Έξτρα πριμοδότηση για επενδύσεις στην εξορυκτική βιομηχανία – Θα στηριχθούν έρευνες που θα αφορούν τη μεταποίηση και την εκμετάλλευση κρίσιμων πρώτων υλών που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση προς μια οικονομία ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα

Η σημασία της  μεταλλευτικά έρευνας και της εξόρυξης στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση αναγνωρίζεται πλέον τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η Ελλάδα αναζητώντας τη θέση της στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται θέτει στόχους και αναζητά τα κίνητρα που θα επιτρέψουν να καταστεί βιώσιμη η παραγωγή κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών ώστε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προμήθεια της Ευρώπης, η οποία επιχειρεί να περιορίσει την εξάρτησή της από τρίτες χώρες (π.χ. από την Κίνα), με πολλαπλά οφέλη για την ελληνική οικονομία. Άλλωστε διαθέτει ορυκτούς πόρους, οι οποίοι ωστόσο παραμένουν ανεκμετάλλευτοι στο υπέδαφος, παρότι εκτιμήσεις αποτιμούν την αξία τους ακόμη και στα 50 δισ. ευρώ.

Παλαιότερες κοιτασματολογικές έρευνες από το ΙΓΜΕ (νυν ΕΑΓΜΕ – Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) σε διάφορες περιοχές της χώρας ήταν ενθαρρυντικές, ενώ οι ερευνητικές εργασίες συνεχίζονται για τον εντοπισμό ή την επιβεβαίωση νέων κοιτασμάτων κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών όπως αντιμονίου, λιθίου κ.λπ.

Μάλιστα προσφάτως το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες νέας έρευνας για κρίσιμες πρώτες ύλες αλλά και την αξιολόγηση παλαιότερων εμφανίσεων και γνωστών κοιτασμάτων, δέσμευσε το 1,27% των εσόδων από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου για το 2024, ήτοι περί τα 15 εκατ. ευρώ από το σύνολο των περίπου 1,2 δισ. ευρώ που υπολογίζεται ότι θα συγκεντρωθούν την τρέχουσα χρονιά.

Πριμοδότηση

Παράλληλα, στον νέο αναπτυξιακό νόμο, ο οποίος αναμένεται ότι θα παρουσιαστεί έως τις αρχές καλοκαιριού, θα πριμοδοτούνται επενδυτικές προτάσεις βάσει του περιβαλλοντικού αποτυπώματος μέσω ενός συστήματος μοριοδότησης. Έτσι, μεταξύ άλλων, θα στηριχθούν και επενδύσει στην εξορυκτική βιομηχανία που θα αφορούν τη μεταποίηση και την εκμετάλλευση στρατηγικών και κρίσιμων πρώτων υλών, καθώς θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση προς μια οικονομία ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα. Εξάλλου, η βιομηχανία έχει διαμηνύσει ότι θα χρειαστούν κίνητρα για να καταστεί βιώσιμη η παραγωγή κρίσιμων ορυκτών υλών. Σήμερα η συνεισφορά της εξορυκτικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ της χώρας παραμένει σταθερά στο 3%.

Σε κάθε περίπτωση, παρά το σημαντικό οικονομικό ενδιαφέρον για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου απαιτείται κοινωνική συναίνεση καθώς συχνά η δραστηριότητα συγκρούεται με τουριστικές ή άλλες δραστηριότητες. Έτσι, απαιτείται η λεγόμενη «κοινωνική άδεια», η οποία θα διασφαλιστεί μόνον εφόσον δεν υπάρξουν εκπτώσεις για το περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή.

Διαγωνισμοί

Στη χώρα μας υπάρχουν κοιτάσματα 10 κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών ενώ υπάρχουν αξιόλογες ενδείξεις για άλλα έξι ή επτά. Σύμφωνα με τα όσα έχει επισημάνει η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου, θα προχωρήσουν άμεσα συγκεκριμένες δράσεις με επίκεντρο την έρευνα και στόχο την προσέλκυση επενδυτών και την επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας ώστε σταδιακά να ξεκινήσει η διεξαγωγή διεθνών διαγωνισμών για την εκμίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης σε δημόσιους μεταλλευτικούς χώρους.

