Αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις εισαγωγές για βασικά εμπορεύματα και τεχνολογίες – Florense School of Regulation
H Σχολή Κανονισμών της Φλωρεντίας (Florense School of Regulation -FSR) κάνει συνοπτική παρουσίαση του Βιομηχανικού Σχεδίου Πράσινης Συμφωνίας το οποίο επιδιώκει να αντιμετωπίσει την εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από τις εισαγωγές για βασικά εμπορεύματα και τεχνολογίες μέσω 3 νομοθετικών πρωτοβουλιών και χωρίζεται σε κατηγορίες.
Συγκεκριμένα εστιάζει στη συνάφεια των κρίσιμων πρώτων υλών και την παραγωγική ικανότητα καθαρής τεχνολογίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Εννοείται ότι καθοριστικό ρόλο έχει παίξει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Κατηγορίες του σχεδίου:
- Τι είναι το Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας;
- Τι είναι οι κρίσιμες πρώτες ύλες και γιατί έχουν σημασία;
- Ποια είναι αυτή τη στιγμή η ΕΕ όσον αφορά τις κρίσιμες πρώτες ύλες;
- Τι κάνει η ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες;
- Ποια είναι αυτή τη στιγμή η ΕΕ όσον αφορά την καθαρή τεχνολογία;
- Πώς προσπαθεί η ΕΕ να ενισχύσει τον εγχώριο τομέα καθαρής τεχνολογίας;
- Μπορεί η ΕΕ να ανταγωνιστεί άλλους παγκόσμιους παίκτες;
Ο στόχος μέσω νόμων
Βασικά, ο στόχος του σχεδίου είναι να αντιμετωπιστεί η εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές για βασικά εμπορεύματα και τεχνολογίες, αναγνωρίζοντας ότι οι αγορές θα αναδυθούν ή θα αλλάξουν ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων προσπαθειών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Θα πραγματοποιηθεί μέσω ενός μείγματος διαφοροποίησης των εισαγωγών και μιας μαζικής αύξησης της εγχώριας ανάπτυξης και παραγωγής.
Οι 3 νομοθετικές πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην εξασφάλιση αυτών των στόχων είναι η μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, ο νόμος περί κρίσιμων πρώτων υλών και ο νόμος Net-Zero Industry Act.
Αδυναμία παραγωγής τεχνολογιών στην ΕΕ
Ενώ ο στόχος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για μετάβαση σε μια οικονομία καθαρού μηδενισμού θα πρέπει να οδηγήσει σε μείωση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων της ΕΕ, η ταχεία ανάπτυξη πολλών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας που απαιτούνται για την επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050 θα οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις ζήτησης για άλλους πόρους και τεχνολογίες, οι οποίες δεν μπορούν να παραχθούν όλες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναπτύξει το Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας.
Μέσω αυτού στοχεύει στη διατήρηση ή ακόμη και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού της ΕΕ καθώς επιδιώκει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Δύο βασικοί νομοθετικοί πυλώνες αυτής της στρατηγικής έχουν περάσει από τη νομοθετική διαδικασία και πλησιάζουν τώρα να τεθούν σε ισχύ. Το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τον νόμο Net-Zero Industry Act τον Φεβρουάριο του 2024. Ο νόμος περί κρίσιμων πρώτων υλών, εν τω μεταξύ, εγκρίθηκε επίσημα στις 18 Μαρτίου 2024.
