Tag Archives: Σέριφος

ΣΤΙΣ 7 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΠΡΙΝ 102 ΧΡΟΝΙΑ

Η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου: Στις  7 Αυγούστου του 1916, η άρνηση των μεταλλωρύχων της Σερίφου να φορτώσουν μετάλλευμα στο πλοίο «Μανούσι”, αποτελεί την έναρξη της μεγάλης απεργίας των μεταλλείων, στη διάρκεια της οποίας το ελληνικό κράτος δολοφονεί και τους πρώτους απεργούς εργάτες του 20ου αιώνα.

Ήταν Δευτέρα 7 Αυγούστου 1916, όταν το Σωματείο Μεταλλευτών Σερίφου, που είχε συσταθεί μόλις λίγες ημέρες πριν, στις 24 Ιουλίου, ξεσηκώνεται ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, με αιτήματα: 8ωρη εργασία, αύξηση ημερομισθίων και λήψη μέτρων ασφαλείας. Οι εργάτες με πρωτεργάτη τον Κωνσταντίνο Σπέρα αρνούνται να φορτώσουν μετάλλευμα σε πλοίο και η απεργία ξεσπά.

Ο Γερμανός εργοδότης τους, Γκρόμαν, ζητάει τη βοήθεια των ελληνικών αρχών για να καταστείλει την απεργία και, δεκαπέντε ημέρες μετά, το πρωί της Δευτέρας 21ης Αυγούστου 1916, καταφθάνει στο νησί δύναμη της Χωροφυλακής. Φυλακίζουν την ηγεσία των συνδικαλιστών και δίνουν 5 λεπτά διορία στους εργάτες να λήξουν την απεργία, ενώ αμέσως μετά την εκπνοή της, ανοίγουν πυρ και εκτελούν εν ψυχρώ όποιον εργάτη βρίσκουν μπροστά τους. Πρώτος πέφτει νεκρός ο Θεμιστοκλής Κουζούπης, πατέρας τριών παιδιών και ακολουθούν ο Μιχάλης Ζωίλης, ο Μιχάλης Μητροφάνης και ο Γιάννης Πρωτόπαπας.

Γυναίκες και παιδιά των εργατών βλέπουν τους συζύγους τους να εκτελούνται και αντιδρούν στην καταστολή, οι εργάτες οπλίζονται και σε λίγες ώρες καταλαμβάνουν το δημαρχείο, την αστυνομία, τα δικαστήρια και τα γραφεία της εταιρείας.

Η εξέγερση τελικά λήγει μέρες αργότερα με μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των μεταλλωρύχων και ενώ η Αθήνα ήταν έτοιμη να αποστείλει στρατό στο νησί της Σερίφου.

Έγιναν συλλήψεις των πρωτεργατών της απεργίας καθώς και μία εγκύου γυναίκας η οποία είχε δηλώσει με θάρρος ότι με δικιά της πέτρα σκοτώθηκε ο Χρυσάνθου. Γέννησε μέσα στις φυλακές της Σύρου. Η διοίκηση του σωματείου έμεινε προφυλακισμένη αλλά αφέθηκε ελεύθερη αφού στα γεγονότα ήταν υπό κράτηση. Επίσης δεν δικάστηκαν όσοι πυροβόλησαν τους απεργούς.

Κερδήθηκαν όμως τα αιτήματα της απεργίας και είχαμε την πρώτη εφαρμογή του οκταώρου, που σήμερα το κατακρεουργούν, αλλά είχαμε και την πρώτη συμφωνία εργατών – εργοδοσίας στις 25 Νοεμβρίου 1917 για αυξήσεις, οδοιπορικά, προσλήψεις αποκλειστικά ντόπιων εργατών, αλλά και οικονομικά βοηθήματα στις οικογένειες των τεσσάρων θυμάτων. O K. Σπέρας δολοφονήθηκε στις 14/9/1943.

Το 1933 ο Γεώργιος Γκρόμαν παρέδωσε τα μεταλλεία Σερίφου στο γιο του Αιμίλιο (εγγονό του πρώτου) που τα δούλεψε μέχρι την κατοχή, στην οποία ο ίδιος κατατάχτηκε ως ταγματάρχης στα Ες- Ες και τοποθετήθηκε στα Χανιά, ως επιβλέπων τα εκεί μεταλλεία για λογαριασμό των ναζί, με τα οποία στήριζαν την πολεμική τους μηχανή. Συνολικά μέσα σε περίπου 50 χρόνια οι Γκρομαν εξόρυξαν πάνω από επτά εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος.