Ο πρώτος θα αφορά το αντιμόνιο, ένα κρίσιμο μέταλλο μεγάλης στρατηγικής σπουδαιότητας για την ευρωπαϊκή οικονομία, το οποίο έχει βαθμό εξάρτησή από εισαγωγές 100%. Σήμερα κοιτάσματα αντιμονίτη (για την παραγωγή κρίσιμου μετάλλου αντιμονίου – Sb) εντοπίζονται στην Κέραμο Χίου, όπου θα δοθεί προτεραιότητα, και στο Καλλυντήρι Ροδόπης. Επίσης, σειρά αναμένεται να πάρει διαγωνισμός για τον δημόσιο μεταλλευτικό χώρο των Κιμμερίων Ξάνθης. Ήδη στο ΥΠΕΝ έχει παραδοθεί από το ΕΑΓΜΕ η πλήρης κοιτασματολογική μελέτη στην οποία γίνεται αναφορά για μεταλλοφορία μαγνητίτη, σιδηροπυρίτη, χαλκοπυρίτη και μολυβδαινίτη, με μικρά ποσοστά συμμετοχής σεελίτη. Θα ακολουθήσουν και άλλοι διαγωνισμοί για άλλους χώρους.

Σπάνιες γαίες

Επίσης, ενδείξεις «εμφανίσεων» υπάρχουν και για σπάνιες γαίες. Πανεπιστημιακές έρευνες αναφέρουν κοιτασματολογικούς τύπους που περιέχουν σημαντικές περιεκτικότητες σε βολφράμιο, τελλούριο, ρήνιο, μολυβδαίνιο, γάλλιο, γερμάνιο κ.ά., κυρίως στη Θράκη. Γερμάνιο εντοπίστηκε και στο κοίτασμα των Μολάων Λακωνίας, σύμφωνα με τις ανακοινώσει της μισθώτριας εταιρείας. Πρόκειται για υψηλής γεωλογικής σπανιότητας μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιείται σε κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, ηλεκτρονικά κυκλώματα, ηλιακές κυψέλες και άλλα προϊόντα τεχνολογίας αιχμής. Ο αρχικός εντοπισμός του κοιτάσματος είχε πραγματοποιηθεί από το ΙΓΜΕ έπειτα από ερευνητικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει το 1980. Τους επόμενους μήνες αναμένεται να ολοκληρωθεί το ερευνητικό πρόγραμμα της εκμισθώτριας εταιρείας και αφού αξιολογηθούν τα δεδομένα και εξεταστεί η βιωσιμότητα του κοιτάσματος, θα ληφθεί η τελική απόφαση για την έναρξη της παραγωγής στο μεταλλείο.

Παράλληλα, βρίσκεται σε πλήρη παραγωγική διαδικασία με εγκατεστημένο σύστημα καθετοποιημένης παραγωγής Al2O3 – (Αλουμίνα – Αλουμίνιο) από τη «Μυτιληναίος». Στα «κατάλοιπα» της μεταλλουργίας βωξίτη εμπεριέχονται τα στρατηγικά μέταλλα σκάνδιο (Sc), αλλά και γάλλιο (Ga) για το οποίο η εταιρεία έχει «τρέξει» ένα πιλοτικό έργο εξαγωγής του. Εκτιμάται ότι η Μυτιληναίος θα μπορούσε να παράγει 40 με 45 μετρικούς τόνους γαλλίου ετησίως, καλύπτοντας την ευρωπαϊκή ζήτηση για το μέταλλο.

Για παραγωγή αλάτων του θειικού νικελίου και κοβαλτίου, που αποτελούν πρώτη ύλη για παραγωγή μπαταριών, ο ανάδοχος της ΛΑΡΚΟ θα πρέπει να προχωρήσει σε αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Το ίδιο και για την παραγωγή μεταλλικού μαγνησίου (Mg) που έχει κατηγοριοποιηθεί από την ΕΕ ως κρίσιμη πρώτη ύλη καθώς σήμερα η Ελλάδα παράγει από μαγνησίτη μόνο τελικά προϊόντα δίπυρης και καυστικής μαγνησίας καθώς και πυρίμαχες μάζες.

Όσο για τα ιστορικά κοιτάσματα μαγγανίου (Μn) στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Δράμας, που αποτέλεσαν στο παρελθόν κύριο μεταλλευτικό κέντρο της Ελλάδας, απαιτούν επικαιροποίηση της  έρευνας, εστίαση για παραγωγή Μn battery grade ή ηλεκτρολυτικού Μn και επαναδρομολόγηση με νέα επενδυτικά σχέδια. Σχετικά με τα κοιτάσματα ορυκτού χαλαζία για παραγωγή μεταλλικού πυριτίου έχει υποβληθεί περιβαλλοντική μελέτη για σχετική μονάδα στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ_ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, της Μάχης Τράτσα, 31./3/2024]