Tag Archives: περιβαλλον

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Καμία δημόσια πολιτική ή ιδιωτική δράση δεν επιτρέπεται να μειώνει, να θέτει σε κίνδυνο ή οπωσδήποτε να υποβαθμίζει το εναπομένον φυσικό, πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο!

Με γνώμονα την ευημερία, η έννοια της ανάπτυξης, διαμορφώθηκε σταδιακά μέσα από το πέρασμα διαφόρων πολιτισμών. Μέσα από το πρίσμα μιας γραμμικής αντίληψης του χρόνου, ως διαδοχή γεγονότων, η ιδέα της ανάπτυξης ταυτοποιείται μέσα από διάφορα επάλληλα, αναδυόμενα στάδια.

Πώς μπορεί ο άνθρωπος να συνεχίσει τον πολιτισμό του στη γη χωρίς να καταστρέφει τη φύση και τον εαυτό του;

Στο στάδιο λοιπόν του πρώιμου καπιταλισμού, όπου ολοένα και αυξάνονται τα προς κατανάλωση αγαθά στο εσωτερικό μιας κοινωνίας, στη φάση της επικράτησης ενός συστήματος εμποροκρατισμού -ή μερκαντιλισμού, με βάση την αγγλική ορολογία- εδραιώνεται μία υλιστική θεώρηση της έννοιας της προόδου, ως σταδιακής διαδικασίας οικονομικής μεγέθυνσης. Εν συνεχεία, η έννοια της ανάπτυξης, μέσα από μία πορεία συνεχούς και καθολικής αύξησης των ρυθμών παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών, φθάνει στις μέρες μας να ταυτίζεται με τη φρενήρη διασπάθιση του φυσικού αποταμιεύματος της ανθρωπότητας και, τελικά, δεν υπήρξε τίποτε άλλο από ψευδεπίγραφη μεγέθυνση συσσωρευμένου πλούτου.

Αποκύημα αυτής της πορείας είναι το κρίσιμο πρόβλημα της εποχής μας, το οποίο, με απλά λόγια, μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: πώς μπορεί ο άνθρωπος να συνεχίσει τον πολιτισμό του στη γη χωρίς να καταστρέφει τη φύση και τον εαυτό του.

Κάπως έτσι φθάνουμε στο 1972, όπου επιστήμονες θέτουν ανοιχτά το πρόβλημα των ορίων της ανάπτυξης, με την ανησυχία τους να δικαιώνεται με τη Διακήρυξη της Στοκχόλμης για το Περιβάλλον. Ως γνωστόν, για να υπερακοντιστεί μια ιδεολογία, χρειάζεται να γεννηθεί η διάδοχός της. Έτσι φθάνουμε στο 1992 και στη Διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον, η οποία είναι αξιομνημόνευτη γιατί κατόρθωσε να προσφέρει στην ανθρωπότητα ένα νέο όραμα: To όραμα της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Διακήρυξη του Ρίο, 1992: έννοιες όπως ο άνθρωπος, η κοινωνία, και ο πολιτισμός δεν διαχωρίζονται από αυτές του περιβάλλοντος, του πλανήτη, της επάρκειας των φυσικών πόρων κλπ

Η αρχική ανησυχία για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τα συνακόλουθα περιβαλλοντικά προβλήματα και οι επιπτώσεις τους στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, διαμόρφωσαν τελικά την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους ανάπτυξης, που επιδιώκει να μας εξοικειώσει με όρους όπως η βιωσιμότητα και η αειφορία; Τι εννοούμε τελικά όταν μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη;

Πολλά έχουν γραφτεί για το συγκεκριμένο θέμα και διάφοροι ορισμοί έχουν δοθεί, οι οποίοι παρουσιάζουν ορισμένες αποκλίσεις μεταξύ τους. Σε ένα σημείο, παρ’ όλα αυτά, υπάρχει σύγκλιση: Στο ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν ταυτίζεται με την πράσινη ανάπτυξη, παρά το γεγονός ότι προφανώς υπάρχει συνάφεια ανάμεσα στους δύο όρους και πολλά κοινά σημεία. Η πράσινη ανάπτυξη εστιάζει ειδικότερα στην ενέργεια, δίνοντας έμφαση στη χρήση ανανεώσιμων πηγών (τις γνωστές ΑΠΕ), αλλά και ευρύτερα στη διαχείριση του ενεργειακού ζητήματος σε σχέση με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ιδίως από τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, έχει αποτελέσει δε κεντρικό άξονα της πολιτικής οικολογίας. Στο σημείο αυτό, απλά αναφέρουμε ότι και οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ, αποτελούν και αυτές βιομηχανικές εγκαταστάσεις οι οποίες δεν είναι αθώες και άνευ επιπτώσεων στο περιβάλλον.