[ΠΗΓΗ: http://3pointmagazine.gr, 7/8/2018]

Η ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΧΑΛΚΟΥ ΣΤΗ ΣΕΡΙΦΟ!

Στην αρχαία ιστορία της Σερίφου η ύπαρξη των μετάλλων έπαιξε αναμφίβολα σημαντικό ρόλο. Πλούσια και εμφανή τα μεταλλεύματα της Σερίφου ανακαλύφθηκαν νωρίς και έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης ανά τους αιώνες.

Ήδη τον  6ο αιώνα πΧ, η Σέριφος κόβει αργυρά νομίσματα, σύμφωνα με τον αιγηνιτικό σταθμητικό κανόνα. Μάρτυρες της πολιτικής αυτονομίας αλλά και της ευημερίας του νησιού, εικονίζουν στην πρόσθια όψη τους τον περίφημο Σερίφιο βάτραχο που σχετίζεται με την μυθολογικές παραδόσεις για τον Περσέα και την τοπική λατρεία του ήρωα.

Μάλιστα υπήρχε η παράδοση ότι οι βάτραχοι της Σερίφου είναι άφωνοι, παράδοση που απαντάται σε αρκετούς αρχαίους συγγραφείς. Άλλωστε είναι γνωστή η  παροιμιώδης έκφραση  βάτραχος εκ Σερίφου, για άφωνους ανθρώπους.

Είναι γνωστό ότι η μεταλλουργία του χαλκού ήταν ενεργή γενικότερα στο χώρο του Αιγαίου κατά την διάρκεια της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (ΠΕΧ), η οποία θεωρητικά σηματοδοτεί την έναρξη χρήσης του χαλκού για την κατασκευή εργαλείων όπλων, χρηστικών αγγείων, κοσμημάτων κλπ.

Ειδικότερα στη Σέριφο υπήρχαν, πέραν από τα παγκοσμίως γνωστά κοιτάσματα σιδήρου, και κοιτάσματα χαλκού με γνωστότερο εκείνο στον Κούνδουρο στην νοτιοδυτική περιοχή της νήσου.  Οι σκουριές χαλκού (υπολείμματα  εκκαμίνευσης μεταλλευμάτων χαλκού) πάνω από τον παρακείμενο κόλπο του Αβεσσαλού, στην θέση με το εύγλωττο τοπωνύμιο “Σκουριές” στέκουν εκεί αψευδείς μάρτυρες μεταλλουργικών δραστηριοτήτων από την προϊστορική εποχή έως την ύστερη αρχαιότητα.

Και ακριβώς από πάνω στην επίσης εύγλωττη θέση “Αεράτα” είναι σκαλισμένες στο σχιστολιθικό βράχο οι εστίες των καμίνων κάτι που φανερώνει ότι πρόκειται για προϊστορικές καμίνους. Στο ίδιο συμπέρασμα συνηγορούν και οι ενδείξεις για τον τεμαχισμό των σκουριών καθώς και η ύπαρξη μιας επιφάνειας με μικρές κοιλότητες (πιθανότατα χύτευσης) που εντοπίζουμε στον ίδιο χώρο.

H εκκαμίνευση είναι μια αρκετά σύνθετη διαδικασία, η οποία απαιτεί εξειδίκευση. Αφορά την αναγωγή του μεταλλοφόρου ορυκτού σε μέταλλο, μέσω χημικών αντιδράσεων σε υψηλές θερμοκρασίες και σχετικά αναγωγική ατμόσφαιρα. Απαιτεί μια εστία, δηλαδή μια ειδικά διαμορφωμένη μικρής συνήθως διαμέτρου (περίπου 30 εκ. περίπου) κοιλότητα στο έδαφος, η οποία συχνά επενδυόταν με χώμα ή πυρίμαχες πέτρες, επίσης μια κάμινο και φυσερά με ακροφύσια. Ακόμη από άποψη πρώτων υλών χρειάζονται τα υλικά κατασκευής της κεραμικής καμίνου, η καύσιμη ύλη (συνήθως ξυλοκάρβουνο) , το μεταλλοφόρο ορυκτό και το συλλίπασμα (flux), που πρέπει επίσης  να προστεθούν στο φορτίο εκκαμίνευσης.