Βασικά ερωτήματα
Για το εν λόγω σχέδιο υπάρχους απορίες και ερωτήματα όπως:
- Τι είναι το βιομηχανικό σχέδιο Green Deal;
- Τι είναι οι κρίσιμες πρώτες ύλες και γιατί έχουν σημασία;
- Ποια είναι αυτή τη στιγμή η ΕΕ όσον αφορά τις κρίσιμες πρώτες ύλες;
- Τι κάνει η ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες;
- Ποια είναι αυτή τη στιγμή η ΕΕ όσον αφορά την καθαρή τεχνολογία;
- Πώς προσπαθεί η ΕΕ να ενισχύσει τον εγχώριο τομέα καθαρής τεχνολογίας;
- Μπορεί η ΕΕ να ανταγωνιστεί άλλους παγκόσμιους παίκτες;
- Τι είναι το βιομηχανικό σχέδιο Green Deal;
Ο παράγοντας «ρωσική εισβολή στην Ουκρανία»
Τον Φεβρουάριο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το προσχέδιο για τον βιομηχανικό μετασχηματισμό που είναι απαραίτητος για την υποστήριξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, με τίτλο A Green Deal Industrial Plan for the Net-Zero Age.
Σε καθόλου μικρό βαθμό, αυτή η στρατηγική έχει ως κίνητρο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 η οποία επιδείνωσε την ενεργειακή κρίση που είχε αρχίσει να εκδηλώνεται στα τέλη του 2021.
Ο στόχος του Βιομηχανικού Σχεδίου Πράσινης Συμφωνίας είναι να αντιμετωπίσει την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές για άλλα βασικά εμπορεύματα και τεχνολογίες, τοποθετώντας την στην πρώτη γραμμή των αγορών που θα αναδυθούν ή θα αλλάξουν ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων προσπαθειών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Η διατήρηση της ασφάλειας εφοδιασμού και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ σε αυτό το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον βρίσκεται στον πυρήνα του σχεδίου το οποίο προβλέπει ότι:
«Το σημείο εκκίνησης για το Σχέδιο είναι η ανάγκη να αυξηθεί μαζικά η τεχνολογική ανάπτυξη, η παραγωγή και η εγκατάσταση μηδενικών προϊόντων και ο ενεργειακός εφοδιασμός την επόμενη δεκαετία, καθώς και η προστιθέμενη αξία μιας προσέγγισης σε όλη την ΕΕ για την από κοινού αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης.
Αυτό γίνεται πιο δύσκολο από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό για πρώτες ύλες και εξειδικευμένο προσωπικό».
Οι 3 νομοθετικές πρωτοβουλίες για την εξασφάλιση των στόχων
Η Επιτροπή ακολούθησε αυτό το σχέδιο τον Μάρτιο του 2023 με 3 νομοθετικές πρωτοβουλίες για να πετύχει τους προαναφερόμενους στόχους.
Αυτές είναι:
- Πρόταση για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ,
- πρόταση για έναν νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών και
- πρόταση για νόμο Net-Zero Industry.
Τι είναι οι κρίσιμες πρώτες ύλες και γιατί έχουν σημασία;
Οι κρίσιμες πρώτες ύλες (CRMs), στη συζήτηση των Η.Π.Α. μερικές φορές αναφέρονται και ως «κρίσιμα ορυκτά».
Είναι εκείνοι οι πόροι που θεωρούνται απαραίτητοι για τις τεχνολογίες και τον εξοπλισμό κατασκευής που θεωρούνται στρατηγικής σημασίας.
Αυτό που ακριβώς θεωρείται «κρίσιμο» εξαρτάται επομένως από το πλαίσιο, όπως οι μακροπρόθεσμοι στρατηγικοί στόχοι ή οι τάσεις της αγοράς, οι εξελίξεις της εγχώριας και παγκόσμιας ζήτησης και οι παραδοχές διείσδυσης της τεχνολογίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αυτό το πλαίσιο, έχει επικεντρωθεί σε εκείνες τις πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της αυτονομίας της, καθώς υφίσταται τη «διπλή μετάβαση» της ψηφιοποίησης και της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Όπως θα δούμε αργότερα, για να καθορίσει εάν θα θεωρήσει μια πρώτη ύλη κρίσιμη ή όχι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό παραγόντων (οικονομική σημασία και κίνδυνο προσφοράς).
