Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ, ΤΩΡΑ!

170212192344901Η Ε.Ε. δεν μπορεί να περιμένει τις εκλογές στα κράτη – μέλη, ούτε καν στα μεγάλα κράτη που αποτελούν την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ιδέας, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Ούτε μπορεί να περιμένει την ομοθυμία, ούτε και την ομοφωνία, εκτός από αδύνατο δεν θα ήταν και δημοκρατικό. Τώρα είναι η μεγάλη στιγμή να κατατεθεί το μεγάλο σχέδιο για τη μεγάλη Ευρώπη. Οι επικείμενες εκλογές σε ορισμένες χώρες θα συνιστούν μια ευκαιρία επιβεβαίωσης της αξίας του σχεδίου και δημοκρατικής του νομιμοποίησης.

Κυρίαρχη είναι η άποψη, ειδικώς μεταξύ των φοβισμένων για την επανεκλογή τους πολιτικών στα κράτη και την ακαδημαϊκή ορθοδοξία που τους στηρίζει, ότι ένα φεντεραλιστικό σχέδιο δεν μπορεί να συναντήσει λαϊκή υποστήριξη προτού να αντιμετωπισθεί η οικονομική κρίση. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Όσο η ΕΕ παραμένει πολιτικά ασύνδετη ή σε εκκρεμότητα, οι πολιτικοί στα κράτη (και όχι μόνον οι δημαγωγοί) οι οποίοι είναι οι κυρίως υπεύθυνοι για τη δημιουργία του προβλήματος θα μεταθέτουν την ευθύνη στην ΕΕ και η ευρωπαϊκή οικονομία θα επιδεινώνεται, θα υποχωρεί μπροστά στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, που με την εκλογή Τραμπ εντείνεται ακόμη περισσότερο.

Αν δώσουμε την εντύπωση, σ’ εκείνους τους πολίτες που αρνούνται να πιστέψουν ότι ο κόσμος άλλαξε, που δεν θέλουν ν’ αλλάξουν ποτέ οι ίδιοι και που φαντασιώνονται ένα ένδοξο και ιδανικό εθνικό παρελθόν ως λύση, ότι μπορούν να διαπραγματεύονται οικονομικά την ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση, τότε θα διαπραγματεύονται αιωνίως και δεν πρόκειται ποτέ ούτε πολιτική ένωση, ούτε οικονομική ανάκαμψη να συμβούν. Το κοινό μας είναι όλοι οι Ευρωπαίοι, αλλά το ειδικό κοινό μας, η ευρεία συμμαχία μας, είναι οι καθαρές πλειοψηφίες στα περισσότερα κράτη και τα σφυρηλατημένα μειοψηφικά μέτωπα του ΝΑΙ των δημοψηφισμάτων στο Ην. Βασίλειο, την Ελλάδα και την Ιταλία, καθώς και οι γεμάτες πλατείες και δρόμοι στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, γιατί όχι και στην Ουκρανία που αν και μη μέλος προσβλέπει πολλά από μια πολιτικά ενωμένη ΕΕ. Οι υποστηρικτές της ενωμένης Ευρώπης δεν είναι πλέον απαθώς θετικοί, οι αντίπαλοι της ήταν πάντοτε αντίπαλοι.

Οι ομοσπονδίες διέπονται από την αρχή της επικουρικότητας, που εκκινεί από την αφετηρία ότι ο καθένας είναι ελεύθερος αλλά και υπεύθυνος για την ευημερία και για τα προβλήματα του, ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται στο πλησιέστερο προς τον πολίτη επίπεδο και ότι δεν πρέπει κάτι να γίνεται από ευρύτερους και πιο σύνθετους οργανισμούς, εφόσον μπορεί να γίνεται εξίσου καλά από μικρότερους και απλούστερους. Ένα ζήτημα αναλαμβάνεται από τον μεγαλύτερο οργανισμό μόνον εάν και στον βαθμό που οι στόχοι της δράσης είναι αδύνατο να επιτευχθούν επαρκώς από τις συνιστώσες, πολίτες, δήμους, κράτη και μπορούν συνεπώς, λόγω των διαστάσεων ή των αποτελεσμάτων τους, να επιτευχθούν καλύτερα σε αυτό το μεγαλύτερο επίπεδο. Κάθε ανώτερο επίπεδο εκδηλώνει οικονομική και κοινωνική αλληλεγγύη στις συνιστώσες του, χωρίς όμως να μετατίθεται σε αυτό η ευθύνη της ευημερίας τους.

Εξασφαλίζει την ελάχιστη απαραίτητη ενότητα, ώστε να διαφυλάσσεται η διαφορετικότητα, ταυτότητα και συμφέροντα των μερών. Δημιουργεί κάθε απαραίτητη κοινή υποδομή για την ελεύθερη εκδίπλωση της πρωτοβουλίας όλων. Βοηθά (εξ’ ου και επικουρικότητα), δεν υποκαθιστά, δημιουργώντας ένα γραφειοκρατικό υπερ-κράτος, προσφέρει μια πλατφόρμα ελάχιστης αλληλεγγύης.