Τα καμίνια αυτά στα Αεράτα Σερίφου φαίνεται ότι λειτουργούσαν κατά το πλείστον με φυσικό ελκυσμό, δηλ. κυρίως με τον άνεμο, και ενδεχομένως υποβοηθούνταν με φυσερά. Άλλωστε στην θέση αυτή φυσάει συνεχώς και αδιαλείπτως, εξ’ ού και η ονομασία του τοπωνυμίου (“αεράτα”).

Η θέση “Αεράτα” Σερίφου. (Φωτ. Π. Τζεφέρη).

Ο φυσικός ελκυσμός βεβαίως δεν επιτρέπει την ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών στην κάμινο με αποτέλεσμα οι σκουριές να ήταν παχύρρευστες και να μην ρέουν εύκολα έξω από την κάμινο. Γι αυτό ο διαχωρισμός του μετάλλου από την σκουριά ήταν πιθανότατα ατελής, και στη συνέχεια έπρεπε οι σκουριές (μετά την στερεοποίησή τους) να  θραύονται εκ νέου  σε μικρότερα τεμάχια με σκοπό  την επανάκτηση του μετάλλου που είχε απωλεσθεί στη σκουριά.

Ενδεχομένως, οι αρχαίοι μεταλλουργοί αφού συνέλεγαν το μέταλλο υπό μορφή σταγόνων και ψηγμάτων προερχομένων  από το σπάσιμο των σκουριών, το έλιωναν στη συνέχεια σε ένα κεραμικό χωνευτήριο για να το διαχωρίσουν από τα υπολείμματα της σκουριάς και τελικά το εχύτευαν μέσα στις μικρές κοιλότητες για να πάρουν μικρές μάζες, διαιρώντας το έτσι σε μικρότερες ποσότητες.

Με τον τρόπο αυτό, εξοικονομούσαν τον κόπο να το τεμαχίσουν κατά το στάδιο της μεταλλοτεχνίας, παρέκαμπταν ουσιαστικά το στάδιο αυτό, καθότι  ο χαλκός και πολύ περισσότερο ο μπρούτζος πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να κοπούν με τα εργαλεία της εποχής.Γι αυτό ίσως και δεν έχουν ανευρεθεί από την περίοδο αυτή χελώνες (ingots ) μετάλλου διότι ο τεμαχισμός τους ήταν δύσκολος . Τα εργαλεία θραύσης των σκουριών ήταν τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνταν για την αρχική θραύση του μεταλλεύματος.  Ανάλογη τεχνική διαίρεση σε μικρές ποσότητες βρίσκουμε και για τον άργυρο της προϊστορικής περιόδου στο Λαύριο και στην Θάσο.

 

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net ,του Πέτρου Τζεφέρη, 28/8/2017]

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1916: Η ΑΙΜΑΤΗΡΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ ΣΤΗ ΣΕΡΙΦΟ

Έξι νεκροί και 23 τραυματίες ήταν ο απολογισμός από τις συγκρούσεις απεργών και χωροφυλάκων στο νησί των Κυκλάδων

Τέτοιες ημέρες του Αυγούστου του 1916 ξέσπασαν στη Σέριφο αιματηρά επεισόδια μεταξύ απεργών μεταλλωρύχων και ανδρών της Χωροφυλακής με πολλούς νεκρούς και τραυματίες εκατέρωθεν. Ήταν η δεύτερη μεγάλη απεργία στην Ελλάδα που είχε νεκρούς και τραυματίες, σε αντίθεση με την πρώτη στη διόρυξη του ισθμού της Κορίνθου, πριν από τριάντα χρόνια, στην οποία οι απεργοί διεκδικούσαν πληρωμή όλων των ωρών εργασίας, αλλά χωρίς αιματοχυσίες.

Προηγήθηκαν βεβαίως της απεργίας της Σερίφου άλλες μικρές από εργαζομένους και επαγγελματίες, αλλά αίμα χύθηκε πρώτη φορά στο αιγαιοπελαγίτικο νησί, που θρήνησε τέσσερις εργάτες νεκρούς, δύο αστυνομικούς και πολλούς τραυματίες εκατέρωθεν.