Μόνο εκείνα τα υλικά που ξεπερνούν τόσο ένα όριο κινδύνου προσφοράς (SR) όσο και ένα όριο οικονομικής σημασίας (EI) θεωρούνται κρίσιμα, με εξαίρεση τον χαλκό και το νικέλιο, τα οποία έχουν χαμηλό κίνδυνο προσφοράς αλλά παρόλα αυτά θεωρούνται κρίσιμα λόγω των πολλών εφαρμογών τους.
Η μεγάλη εξάρτηση της ΕΕ σε κρίσιμες πρώτες ύλες;
Η ΕΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές CRM σε κάθε βήμα της αλυσίδας αξίας. Επιπλέον, οι εισαγωγές πολλών CRM από την ΕΕ είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένες, οδηγώντας σε στρατηγικές εξαρτήσεις.
Για παράδειγμα, η Κίνα παρέχει επί του παρόντος το 100% των Βαρέων Στοιχείων Σπάνιων Γης (HREE) της ΕΕ.
Ενώ υπάρχει κάποια δραστηριότητα εξόρυξης CRM στην ΕΕ, είναι σαφές ότι αυτή η εγχώρια παραγωγική ικανότητα δεν θα επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της ΕΕ για CRM.
Επιπλέον, οι δραστηριότητες εξόρυξης έχουν συναντήσει συχνά την τοπική αντίσταση. Παραδείγματα περιλαμβάνουν το ορυχείο λιθίου Barroso στην Πορτογαλία, το οποίο αντιμετώπισε ισχυρή αντίσταση από τους κατοίκους.
Ενέργειες της ΕΕ για κρίσιμες πρώτες ύλες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία
Το θέμα των κρίσιμων πρώτων υλών δεν είναι νέο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει ανάλυσης του JRC, δημοσίευσε έναν κατάλογο κρίσιμων πρώτων υλών κάθε 3 χρόνια, αρχής γενομένης από το 2011, όταν η ταχεία εκβιομηχάνιση οικονομιών όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία προκάλεσε ανησυχίες για αυξανόμενη σπανιότητα ορισμένων υλικών.
Ωστόσο, ο επείγων χαρακτήρας που η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αποδίδουν σε αυτό το ζήτημα έχει αλλάξει. Όπως είναι εμφανές στην ανακοίνωση της Επιτροπής που συνοδεύει τον κατάλογο CRM του 2023, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επακόλουθη κρίση εφοδιασμού με φυσικό αέριο συνέβαλαν στο να λάβει η ΕΕ πιο σοβαρά τις στρατηγικές της εξαρτήσεις.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, το 2023, ο κατάλογος των κρίσιμων πρώτων υλών συνοδεύτηκε για πρώτη φορά από νομοθετική δράση, όπως αναμενόταν από την Πρόεδρο της Επιτροπής στην ομιλία της για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2022.
Οι 34 Κρίσιμες Πρώτες Ύλες του CRMA
Ως εκ τούτου, στις 16 Μαρτίου 2023 προτάθηκε ένας νόμος για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRMA) ως μέρος του Βιομηχανικού Σχεδίου Πράσινης Συμφωνίας.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τον CRMA τον Νοέμβριο του 2023 και η πράξη εγκρίθηκε επίσημα στις 18 Μαρτίου 2024.
Ο CRMA καθορίζει έναν κατάλογο 34 Κρίσιμων Πρώτων Υλών, εκ των οποίων οι 17 έχουν το καθεστώς προτεραιότητας των Στρατηγικών Πρώτων Υλών (SRMs) λόγω της ιδιαίτερης σημασίας τους για τη δίδυμη μετάβαση της ΕΕ.
Οι δύο κατάλογοι θα επανεξετάζονται από την Επιτροπή κάθε 4 χρόνια.
Στόχοι του CRMA
Ο CRMA θέτει μη δεσμευτικά σημεία αναφοράς για το 2030 για την ΕΕ σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας για τα SRM.
Έως το 2030, η ΕΕ στοχεύει να πετύχει:
- 10% της άντλησης της ετήσιας ζήτησης SRM της ΕΕ στην ΕΕ,
- 40% της επεξεργασίας της ετήσιας ζήτησης SRM της ΕΕ στην ΕΕ,
- Το 25% της ανακύκλωσης της ετήσιας ζήτησης SRM της ΕΕ στην ΕΕ.
