Η εγκατάλειψη του ρυπογόνου καυσίμου και τα όνειρα των νέων
«Δεν υπάρχουν δουλειές. Η περιοχή τελείωσε». Ο Γιώργος Θεοδωρίδης προαναγγέλλει τον θάνατο της Δυτικής Μακεδονίας, τραβώντας μια βαθιά ρουφηξιά από το τσιγάρο του. Κάθεται στο μοναδικό καφενείο, που έχει απομείνει πλέον στο χωριό του, τους Ανάργυρους στη Δυτική Μακεδονία. Τέτοια ώρα πριν από μερικά χρόνια, ο καφετζής δεν θα προλάβαινε να σερβίρει τους θαμώνες. Σήμερα ο 58χρονος κάθεται ανάμεσα σε δύο συνομηλίκους του, με την τηλεόραση να παίζει στο βάθος συνταγές μαγειρικής από μεσημεριανή εκπομπή, σπάζοντας τη σιωπή.
«Έφυγαν. Τα παιδιά έφυγαν από το χωριό», σημειώνει, εξηγώντας πως για την ερήμωση αυτή ευθύνεται το σταδιακό κλείσιμο των ορυχείων και των εργοστασίων λιγνίτη της ΔΕΗ στην περιοχή. Οι Ανάργυροι δεν είναι το μοναδικό χωριό που βλέπει τα σπίτια του να εγκαταλείπονται και τις αυλές να χορταριάζουν. Η μείωση του πληθυσμού και η φυγή των νέων είναι κοινά χαρακτηριστικά στα περισσότερα λιγνιτικά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, των οποίων η βασική οικονομική δραστηριότητα, η εξόρυξη και καύση λιγνίτη, χάνεται.
Η εγκατάλειψη του λιγνίτη
Το 2019, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε πως οι υπάρχουσες λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν μέχρι το 2023, ενώ το αργότερο μέχρι το 2028 η Ελλάδα θα έχει σταματήσει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια από τον λιγνίτη. Η απόφαση της κυβέρνησης ήρθε να επιστεγάσει κάτι που συνέβαινε εδώ και μια δεκαετία στη Δυτική Μακεδονία, όπου η καύση λιγνίτη μειωνόταν χρόνο με τον χρόνο, δίνοντας τη θέση της στο φυσικό αέριο και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Την περίοδο 2011 – 2019 η παραγωγή ενέργειας λιγνίτη μειώθηκε κατά 62% ενώ το 2020, χρονιά ναδίρ για το ορυκτό καύσιμο, η συνεισφορά του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ήταν μόλις 12%. Στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας έχουν μείνει ανοιχτά μόνο δύο ορυχεία και δύο εργοστάσια λιγνίτη.
Η μετάβαση αυτή έπληξε εκτός από τις πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας, ιδιαίτερα τα λιγνιτικά χωριά, που έφτασαν να εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τη ΔΕΗ, η οποία για πέντε περίπου δεκαετίες έσκαβε εκτάσεις και «κατάπινε» χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης έως και ολόκληρα χωριά για την εξόρυξη του λιγνίτη που βρισκόταν στα θεμέλια του
…………..
Η κυβέρνηση έχει συντάξει το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης, ώστε η μετάβαση να είναι ομαλή, προβλέποντας επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις σε βιομηχανία, κτηνοτροφία, επιχειρηματικότητα, τουρισμό και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, οι ελληνικές λιγνιτικές περιφέρειες έχουν αθροιστικά τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας ανάμεσα σε αντίστοιχες περιφέρειες σε όλα τα κράτη-μέλη. Ο κλάδος της ενέργειας και της εξόρυξης συνεισέφερε κατά μέσο όρο την περίοδο 2008-2017, το 49% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας στην Κοζάνη και το 36% στη Φλώρινα. Το χρονοδιάγραμμα της απολιγνιτοποίησης έφερε την Ελλάδα το 2020 πρώτη ανάμεσα στις λιγνιτοπαραγωγές χώρες σε μείωση εκπομπών διεξειδίου του άνθρακα