Από καιρό οι εργαζόμενοι ζητούσαν αυξήσεις στις αποδοχές τους από τον γιο του Γερμανού επιχειρηματία Αιμίλιου Γκρόμαν, Γεώργιο, αλλά εκείνος κώφευε. Δεν περίμενε ότι οι άνθρωποι εκείνοι που έχυναν τον ιδρώτα τους στα μεταλλεία, κινδύνευε συνέχεια η ζωή τους και δούλευαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες μέχρι εξαντλήσεως στις στοές, θα έφταναν στα άκρα. Έτσι, αποφάσισαν στις 20 Αυγούστου 1916 να απεργήσουν, τη στιγμή που άρχισαν να καταφθάνουν φορτηγά πλοία για να πάρουν το μετάλλευμα και να το μεταφέρουν σε ευρωπαϊκά λιμάνια.

Στο αίτημα των απεργών να δοθούν αυξήσεις στα ημερομίσθιά τους, ο Γ. Γκρόμαν αρνήθηκε και τότε οι εργάτες μπήκαν μπροστά και δεν επέτρεψαν τη μεταφορά και φόρτωση του μεταλλεύματος στο πρώτο πλοίο, τον «Μανούση», που πλησίασε να φορτώσει στο Μεγάλο Λιβάδι.

Τότε η εταιρεία του Γκρόμαν ζήτησε την παρέμβαση της Αστυνομίας. Ο διευθυντής του αστυνομικού τμήματος ζήτησε ενισχύσεις και του απεστάλη από την Κέα μικρή δύναμη δέκα χωροφυλάκων υπό τον υπομοίραρχο Χαρίλαο Χρυσανθού (πρώην αξιωματικός του τμήματος ασφαλείας του βασιλιά).

Ο Χρυσάνθου συνέλαβε περίπου τριάντα απεργούς και τους έκλεισε στα κρατητήρια της Αστυνομίας. Τότε οι απεργοί κινήθηκαν εναντίον των αστυνομικών και άρχισαν να πέφτουν πυροβολισμοί από την πλευρά των αστυνομικών, που εδέχοντο και αυτοί πυροβολισμούς και λιθοβολισμούς από τους απεργούς, με αποτέλεσμα να έχουμε τους πρώτους νεκρούς.

Σκοτώθηκαν ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου και ο ενωμοτάρχης Τριανταφύλλου και από πυροβολισμούς χωροφυλάκων σκοτώθηκαν τέσσερις απεργοί, οι Θεμιστοκλής Κουζούπης, Μιχαήλ Μητροφάνης (ήταν βαριά τραυματισμένος και πέθανε λίγο αργότερα), Μιχαήλ Ζωΐλης και Ιωάννης Πρωτόπαπας (βαριά τραυματισμένος και εξέπνευσε μετά).

Έξαλλοι βλέποντας τους νεκρούς συναδέλφους τους οι απεργοί άρπαξαν τα πτώματα του υπομοιράρχου και του ενωμοτάρχη και τα πέταξαν στη θάλασσα! Ανασύρθηκαν μετά, μεταφέρθηκαν στην Κέα, όπου και ετάφησαν.

Μπροστά στην έκρυθμη κατάσταση που επικρατούσε στο νησί, ο ανθυπασπιστής του αστυνομικού τμήματος Σερίφου, προκειμένου να ηρεμήσουν τα πνεύματα, πήγε στο τμήμα και απέλυσε από τα κρατητήρια τους τριάντα συλληφθέντες απεργούς εργάτες συμβουλεύοντάς τους να ηρεμήσουν τα πνεύματα/

Την ίδια ώρα, από τη Σύρο εστάλη ισχυρή αστυνομική δύναμη για να επαναφέρει την τάξη, ενώ ταυτοχρόνως οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Στρατιωτικών έστειλαν το πολεμικό πλοίο «Αυλίς» με δύναμη στρατιωτών και τον ανακριτή Σύρου για να επιληφθεί των ανακρίσεων.

Όταν διαπίστωσαν οι απεργοί την αποστολή δυνάμεων στο νησί τους, σήκωσαν σε ψηλό σημείο τη γαλλική σημαία και ζήτησαν τη συμπαράσταση των Συμμαχικών Αρχών, που είχαν την έδρα τους στη Μήλο.

