Αναζητώντας έναν γεωλογικό θησαυρό που κρύβει στα σπλάχνα της η Ελλάδα, έμπειροι ερευνητές του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και Μελετών (ΙΓΜΕΜ) σαρώνουν όλη τη χώρα διά στεριάς και θαλάσσης. Στόχος τους ο εντοπισμός 17 πολύτιμων μεταλλικών στοιχείων των περίφημων σπάνιων γαιών , τόσο δυσεύρετων που ο επιστημονικός κόσμος ανά τον πλανήτη έχει βγει σε… σαφάρι αναζήτησης τους. Οι ενδείξεις υπήρχαν από παλιά άλλωστε οι επιστήμονες του Ινστιτούτου ερευνούν το υπέδαφος της Ελλάδας από το 1952. Ήρθε και η επιβεβαίωση για την ύπαρξη σπάνιων νιων γαιών στη χώρα μας: τα νέα δεδομένα από δύο εν εξελίξει προγράμματα. Με τους ανιχνευτές ιονίζουσας ακτινοβολίας στο χέρι, τα μέλη των ομάδων του ΙΓΜΕΜ αναζητούν εδώ και έναν χρόνο σπάνια μεταλλικά στοιχεία, περιζήτητα στην παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Τα δεδομένα ως σήμερα καταδεικνύουν ως ιδιαιτέρως σημαντική την περιοχή μεταξύ Νέας Περάμου (ακρωτήριο Βρασίδας) και Στρυμονικού Κόλπου. Εμπλουτισμοί σπάνιων γαιών έχουν επίσης εντοπιστεί στη Νοτιοδυτική Σαμοθράκη και στην Άνω Βυρσίνη στη Ροδόπη, στη γεωλογική ζώνη του Ιονίου (μια θαλάσσια περιοχή και μια χερσαία βόρεια των Ιωαννίνων), καθώς και σε περιοχές όπου υπάρχουν κοιτάσματα βωξίτη (π.χ. στη ζώνη Παρνασσού Γκιώνας, στην Ανατολική Πελοπόννησο, στη Χαλκιδική, σε Αμοργό και Σκόπελο, στην Εύβοια κ.α.). Μάλιστα, μόλις την περασμένη Τετάρτη οι επιστήμονες του ΙΓΜΕΜ είχαν ενδείξεις για παρουσία σπάνιων γαιών σε μεθοριακή περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Πώς τις βρίσκουν; Συνήθως τις «προδίδει» η ακτινοβολία – έχει βρεθεί συσχέτιση σπάνιων γαιών και ουρανίου ή θορίου. Ετσι, με τους ανιχνευτές ιονίζουσας ακτινοβολίας σαρώνονται οι ύποπτες περιοχές και εντοπίζονται οι «τσέπες» των σπάνιων γαιών, όπως λένε οι μεταλλωρύχοι τις θέσεις όπου υπάρχουν αποθέσεις.
«Όπως το χρήμα συγκεντρώνεται στις τσέπες, έτσι και οι σπάνιες γαίες εντοπίζονται σε αποθέσεις μικρών διαστάσεων, 50-100 μέτρων. Ερευνούσαμε την περιοχή από το Στρατώνι ως τη Νέα Καρβάλη, αλλά οι περισσότερες αποθέσεις βρέθηκαν σε μια μικρή περιοχή από τη Νέα Πέραμο ως τα Λουτρά Ελευθερών, σε ένα παραλιακό τμήμα περίπου 20 χλμ.», αναφέρει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων του ΙΓΜΕΜ κ. Θανάσης Κούκουλης. Σε αυτά τα σημεία οι ερευνητές σκάβουν με φτυάρι λάκκους – τομές με 1,5 μ. βάθος και 2 μέτρα διάμετρο και παίρνουν δείγματα προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες αναλύσεις.
Στη θάλασσα, υπερσύγχρονα μηχανήματα πάνω στο ωκεανογραφικό Αιγαίο του Ελληνικού Κέντρου θαλασσίων Ερευνών (ΕΑΚΕΘΕ) σκανάρουν όλη την υποθαλάσσια περιοχή του Βορείου Αιγαίου. Με βάση τη χαρτογράφηση, αναμένεται εντός του Οκτωβρίου να κλειδώσουν οι θέσεις και να καθορισθεί το βάθος όπου μπορεί να υπάρχουν συγκεντρώσεις μεταλλευμάτων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα (ΥΠΟΘΕΡ – Υποθαλάσσιες Κοιτασματολογικές Έρευνες) υλοποιείται σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ. Όπως αναφέρει ο διευθυντής ορυκτών φυσικών πόρων του ΙΓΜΕΜ, γεωλόγος, δρ Γιώργος Οικονόμου, σαρώνεται ο βυθός από τις βόρειες Σποράδες ως τη Λήμνο, τη Θάσο και τις ακτές της Χαλκιδικής, καθώς και τις ευρύτερες περιοχές της Κιμώλου και της Σαντορίνης. Οι έρευνες ξεκίνησαν το 2013 και θα ολοκληρωθούν στο τέλος του 2015. Τότε, σύμφωνα με τον κ. Οικονόμου, αναμένεται να γίνουν και οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις. Δύο χρόνια αργότερα, το 2017, θα ολοκληρωθεί και το Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα EURARE (European Rare Earths Project). Ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2013 ταυτόχρονα σε 11 ευρωπαϊκές χώρες και σ’ αυτό εντάσσονται οι αναζητήσεις σπάνιων γαιών σε χερσαίες περιοχές.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει από την εξόρυξη και επεξεργασία των σπάνιων γαιών είναι η ραδιενέργεια, η οποία συνδέεται με την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων ουρανίου και θορίου. Γι’ αυτό επιβάλλεται αφενός η προστασία των εργαζομένων, αφετέρου η προσεκτική διάθεση των ραδιενεργών αποβλήτων που παράγονται. Το θετικό είναι ότι τα κατάλοιπα είναι πολύτιμα και έτσι πολλές εταιρείες τα συλλέγουν και τα επεξεργάζονται.
[ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 12/10/2014]