Από τους πολλούς και διάφορους ορισμούς της βιώσιμης ανάπτυξης, επιλέγεται ο ορισμός του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, σύμφωνα με τον οποίο η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ένα οργανικώς ενιαίο σύνολο δημοσίων πολιτικών, οι οποίες προς το παρόν μεν κατατείνουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ των πάσης φύσεως ανθρωπογενών συστημάτων και των οικοσυστημάτων, στο μέλλον δε διασφαλίζουν την σταθερή συνεξέλιξη αμφοτέρων. Πρακτικώς, ο ορισμός αυτός σημαίνει ότι εφεξής καμία δημόσια πολιτική ή ιδιωτική δράση δεν επιτρέπεται να μειώνει, να θέτει σε κίνδυνο ή οπωσδήποτε να υποβαθμίζει το εναπομένον φυσικό, πολιτιστικό και κοινωνικό κεφάλαιο. Υπό την έννοια αυτή, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια θεμελιώδης πολιτιστική αλλαγή, η οποία διατρέχει όλους τους θεσμούς της κοινωνίας και επιβάλλει την προσαρμογή τους προς τις αρχές της.

Είναι δηλ. η βιώσιμη ανάπτυξη (αλλιώς και «βιωσιμότητα») για το Δίκαιο του 21ου αιώνα, ό,τι ήταν τα ατομικά δικαιώματα για τον 18ο και 19ο αιώνα και τα κοινωνικά δικαιώματα για τον 20ο αιώνα. Σε σχέση προς αυτά, δηλ. τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, η βιωσιμότητα ίσως είναι μια ευρύτερη ηθική αρχή, διότι περιλαμβάνει τις σχέσεις του ανθρώπου με τα οικοσυστήματα (φυσικό κεφάλαιο), τις σχέσεις του με το πολιτιστικό του παρελθόν (πολιτιστικό κεφάλαιο), καθώς και τις σχέσεις αλληλεγγύης προς τους συνανθρώπους του (κοινωνικό κεφάλαιο). Επιπλέον, το εύρος της ηθικής αυτής αρχής εκτείνεται σε βάθος χρόνου, εφ’ όσον προσδιορίζει την ευθύνη του ανθρώπου όχι μόνο προς τις παρούσες, αλλά και προς τις μέλλουσες γενεές. Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης εκφράζει έτσι το μέτρο που πρέπει να διέπει τις ανθρώπινες παρεμβάσεις τόσο στο φυσικό όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον, και, υπό την έννοια αυτή, συνιστά πράγματι επάνοδο της ανθρωπότητας στην ιδέα της Δικαιοσύνης. Παρά τις διάφορες εννοιολογήσεις της, ένα είναι σίγουρο: ότι το δόγμα της βιώσιμης ανάπτυξης εγκαινίασε μία περίοδο μεγάλης πολιτιστικής αλλαγής.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθούμε λίγο στην Agenda 21 (δηλ. τα πρακτέα κατά τον 21ο αιώνα), η οποία συμπλήρωσε την Διακήρυξη του Ρίο (Παγκόσμια Διάσκεψη για το Περιβάλλον, 1992). Σύμφωνα με αυτήν, η βιώσιμη ανάπτυξη, αντιμετωπίζεται ως η παγκόσμια στρατηγική συγχώνευσης της περιβαλλοντικής προστασίας με τις αναγκαίες πολιτικές και κοινωνικές προσαρμογές, μια στρατηγική η οποία βασίζεται στην συνολική θεώρηση ότι έννοιες όπως ο άνθρωπος, η κοινωνία, και ο πολιτισμός δεν διαχωρίζονται από αυτές του περιβάλλοντος, του πλανήτη, της επάρκειας των φυσικών πόρων κ.λπ., και η οποία ενσωματώνει αξίες όπως η δικαιοσύνη, το μέτρο, το γενικό συμφέρον. Η Agenda 21 απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας, πολίτες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, επιχειρήσεις κ.ο.κ., εναποθέτει όμως το κύριο βάρος της ευθύνης για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο κράτος, το οποίο οφείλει να αυξήσει την κυβερνητική του ικανότητα (capacity building) στο νομοθετικό, εκτελεστικό και δικαιοδοτικό πεδίο προς το σκοπό αυτό. Μόνον έτσι το κράτος μπορεί να είναι και το ίδιο βιώσιμο και άρα χρηστό και ικανό για βιώσιμη ανάπτυξη. Στους δύσκολους καιρούς που διάγουμε, με ένα δημόσιο χρέος «δαμόκλειο σπάθη» πάνω από τα κεφάλια των πολιτών της Ελλάδας, αλλά και «καπέλο» πάνω από την άσκηση όλων των δημόσιων πολιτικών της χώρας, η έννοια της βιωσιμότητας, πιο επίκαιρη από ποτέ, εκφράζεται χαρακτηριστικά στο βασικό ερώτημα των ημερών μας: είναι το χρέος βιώσιμο; Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα…

