Υπάρχει μια γενικότερη πεποίθηση πως η χώρα έχει επιστρέψει στην κανονικότητα και η πλειοψηφία των πολιτών έχει αρχίσει πάλι να σχεδιάζει μακροπρόθεσμα τη ζωή της.

Είναι αλήθεια πως το 2019 για την Ελλάδα είναι έτος έκρηξης θετικών προσδοκιών. Φαινομενικά το κλίμα αυτό εκπορεύεται από τις πολιτικές εξελίξεις που δρομολόγησαν οι τελευταίες τοπικές και βουλευτικές εκλογές. 

Τα επιτόκια προσγειώθηκαν σε προ κρίσης επίπεδα, οι μεγάλες εταιρείες κάνουν “ουρά” προκειμένου  να δανειστούν με ένα κλάσμα του ύψους των επιτοκίων με τα οποία δανείζονταν πριν μερικά χρόνια. Μερικά μεγάλα έργα όπως το Ελληνικό δείχνουν να ξεμπλοκάρονται, η επένδυση εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική φαίνεται πως προχωράει.

Αναμφίβολα πρόκειται για θετικές εξελίξεις…

Υπάρχουν λοιπόν  αρκετές σοβαρές ενδείξεις πως το κλίμα αλλάζει…

Η άποψη της στήλης παραμένει  να κρατάμε… μικρό καλάθι ιδίως όταν ακούμε για πολλά κεράσια!

Τα αίτια της βελτίωσης…

Η Ελλάδα φαίνεται πως  έχει απομακρυνθεί από τη δίνη της χρεοκοπίας του 2010 όχι γιατί πλην της με λάθος τρόπο δημοσιονομικής προσαρμογής έχει μεταρρυθμίσει τις στρεβλώσεις που την οδήγησαν στη χρεοκοπία, αλλά γιατί αλλάξαν κάποιες γενικότερες διεθνείς συνθήκες.

Οι περισσότεροι θα θυμούνται τις μεγάλες διαμάχες της περιόδου 2010-2014 για το άνοιγμα των αγορών, τη μείωση του κράτους,  του συνταξιοδοτικού κόστους και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.

Θα θυμούνται τις διαμάχες για το άνοιγμα της αγοράς μεταφορών, των λαϊκών αγορών, των φαρμακείων, την κατάργηση του αγγελιόσημου για τους δημοσιογράφους κλπ.

Οι περισσότερες αγορές παραμένουν ερμητικά κλειστές όπως ήταν και πριν. 

Προχθές σε ομιλία μου σε εκδήλωση του Οικονομικού Επιμελητηρίου Θεσσαλίας για το θέμα αυτό ανέφερα το παράδειγμα “Πραλίνας Φουντουκιού”. Ένα εμπορικό σήμα που έχει παρουσία στα ράφια όλων των σούπερ μάρκετ της Ευρώπης κοστίζει ακριβότερα στην Ελλάδα απ’ ό,τι στη Γερμανία.

Δεν συμβαίνει μόνο με την “Πραλίνα Φουντουκιού” αυτό αλλά με τα περισσότερα προϊόντα, αρκεί να πάρετε τους καταλόγους παγκόσμιων εμπορικών αλυσίδων που έχουν παρουσία στην Ελλάδα και άλλες χώρες και να συγκρίνετε τιμές.

Εκτός από την υψηλή φορολογία και τις υψηλές ασφαλιστικές εισφορές το κόστος ανεβάζουν και οι κλειστές αγορές. 

Οι παλαιότεροι θυμόμαστε πως η πώληση ασπιρινών για τον πονοκέφαλο, ή  βρεφικού γάλακτος σε σκόνη από τα σούπερ μάρκετ πριν από 5-6 χρόνια ήταν θέμα χρόνου. Το ίδιο θέμα χρόνου ήταν  και το άνοιγμα της αγοράς καυσίμων, γάλακτος και των ταξί…

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχει προχωρήσει. Οι μεταρρυθμίσεις πάγωσαν  την Άνοιξη του 2014 και με το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών που προανήγγειλε την άνοδο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην εξουσία.

