ΑΡΓΥΡΟΣ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ

silver-manipulation-2Ο άργυρος, ή συνηθέστερα ασήμι, είναι γνωστός στον άνθρωπο από την προϊστορική εποχή. Η αρχαιότερη αναφορά στο μέταλλο εμφανίζεται στον Όμηρο : «ἐξἈλύβης, ὅθενἀργύρουἐστὶγενέθλη» (από την Αλύβη, όπου γεννιέται ο άργυρος, Ιλιάδα Β 857)

Ο άργυρος πήρε το σημερινό του όνομα από το θέμα αργ- που προέρχεται από την Ινδοευρωπαϊκή ρίζα «arg-u-ro» (= λαμπερό μέταλλο) και σχετίζεται με τη Σανσκριτική λέξη arj-una (= φως, φωτεινός). Εκτός από τον άργυρο στα Ελληνικά, η ρίζα έδωσε στα Λατινικά τη λέξη argentum που με τη σειρά της πέρασε στις υπόλοιπες λατινογενείς γλώσσες (argent στα Γαλλικά, argento στα Ιταλικά)

Είναι ένα από τα πρώτα έξι μέταλλα που χρησιμοποιήθηκαν από τον άνθρωπο, μαζί με το χρυσό (6000 π.Χ.), το χαλκό (4200 π.Χ.), το μόλυβδο (3500 π.Χ.), τον κασσίτερο (1750 π.Χ.) και το σίδηρο (1.500 π.Χ.).

Τα πρώτα αργυρά αντικείμενα χρονολογούνται από το 4000 π.Χ. και έχουν βρεθεί στην Ελλάδα και στην Ανατολία, όπου ήταν η αρχική περιοχή παραγωγής αργύρου. Στα μέσα της τρίτης χιλιετίας οι Χαλδαίοι ανακάλυψαν την τεχνική της κυπέλλωσης για να διαχωρίσουν τον άργυρο από τα μεταλλεύματα μολύβδου, μέθοδο που περιγράφεται και στη Βίβλο. Στην αρχαία Αίγυπτο, επειδή ο άργυρος έπρεπε να απομονωθεί ήταν πιο σπάνιος και συνεπώς ακριβότερος από το χρυσό που ήταν αυτοφυής.

Ο άργυρος προερχόταν από ορυχεία στην σημερινή Αρμενία, αλλά με την παρακμή αυτών των πολιτισμών το επίκεντρο εκμετάλλευσης αργύρου άλλαξε τοποθεσία, με τα μεταλλεία Λαυρίου να είναι πλέον η κύρια θέση εξόρυξης αργύρου παγκοσμίως για τα επόμενα περίπου χίλια χρόνια.         Ο άργυρος χρησιμοποιήθηκε για τη κατασκευή νομισμάτων περίπου το 600 π.Χ. από τους Λυδούς, οι οποίοι χρησιμοποίησαν ένα κράμα χρυσού και αργύρου, το ήλεκτρον, το οποίο περιέχει από 25 % έως 55 % Ag και έχει υποκίτρινο χρώμα. Ήταν αυτοφυές στην κοίτη του ποταμού Πακτωλού, η οποία ήταν μια από τις σπουδαιότερες πηγές ήλεκτρου στην αρχαιότητα.

Αν και οι αναφορές από τους αρχαίους συγγραφείς σχετικά με τη μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα στη Χαλκιδική είναι περιορισμένες, πιστεύουμε ότι η περιοχή υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα κατά την αρχαιότητα. Κατά πόσο η γνωστή κοπή αργυρών νομισμάτων της Ακάνθου και ο υψηλός φόρος των 3 ταλάντων που έπρεπε να πληρώνει η πόλη κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα, έχουν σχέση με τη μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή είναι ένα ερώτημα το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί λεπτομερώς. Η μελέτη της χημικής και ισοτοπικής σύστασης ορισμένων από τα αρχαϊκά αργυρά νομίσματα της Ακάνθου και της Αίγινας που βρέθηκαν στο θησαυρό του Asyut δείχνουν σύμφωνα με τις έρευνες μας ότι προέρχονται από μεταλλεύματα της ΒΑ Χαλκιδικής. Η άποψη ότι η ΒΑ Χαλκιδική ήταν σημαντικός παραγωγός αργύρου, ενισχύεται και από τις έρευνές μας σε αρχαιολογικά ευρήματα όπως π.χ. από τη Μεσημβρία-Ζώνη (αργυρά αντικείμενα του 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.) ή από τη Βεργίνα (επίχρυση αργυρή Φαρέτρα του Φιλίππου Β’). Τα ευρήματα αυτά, που μελετώνται στο πλαίσιο συνεργασία μας με τις εφορείες αρχαιοτήτων και τα Αρχαιολογικά Μουσεία της Μακεδονίας και Θράκης, προέρχονται σύμφωνα με την ισοτοπική τους σύσταση από άργυρο της ΒΑ Χαλκιδικής. Μία χιλιετία πιο πίσω έχουμε τα μυκηναϊκά μολύβδινα και αργυρά αρχαιολογικά ευρήματα, η ισοτοπική και χημική σύσταση των οποίων είναι ίδια με αυτή των μεταλλευμάτων της ΒΑ Χαλκιδικής, γεγονός που επιτρέπει την υπόθεση εκμετάλλευσης αργύρου στην περιοχή ήδη από την προϊστορική εποχή.

[ΠΗΓΕΣ: Μεταλλευτικά Νέα Μάιος 2016, VavelidisM., http://www.chem.uoa.gr/, https://el.wikipedia.org ]