[ΠΗΓΗ: www. oryktosploutos.net, της Αλεξίας Κωνσταντινίδου, από tvxs.gr, 19/8/2018]

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΜΟΧΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Η προστασία του Περιβάλλοντος μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην Ανάπτυξη να αποτελέσει βραχίονα δημιουργίας εξειδικευμένης τεχνογνωσίας με σημαντικές δυνατότητες εξαγωγής, και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, ώστε να δημιουργηθεί υπεραξία για την οικονομία και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.

Για να εναρμονιστεί με τις νομοθετικές απαιτήσεις και στόχους- των οποίων υπολειπόμαστε κατά πολύ – που θέτει η ΕΕ στην χώρα μας απαιτούνται επενδύσεις της τάξης των 6-8 δις. Ευρώ για την επόμενη πενταετία από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Αν δεν γίνουν είναι δεδομένο ότι θα μας επιβληθούν μεγάλα πρόστιμα για την μη προσαρμογή μας.

Οι Αρχές της Κυκλικής Οικονομίας (CircularEconomy), η βασική στρατηγική που προωθεί και η ΕΕ σαν μοντέλο αειφόρου ανάπτυξης και περιβαλλοντικής διαχείρισης για την επόμενη δεκαετία, θα αποτελεί το πλαίσιο των στρατηγικών για το Περιβάλλον.

Η αλλαγή που απαιτείται να γίνει στο υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης μέσω της προσέγγισης της Κυκλικής Οικονομίας βασίζεται στη μεγιστοποίηση της απόδοσης των υπαρχόντων πόρων και στη μείωση των απωλειών κατά τη χρήση. Αναμένεται δηλαδή, ως βασική προϋπόθεση επιτυχίας να λογίζονται τα απόβλητα ως υλικοί αλλά και ενεργειακοί πόροι με στόχο να μην μένει τίποτα αναξιοποίητο.

Οι εξελίξεις στην περιβαλλοντική καινοτομία εξασφαλίζουν νέα προϊόντα, διεργασίες, τεχνολογίες και οργανωτική δομή. Κάποιες εταιρίες θα μπορέσουν να βρουν νέες αγορές μεταβαίνοντας από την πώληση προϊόντων στην πώληση υπηρεσιών, και θα αναπτύξουν επιχειρηματικά μοντέλα βασισμένα στη μίσθωση, τον καταμερισμό, την επισκευή, την αναβάθμιση ή την ανακύκλωση επιμέρους στοιχείων. Από αυτή τη νέα προσέγγιση θα προκύψουν πολλές επιχειρηματικές ευκαιρίες για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Τα μέτρα όπως ο βελτιωμένος οικολογικός σχεδιασμός και η πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων μπορούν να επιφέρουν καθαρή εξοικονόμηση έως και 604 δις € για τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, που αντιστοιχεί στο το 8 % του ετήσιου κύκλου εργασιών τους, μειώνοντας παράλληλα τις συνολικές ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 2-4 %5.

Για την προώθηση των στόχων αυτών θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα και στην Ελλάδα μέτρα που να περιλαμβάνουν νέες προτάσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων (απαιτούνται επενδύσεις άνω των 2 δις. Ευρώ την επόμενη τριετία) καινοτόμες πολιτικές για την προώθηση της ανακύκλωσης και την ενίσχυση της βιωσιμότητας των κύκλων ζωής των προϊόντων, πρωτοβουλίες για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και κίνητρα για την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Θα πρέπει να ενισχυθεί η καινοτομία και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας με οριζόντιες δράσεις για το περιβάλλον σε όλα τα προγράμματα που υποστηρίζουν επενδύσεις και να αναπτυχθεί η διασύνδεση επιχειρήσεων με Ερευνητικά Ιδρύματα..