Όταν έφτασαν στη Σέριφο, ο ανακριτής και ο εισαγγελέας Σύρου επελήφθησαν της καταστάσεως Αποφάσισαν οι φορτώσεις των μεταλλευμάτων στα αναμένοντα ατμόπλοια να αναβληθούν για να μη διαταραχθεί η τάξη, μέχρι οριστικού διακανονισμού του ζητήματος. Έτσι αποκαταστάθηκε η τάξη και οι δυο πλευρές, αστυνομικοί και απεργοί, άρχισαν να στρέφουν την προσοχή στους τραυματίες τους.

Από την πλευρά της Αστυνομίας τραυματίσθηκαν σοβαρά δέκα χωροφύλακες (Χρ. Φωτεινόπουλος, Διονυσίου, Γεωργίου, Καλογεράκης, Κανάκης, Κων. Ρουμελιώτης, Τσαγκαδόπουλος, Ιω. Μελιδώνης, Χρ. Ζωγόπουλος και Ηρακλής Στραβοράβδης). Οι τραυματίες χωροφύλακες επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο «Κ. Τόγιας» και αναχώρησαν για τον Πειραιά, εκτός από τον χωροφύλακα Γεώργιο Κόκοτα που βρέθηκε υγιής.

Από την πλευρά των απεργών εργατών υπήρξαν 13 τραυματίες: Βικέντιος Δρώτας, Ανδρέας Γαλανός, Ιωσήφ Θεοφίλου, Ιω. Προκάκης, Νικ. Μαγούλας, Νασ. Μπρίλιος, Γεώργιος Τσαντούλος, Δημήτριος Γαλανός και Νικόλαος Γαλανός. Τέλος με το ατμόπλοιο «Υδρα» της εταιρείας Παληού μεταφέρθηκαν στον Πειραιά άλλοι τέσσερις βαριά τραυματισμένοι απεργοί, οι Ευγενικός, Ανδρέου, Βασιλείου και Κρίτων Κόντες, που εισήχθησαν αμέσως για θεραπεία στο Τζάνειο Νοσοκομείο.

[ΠΗΓΗ: REALNEWS, του Τάσου Κοντογιαννίδη, 27/8/2017]

ΣΕΡΙΦΟΣ 2016: ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ ΤΟΥ 1916

μεταλλωρύχοι σερίφουΣυμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από την 21η Αυγούστου 1916, από τη μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων εργατών της Σερίφου, που κόστισε εννέα ανθρώπινες ζωές, δεκάδες τραυματίες και διώξεις μετά από αυτήν.

Τα γεγονότα λίγο πολύ γνωστά. Η Σέριφος, νησί με πλούσια μεταλλεύματα, που λειτούργησαν κατά περιόδους από την αρχαιότητα. Το 1885 εμφανίστηκε ο Γερμανός Αιμίλιος Γρώμανν και λίγο αργότερα ανέλαβε τη διαχείριση των μεταλλείων, εφαρμόζοντας όχι καλές συνθήκες εργασίας για τους εργάτες, αφού δούλευαν από την ανατολή ως τη δύση του ηλίου υπό ανασφαλείς συνθήκες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ξεσπάσει μεγάλη απεργία από τους ανοργάνωτους τότε εργάτες, που πνίγηκε στο αίμα από ισχυρή δύναμη χωροφυλακής.

Το 1906 την επιχείρηση ανέλαβε ο υιός Γεώργιος Γρώμανν, με πιο χειρότερες, πιο σκληρές και πιο απάνθρωπες συνθήκες εργασίες, με συχνά εργατικά ατυχήματα και πολλούς νεκρούς. Οι εργάτες τότε κάλεσαν τον Σερφιώτη συνδικαλιστή Κ. Σπέρα, που ήταν ιδρυτικό μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών. Εκείνος, συσπείρωσε τους εργάτες κι αμέσως ίδρυσαν το «ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΩΝ ΣΕΡΙΦΟΥ».Ζήτησαν να εργάζονται οκτώ ώρες, αλλά η εταιρία δεν το δέχθηκε και κατέβηκαν σε απεργία. Ο Γρώμανν ζήτησε τη βοήθεια του Κράτους, το οποίο έστειλε έναν υπομοίραρχο με μια διμοιρία χωροφυλάκων να καταστείλουν την απεργία. Ακολούθησαν τα γνωστά γεγονότα του 1916.