Ο CRMA ορίζει περαιτέρω ότι η ΕΕ δεν πρέπει να εξαρτάται από μια μεμονωμένη προμηθεύτρια χώρα για περισσότερο από το 65% της ετήσιας ζήτησης για όλους τους SRM σε οποιοδήποτε στάδιο της αλυσίδας αξίας.
Ο νόμος ορίζει ότι η διαδικασία χορήγησης αδειών θα πρέπει να είναι το πολύ 27 μήνες για τα έργα εξόρυξης και 15 μήνες για τα έργα επεξεργασίας και ανακύκλωσης. Ο νόμος ορίζει επίσης ότι τα έργα αυτά θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα πρόσβασης στη χρηματοδότηση.
Όσον αφορά τη διακυβέρνηση, η CRMA ιδρύει ένα Συμβούλιο Κρίσιμων Πρώτων Υλών για να συντονίζει τις προσπάθειες της ΕΕ.
Ο νόμος προβλέπει επίσης τη δημιουργία ενός μηχανισμού για τη συγκέντρωση της ζήτησης και την κοινή αγορά CRM, που θα λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με το σύστημα AggregateEU που θεσπίστηκε στο πλαίσιο του REPowerEU για το φυσικό αέριο.
Μπορεί η ΕΕ να γίνει ανταγωνιστική;
Οι προσπάθειες για την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ δεν πραγματοποιούνται στο κενό, αλλά στο πλαίσιο σύνθετων γεωπολιτικών εξελίξεων.
Άλλοι παγκόσμιοι παράγοντες ανησυχούν επίσης για την ταχεία αύξηση της ζήτησης για κρίσιμες πρώτες ύλες και καθαρές τεχνολογίες και προσπαθούν να τοποθετηθούν έτσι ώστε να επωφεληθούν από αυτές τις εξελίξεις.
Το 2022, οι ΗΠΑ εισήγαγαν το νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA), ένα τεράστιο πρόγραμμα επιδοτήσεων που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τις τεχνολογίες μετάβασης της ενέργειας που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένας άλλος παγκόσμιος παράγοντας, η Κίνα, κυριαρχεί επί του παρόντος στην αλυσίδα εφοδιασμού για καθαρή τεχνολογία και πολλά SRM.
Η συγκέντρωση της εφοδιαστικής αλυσίδας και τα προστατευτικά μέτρα από σημαντικούς παγκόσμιους παράγοντες δείχνουν ότι το ελεύθερο εμπόριο από μόνο του είναι απίθανο να οδηγήσει σε αποτελέσματα ικανά να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητα και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.
Σε αυτό το ανταγωνιστικό γεωπολιτικό περιβάλλον, η ΕΕ προσπαθεί να ευθυγραμμιστεί με χώρες που παράγουν ή εισάγουν CRM που μοιράζονται τις αξίες της.
Μια λεγόμενη Λέσχη Κρίσιμων Πρώτων Υλών υποτίθεται ότι θα επιτρέψει σε αυτούς τους παράγοντες να συντονίσουν τις προσπάθειές τους και να εξασφαλίσουν προστιθέμενη αξία για όλους τους συμμετέχοντες.
Συνεπώς, η στρατηγική της ΕΕ για πιο ασφαλείς πρώτες ύλες και αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής τεχνολογίας πρέπει επίσης να ανταποκριθεί στις προσπάθειες αυτών των άλλων παγκόσμιων παραγόντων.
Αφενός, η ΕΕ πρέπει να διαφοροποιήσει τις εισαγωγές της με τη σύναψη εταιρικών σχέσεων με πιο αξιόπιστες τρίτες χώρες.
Διαβάστε εδώ ολόκληρο το άρθρο:
[ΠΗΓΗ: https://www.worldenergynews.gr/, 20/4/2024]