Πολλές επενδύσεις στην χώρα μας δεν προχωρούν για περιβαλλοντικούς λόγους, επειδή δεν είναι ξεκάθαρο το χωροταξικό και πολεοδομικό και αδειοδοτικό πλαίσιο. Άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η επέκταση του εθνικού κτηματολογίου σε όλες τις περιοχές της χώρας και η αποσαφήνιση των χρήσεων γής με στόχο της διευκόλυνση των επενδύσεων, αλλά παράλληλα και την διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος. Στόχος θα πρέπει να είναι, να έχει ξεκάθαρη εικόνα ένας επενδυτής για το ποιές είναι οι επιτρεπόμενες χρήσεις γής και να μην υπάρχουν «γκρίζες ζώνες».

Θα πρέπει επιπλέον να ληφθούν περαιτέρω θεσμικές προβλέψεις για μείωση της γραφειοκρατίας και του χρόνου που απαιτείται στις αδειοδοτήσεις νέων επενδύσεων και για τις απαιτούμενες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Θα πρέπει να καταργηθούν οι υποχρεώσεις που είναι αυστηρότερες από αυτές που προβλέπονται από την νομοθεσία της ΕΕ εφόσον αυτές δεν είναι απολύτως απαραίτητες.

Για να χρηματοδοτηθούν τα απαιτούμενα έργα προσαρμογής μας στις Ευρωπαϊκές απαιτήσεις συμμόρφωσης, προϋπόθεση είναι πέραν της εκμετάλλευσης των κοινοτικών πόρων για τους οποίους θα πρέπει να γίνουν άμεσα ενέργειες για ένταξη έργων και απορροφήσεις με βάση ένα σχέδιο προτεραιοτήτων (υπάρχουν ήδη μεγάλες καθυστερήσεις στην απορρόφηση του ΕΣΠΑ), να ενεργοποιηθούν άμεσα ιδιωτικά κεφάλαια μέσω ΣΔΙΤ και συμβάσεων παραχώρησης καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία φορέων όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

*Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ. Σύμβουλος του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας για περιβαλλοντικά θέματα

[MAVROUDAKIS FOTIS PHOTOGRAPHY VIA GETTY IMAGES]

[ΠΗΓΗ: http://www.huffingtonpost.gr, του Κωνσταντίνου Αραβώση, 13/12/2017]

ΠΕΡΙ ΠΙΤΑΣ, ΣΚΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ!

Λατομείο ή παραλία; περιβαλλοντικό δίλημμα ή ψευτοδίλημμα… [photo by P. Tzeferis]

Έστω και όψιμα, ήρθε και τη χώρα μας η αντίληψη ότι το περιβάλλον είναι ένα πολύτιμο κοινό αγαθό και ότι η προστασία του δεν αποτελεί ευγενές χόμπι αλλά αναγκαιότητα και ηθική υποχρέωση προς τις επόμενες γενεές. Αυτά ως προς τη θεωρία βέβαια. Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Από την εκτοξευόμενη γόπα του προπορευόμενου εποχούμενου θεριακλή μέχρι τις αναρτημένες στον στύλο της ΔΕΗ σκουπιδοσακκούλες και από την αποπνικτική κάπνα των «νέων» τζακιών τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες μέχρι τα άπειρα κονσερβοκούτια στην παραλία τα καλοκαιρινά απομεσήμερα, η εικόνα διαψεύδει την περί βιωσιμότητας θεωρία.

Ευτυχώς, σε ένα τουλάχιστον πράγμα συμφωνούμε όλοι. Κάθε μορφή ανθρώπινης δραστηριότητας επιβαρύνει το περιβάλλον. Κάθε παιδί που θα γεννηθεί το 2017, θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με 5 τόνους αερίων του θερμοκηπίου το χρόνο αν γεννηθεί στην Γαλλία ή με 20 τόνους, αν γεννηθεί στην Αυστραλία. Κάθε τουρίστας που θα έρθει στην χώρα μας, θα μας αφήσει φεύγοντας 4 κιλά περιττώματα, 24 κιλά σκουπίδια και 180 κιλά αέρια του θερμοκηπίου. Προ πενταετίας οι Ελβετοί μέτρησαν ότι κάθε μια από τις συμπαθέστατες (και νοστιμότατες) αγελάδες τους, συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου 4-5 φορές περισσότερο από ένα σύγχρονο αυτοκίνητο, λόγω των αερίων που εκλύει κατά την πέψη. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει κανένα οικολογικό κίνημα κατά των γεννήσεων παιδιών, του τουρισμού (με μικρές εξαιρέσεις) και των αγελάδων.