Το 1984 δημιουργήθηκε το μνημείο των πεσόντων εργατών και κάθε χρόνο στις 21 Αυγούστου τελείται επιμνημόσυνη δέηση.

Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια και ο Δήμος Σερίφου θέλοντας να τιμήσει τους φονευθέντες εργάτες, οργανώνει την επέτειο, με μια σειρά από εκδηλώσεις.

Σεριφορς μνημείο πεσόντων σεριφος έκθεση για τα 100 χρόνια2

Το παρόν φωτογραφικό υλικό προέρχεται από μια τέτοια εκδήλωση που  πραγματοποιήθηκε στον Κοινοτικό ξενώνα «ΠΕΡΣΕΑΣ» στο Λειβάδι Σερίφου, με έκθεση ζωγραφικής και φωτογραφίας για τα μεταλλεία της Σερίφου, με την επιμέλεια της Δημοτικής Συμβούλου κ. Άννας Σκιαδά

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net/, 5/9/2016]

 

ΣΕΡΙΦΟΣ ΟΠΩΣ ΜΗΛΟΣ;

images

Ο Πέτρος Τζεφέρης, διδάκτωρ του ΕΜΠ και συγγραφέας, δημοσιεύει στο protagon.gr ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με την δυνατότητα αξιοποίησης της Σερίφου στον τομέα του μεταλλευτικού τουρισμού, ακολουθώντας και αυτή το πετυχημένο παράδειγμα της Μήλου.

«Κάθε φορά που επισκέπτομαι τη Σέριφο, σκέπτομαι την δυνατότητα μεταλλευτικής περιήγησης.

Κάθε φορά που αντικρίζω τα τρυπημένα βουνά, κυρίως πάνω από τους όρμους του Κουταλά και του Μεγάλου Λιβαδιού, αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσε να αναδειχθεί η μεγάλη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου. Η σημαντική μεταλλευτική δραστηριότητα της Σερίφου κατά το παρελθόν, η οποία από το 1870 μέχρι και το 1964 τροφοδότησε με πάνω από 100 εκατ. τόνους σιδηρομεταλλεύματος τα «φουγάρα» της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη.

Κάθε φορά που… σηκώνω όρθια τα σκουριασμένα βαγονέτα εκεί μπροστά την σκάλα του Μ. Λιβαδιού και μπαίνω στην παλιά στοά μεταφοράς που οδηγεί από εκεί στην παρθένα παραλία του Καλογήρου, ονειρεύομαι άλλες εποχές. Κάποτε η στοά αυτή (μήκους πάνω από 1 χλμ) που στέκεται εκεί αχάλαστη -πιθανότατα από τις αρχές του αιώνα- μετέφερε σιδηρομετάλλευμα πάνω σε βαγονέτα προς τη σκάλα του Μ. Λιβαδιού, ακριβώς γιατί το κόστος κατασκευής της ήταν μάλλον μικρότερο από το να φτιάξουν εναλλακτικά δρόμους μεταφοράς του υλικού. Μιλάμε λοιπόν για άλλες εποχές πραγματικά. Όπου ένα θαυμαστό μεταλλευτικό δίκτυο μεταφοράς δούλευε χωρίς μηχανές, με τις ελάχιστες δυνάμεις υποζυγίων και ανθρώπων, συλλέγοντας και στέλνοντας χιλιάδες τόνους στο επίπεδο της θάλασσας, εκεί που έφταναν τα πλοία χωρίς καθόλου ενέργεια μηχανών.