Η ανάληψη της διακυβέρνησης από τη ΝΔ το Καλοκαίρι του 2019 δεν χαρακτηρίζεται από μεταρρυθμιστικό οίστρο. Σίγουρα δεν μοιάζει με τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αλλά απέχει από το να αγγίξει πολλά από τα κακώς κείμενα που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία του 2010.

Παρά το γεγονός πως οι μεταρρυθμίσεις σταμάτησαν το 2014 η κατάσταση της οικονομίας, ιδίως  μετά την περιπέτεια του πρώτου εξαμήνου του 2015 παρουσιάζει σαφείς ενδείξεις βελτίωσης, οι οποίες μετά τη νίκη της Ν.Δ. έχουν κορυφωθεί καθώς δείχνει ότι μπορεί να υλοποιήσει κάποιες επενδύσεις που είχαν βαλτώσει επί ΣΥΡΙΖΑ.

Η βελτίωση του κλίματος μετά το 2015 οφείλεται κυρίως στην πτώση της τιμής του πετρελαίου από τα 120 δολ. το βαρέλι περί στα 50 δολ. και την εφαρμογή του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ. Η αύξηση της ζήτησης στις ευρωπαϊκές οικονομίες μέσω της εκτύπωσης χρήματος έφερε περισσότερους τουρίστες στην Ελλάδα και επίσης συνέβαλε στην αύξηση και των ελληνικών εξαγωγών χωρίς ιδιαίτερη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων.

Μόνο από τα παραπάνω στην ελληνική οικονομία έμειναν περί  5-10 δισ. ευρώ τον χρόνο τα τελευταία 4 χρόνια. Σε αυτά οφείλεται μεγάλο μέρος της ευκολίας με την οποία επετεύχθη τα τελευταία χρόνια η δημοσιονομική προσαρμογή και η αίσθηση βελτίωσης της κατάστασης παρά τη φορολογική αφαίμαξη…

Η ευφορία όμως που στηρίζεται σε νομισματικά “κόλπα” όπως τα αρνητικά επιτόκια έχει ημερομηνία λήξης, αν δεν προκύψει εν τω μεταξύ κάποιο αναπάντεχο σοκ στις διεθνείς αγορές που θα αλλάξει τις αντιλήψεις των διαχειριστών κεφαλαίων και θα επαναφέρει τις επιλογές αποφυγής υψηλού ρίσκου.

Όταν συμβεί αυτό οι οικονομίες σαν την ελληνική που παρουσιάζουν αγκυλώσεις θα υποφέρουν περισσότερο. 

Το εκρηκτικό μείγμα…

Αντί πανηγυρισμών για επιστροφή στην κανονικότητα θα ήταν φρόνιμο να αναλογιστούμε τι σημαίνει ο συνδυασμός των υψηλότερων τιμών σε βασικά είδη όπως τρόφιμα και καύσιμα με τους χαμηλότερους μισθούς.

Τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν πως στον ιδιωτικό τομέα το 30% αμείβεται με μισθούς περί τα 400 ευρώ το μήνα. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται αντί να μειωθεί.

Οι τιμές Ελβετίας και Σουηδίας σε συνδυασμό με τους μισθούς Βουλγαρίας δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοινωνικό μείγμα η ποσότητα του οποίου αυξάνεται. Κάποια στιγμή, μια σπίθα θα είναι αρκετή να τα κάνει όλα παρανάλωμα.

Για τούτο χρειάζεται να κρατάμε χαμηλά την “μπάλα” των προσδοκιών και να επιταχύνουμε τις μεταρρυθμίσεις και ας προκαλούν αυτές δυσαρέσκεια.

Η δυσαρέσκεια θα είναι ανεξέλεγκτη αν  δεν γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και οι προσδοκίες αποδειχθούν αυταπάτες…

[ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/, του του Κώστα Στούπα, 4/11/2019]