Τέλος, η επίτευξη αποτελεσμάτων στην οικονομική ανάκαμψη ακόμη κι αν υπήρχε κοινή οικονομική πολιτική, απαιτεί αρκετό χρόνο που η ΕΕ τώρα δεν έχει. Επιπλέον με τη φήμη που έβγαλαν τα δημοψηφίσματα τα τελευταία χρόνια φαίνονται σε όλους τους φοβισμένους πολιτικούς σαν αξεπέραστα βουνά.

Ο φεντεραλισμός δεν είναι οικονομική ιδεολογία, είναι πολιτική ιδεολογία και πιο συγκεκριμένα πρόταση πολιτειακής οργάνωσης, που υπερβαίνει για πάντα τους εθνικούς εγωϊσμούς και διαιρέσεις, ενταφιάζει τους πολέμους και δημιουργεί μια νέα πολιτική κοινότητα, με ένα Σύνταγμα, με δημοκρατικό τρόπο και με δημοκρατικό περιεχόμενο.

Το μεγάλο σχέδιο για τη μεγάλη Ευρώπη πρέπει να είναι μικρό και σαφές.  Αυτό που χρειάζεται τώρα να προτείνει μια ομάδα κρατών μαζί με τη Γαλλία (που διαθέτει το πολιτικό βάρος) και τη Γερμανία (που διαθέτει την οικονομική δύναμη), στην έκτακτη σύνοδο της 25ης Μαρτίου στη Ρώμη για το μέλλον της Ευρώπης, είναι τρία καθοριστικά βήματα:

Μια οικονομική κυβέρνηση για τις χώρες με νόμισμα το Ευρώ (πλήρης τραπεζική ένωση, κοινή βάση φορολογίας, ταμείο απόσβεσης χρέους, Υπουργός Οικονομίας, αξιόλογος προϋπολογισμός με επενδυτικό πρόγραμμα)

Μια κοινή εξωτερική πολιτική και μια κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, που να εξασφαλίζει τόσο τα ευρωπαϊκά σύνορα όσο και την εσωτερική τάξη από ασύμμετρες απειλές.

Τη σύγκληση μιας Συνέλευσης (Convention) από εκπροσώπους των εθνικών Κοινοβουλίων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που θα υποβάλλει ένα σχέδιο Συντάγματος μιας Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας, το οποίο θα υποβληθεί στην κρίση των πολιτών που θα κληθούν να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στις Ευρωεκλογές του Μαίου 2019.

Όταν ένας αριθμός κρατών υιοθετήσει το Σύνταγμα, αυτό θα τεθεί σε ισχύ. Στο σχέδιο θα μπορούν να γίνουν δεκτά τα κράτη με νόμισμα το Ευρώ, ενώ όσα δεν επιθυμούν ή δεν γίνουν αρχικώς δεκτά, καθώς και τα κράτη εκτός Ευρώ, θα μπορούν να προσχωρήσουν στο μέλλον. Θα έχει τεράστια πολιτική σημασία να περιληφθούν στο σχέδιο εξαρχής κράτη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη οικονομική δυσκολία, ώστε να μην σταλεί το λάθος μήνυμα ότι πρόκειται για μια ένωση ελίτ.

Για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου, θα χρειασθεί η ευρωπαϊκή διοίκηση να μετασχηματισθεί στην εκτελεστική του μηχανή. Οι φεντεραλιστές και πολίτες υπάλληλοι να βρεθούν στις θέσεις ευθύνης, με τον ίδιο ενθουσιασμό που επικρατούσε κατά την πρώτη δεκαετία από την ίδρυση των Ε.Κ., τώρα χρειαζόμαστε πεπεισμένους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ιδέας, της κοινής πορείας.

Ο φεντεραλισμός δεν μπορεί να είναι όμηρος της οικονομικής κρίσης, θα πρέπει να καταστήσουμε την κρίση όμηρο του φεντεραλισμού. Μια ευρωπαϊκή δημοκρατία ενώ δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, ωστόσο μπορεί να έχει θετική συμβολή στην αντιμετώπιση του με σύμμαχο τον χρόνο. Η έλλειψη μιας ευρωπαϊκής δημοκρατίας δεν μπορεί να έχει οποιαδήποτε συμβολή στην αντιμετώπιση του.

[ΠΗΓΗ: http://www.politically.gr, του Νίκου Γιαννή*, 13/02/2017]

[*Ο Νίκος Γιαννής είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών, Διδάκτωρ Ευρωπαϊκών Σπουδών και ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, εργάζεται στον τομέα της διαχείρισης γνώσης για την αναπτυξιακή βοήθειας στις Βρυξέλλες].