Πράγματι η Σέριφος είχε (και έχει) αξιόλογο υπέδαφος από κοιτάσματα σιδήρου (αιματίτη και μαγνητίτη) που σχηματίστηκαν από μεταμόρφωση επαφής στα όρια μιας γρανιτικής διείσδυσης. Κοιτάσματα χαλκού εντοπίζονται επίσης στο Κούνδουρο και αργυρομολύβδου στη Μούτουλα (χωριό Γαλανή).  Μάλιστα στη θέση Αεράτα, στη νοτιοδυτική Σέριφο κοντά στον Αβεσσαλό, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι γινόταν παραγωγή χαλκού κατά την αρχαιότητα. Ο χώρος είναι γεμάτος από σκουριές εκκαμίνευσης χαλκού και οι προϊστορικές βάσεις των καμινιών είναι λαξευμένες πάνω στον σχιστόλιθο! Αλλωστε κάνει τόσο αέρα εκεί σε καθημερινή βάση που δικαιολογεί τη λειτουργία των καμινιών με φυσικό ελκυσμό, δηλ. κυρίως με τον άνεμο και ενδεχομένως υποβοήθηση με φυσερά!

Υπάρχουν ακόμη κοιτάσματα γρανίτη (γνευσίου) που χρησιμοποιείται στα οδοστρώματα ως αντιολισθηρό υλικό.  Η προσπάθεια για την εκμετάλλευση του γνευσίου ήταν και η τελευταία (μαζί με τις ανεμογεννήτριες!) προσπάθεια ανάπτυξης στο νησί, πέραν της τουριστικής. Προσπάθεια της περασμένης δεκαετίας. Προφανώς αποτυχημένη.

Οπου προλάβει και πάει ο (μαζικός) τουρισμός, δεν χωράει τίποτε άλλο. Θα μπορούσε λοιπόν να αναπτυχθεί ο συνεδριακός τουρισμός, ο εκπαιδευτικός τουρισμός και η μεταλλευτική περιήγηση.

Σήμερα, οι μεταλλευτικές εγκαταστάσεις της Σερίφου είναι ρημαγμένες. Τα κτίρια του Μεγάλου Λιβαδιού (τόσο τα βιομηχανικά όσο και το κτίριο διοίκησης) και του Κουταλά είναι σε κατάσταση κατάρρευσης. Οι σκάλες φόρτωσης που διατηρούνται είναι αυτή του Κουταλά και της ανατολικής πλευράς του Μ. Λιβαδιού ενώ οι υπόλοιπες στα Χάλαρα, στον Αβεσσαλό, το Τσιλιμπάκι κ.λπ. έχουν καταρρεύσει και διατηρούνται μόνο οι πυλώνες τους. Οι εργατικές κατοικίες στη Βαγία έχουν καταπατηθεί και το ιστορικό αρχείο των μεταλλείων έχει λεηλατηθεί. Ένα μικρό γεωλογικό μουσείο στο Μ. Λιβάδι με την προτομή του Κ. Σπέρα απέξω, σχεδόν πάντοτε κλειστό και μη επισκέψιμο (παρά μόνο κατόπιν ειδικής παραγγελίας!), υπάρχει για να θυμίζει μια σοβαρή δραστηριότητα που κάποτε απασχολούσε 5-6 χιλιάδες ανθρώπους στην περιοχή. Και μια λιτή μαρμάρινη πλάκα προς τιμήν των νεκρών μεταλλωρύχων για τα αιματηρά γεγονότα του Αυγούστου 1916, έρχεται να θυμίσει (σε όσους γνωρίζουν) τους γερμανούς Γ(κ)ρώμαν, την πρώτη μεγάλη μεταλλευτική απεργία που απαιτούσε ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, το πρώτο εργατικό …Κιλελέρ που σημάδεψε βαθιά και ανεξίτηλα την ιστορική διαδρομή της μεταλλείας στο νησί.

Εντούτοις, η λήθη δεν ταιριάζει στη μεταλλευτική. Η μεγάλη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί. Μαζί με το τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει το νησί από γεωλογική, κοιτασματολογική και μεταλλουργική άποψη, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για τα άτομα που επιδιώκουν την απόκτηση ειδικών γνώσεων ή την επιμόρφωση σε θέματα μεταλλευτικού ενδιαφέροντος. Και τα δύο μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από ένα στοχευμένο τουριστικό πακέτο. Με αφορμή, με μέσο, με… αμπαλάζ,  τα  υπολείμματα των εγκαταστάσεων και των εκμεταλλεύσεων που υπάρχουν διάσπαρτα στο νησί. Που κι αυτά πρέπει να συντηρηθούν. Όσο ακόμη υπάρχουν!

Η Μήλος βρίσκεται σε καλό δρόμο. Γιατί όχι και η Σέριφος;»