μέρος του Μετρό Θεσσαλονίκης, στην οποία, λόγω καθυστερήσεων του έργου από απαλλοτριώσεις, καθήλωση του μετροπόντικα για δύο χρόνια στην περιοχή Ανάληψη και υποαπασχόληση του εξοπλισμού λόγω των δυσχερειών του έργου, επιδικάστηκε αποζημίωση 85 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για μέρος της μεγάλης αντιδικίας άνω των 330 εκατ. ευρώ, που «έσπασε» σε τρία κομμάτια, λόγω μεγέθους. Για τη συγκεκριμένη διαιτησία το ποσό που θα έπρεπε να πληρωθεί στον επιδιαιτητή, στους δύο διαιτητές και στις τρεις γραμματείς ξεπερνούσε τα 4,5 εκατ. ευρώ! Τελικώς, λόγω οικειοθελούς μείωσης από την πλευρά τους, το ποσό περιορίστηκε στα περίπου 700.000 ευρώ.
Πλην των αμοιβών, όμως, εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι το ελληνικό Δημόσιο συνήθως δεν δικαιώνεται, ενώ πολλοί σημειώνουν ότι αρκετές από αυτές τις διαφορές θα μπορούσαν να επιλυθούν στα τακτικά δικαστήρια. Η δικαιολογία είναι ότι οι ρυθμοί της ελληνικής Δικαιοσύνης είναι ιδιαίτερα αργοί. Ωστόσο, αυτό που προβληματίζει είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ένα «παράθυρο» του νόμου που παρακάμπτει τους λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (που δεν λαμβάνουν αμοιβή στις διαιτησίες), οι οποίοι, όπως προβλέπεται, μπορούν να οριστούν ως διαιτητές-επιδιαιτητές.
Εκκρεμείς υποθέσεις
Αυτήν τη στιγμή, οι μεγάλες διαιτησίες που εκκρεμούν είναι με την Ελληνικός Χρυσός για τα μεταλλεία της Χαλκιδικής, με τη Fraport Greece για την κατάσταση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και με την Privinvest του Ισκαντάρ Σάφα για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Στην πρώτη περίπτωση, το αντικείμενο της διαιτησίας είναι ο τρόπος επεξεργασίας των συμπυκνωμάτων σε Ολυμπιάδα και Σκουριές και το κατά πόσον αυτός παραβιάζει τη Σύμβαση Μεταβίβασης και τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, χωρίς να υπάρχει ποσό.
Στη δεύτερη, η Fraport κάνει λόγο για αποζημίωση 70 εκατ. ευρώ. Κατηγορεί την ελληνική πλευρά ότι δεν συντηρούσε τα αεροδρόμια την τελευταία διετία, με αποτέλεσμα να φορτωθεί με πρόσθετα κόστη η διαχείριση. Η εικόνα μεταβλήθηκε επί το δυσμενέστερο μεταξύ του χρόνου της υπογραφής της σύμβασης (Δεκέμβριος 2015) και της έναρξης της παραχώρησης (Απρίλιος 2017).
Στην περίπτωση των Ναυπηγείων, το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο (ICC), όπου είχε προσφύγει από τον Απρίλιο του 2012 ο Ισκαντάρ Σάφα, ενέκρινε πρόσφατα αποζημίωση ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ στην εταιρεία του -από 1,5 δια που ζητούσε-, κρίνοντας ότι η Ελληνική Δημοκρατία ήταν ασυνεπής στη μεταξύ τους συμφωνία. Η υπόθεση, ωστόσο, δεν έχει λήξει, καθώς υπάρχουν μπροστά άλλες δύο διαιτησίες.
Τα αποτελέσματα όσων διαιτησιών έχουν ολοκληρωθεί είναι απογοητευτικά για το ελληνικό Δημόσιο. Εκτός της πρώτης «μάχης» που έχασε από τον Ισκαντάρ Σάφα για την περίπτωση των Ναυπηγείων, ήδη έχει υποχρεωθεί να πληρώσει, αφού δεν δικαιώθηκε, τις περισσότερες από τις 100 διαιτησίες, συνολικής αξίας άνω των 600 εκατ. ευρώ, που αφορούσαν το Μετρό Θεσσαλονίκης. Το ίδιο και στους αυτοκινητοδρόμους. Ενδεικτικό είναι ότι ο λογαριασμός των αποζημιώσεων για καθυστερήσεις στο κομμάτι Αντιρρίου-Ιωαννίνων άγγιξε τα 380 εκατ. ευρώ. Στους ιδιώτες, επίσης, που ανέλαβαν το έργο Μαλιακός – Κλειδί, οι αποζημιώσεις ξεπέρασαν τα 170 εκατ. ευρώ.
[ΠΗΓΗ:ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, του Χάρη Παπαβασιλείου, 10/2/2018]