Ο «οικολογικός» ακτιβισμός

Την τελευταία δεκαετία βιώσαμε και στην χώρα μας μια μορφή έντονου οικολογικού (με ή χωρίς εισαγωγικά) ακτιβισμού, εστιασμένου σε πολύ συγκεκριμένους χώρους και δραστηριότητες. Για να μην πάμε στα καθ’ ημάς και το κοινωνικό –πολιτικό – ποδόσφαιρο- οικολογικό show της Χαλκιδικής, ας μείνουμε στο γεγονός ότι ο Νομός Αττικής δεν έχει ακόμα καταφέρει να αποκτήσει τον ΧΥΤΑ που θα καλύπτει τις πληθυσμιακές του ανάγκες. Θυμόμαστε όλοι τις μάχες για να μην χωροθετηθεί η απόθεση τόνων ρυπαντών σε οποιαδήποτε περιοχή εντός Νομού, λες και αυτοί οι ρυπαντές είχαν πέσει από τον ουρανό.

Η επιχειρηματολογία των οπαδών των «κινημάτων» αυτών είναι ότι η βλάβη στο περιβάλλον πρέπει να είναι ανάλογη του οφέλους για την κοινωνία, ώστε να είναι αποδεκτή. Προφανώς, κανείς, ποτέ δεν ποσοτικοποίησε την αναλογία αυτή. Η κοπή μερικών χιλιάδων πεύκων στον Υμηττό για την κατασκευή ενός δρόμου, ο οποίος θα μπορούσε να αποσυμφορήσει το κέντρο της πόλης μας, απαλλάσσοντας μας από τόνους ρύπων, κρίθηκε από τους «κινηματίες» μη ανάλογη του οφέλους. Οι στυγνοί αριθμοί έλεγαν ακριβώς το αντίθετο.

Ένα στοιχείο που επηρεάζει δραματικά την αναλογία κόστους / οφέλους είναι η απόσταση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από το οπτικό και κοινωνικό-οικονομικό μας πεδίο. Ένα εργοστάσιο πετροχημικών κοντά στο εξοχικό μου έχει πολύ αρνητικότερη σχέση κόστους / οφέλους (για το περιβάλλον πάντα) από ότι ένα ανάλογο εργοστάσιο στη Τουρκία, ακόμα και αν το δεύτερο λειτουργεί με πολύ χειρότερους περιβαλλοντικούς κανόνες. Το πρώτο το πολεμάμε με πάθος, του δεύτερου τα προϊόντα τα καταναλώνουμε χωρίς καμία αναστολή.

Το πρόβλημα για τη χώρα μας δεν θα είχε ανακύψει, αν δεν είχαν τελειώσει τα λεφτά. Ξαφνικά (!), όλοι μας ανακαλύψαμε ότι πρέπει να έρθει η ανάπτυξη. Για να έρθει δε αυτή η άτιμη, πρέπει να γίνουν επενδύσεις (!!). Για να γίνουν δε επενδύσεις, θα πρέπει κάποιος ο οποίος έχει (αληθινά και δικά του) χρήματα, να έρθει στην Ελλάδα και να ασχοληθεί με κάποια δραστηριότητα. Η δραστηριότητα αυτή θα πρέπει να είναι, είτε ως είδος είτε ως ποσότητα, επιπλέον των μέχρι σήμερα δραστηριοτήτων που ήδη συμβαίνουν στη χώρα μας. Διαφορετικά δεν υπάρχει πρόσθετο ΑΕΠ, άρα ανάπτυξη. Εδώ το πράγμα μπερδεύεται.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η οποιαδήποτε επένδυση και άρα αύξηση δραστηριότητας, θα επιφέρει περιβαλλοντική επιβάρυνση. Ακόμα και αν βρεθεί ο τρελός που θα κατασκευάσει ένα κτίριο γραφείων και θα μισθοδοτεί 10.000 άτομα χωρίς την απαίτηση να παράγουν το οτιδήποτε, η μετακίνηση αυτών των ατόμων δυο φορές την ημέρα προς και από το γραφείο τους θα επιβαρύνει σημαντικότατα την ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής. Με απλά λόγια, ανάπτυξη χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος δεν υφίσταται. Το ερώτημα είναι, πόση ανάπτυξη με πόση επιβάρυνση.

Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας

Η Ελλάδα διαθέτει διάφορους τομείς με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για να προσκαλέσει επενδύσεις. Ένας από αυτούς είναι και οι φυσικοί της πόροι. Μια κατηγορία φυσικών πόρων με οικονομικό ενδιαφέρον είναι και τα ορυκτά. Θα απογοητεύσω βέβαια τους ομοϊδεάτες του Αρτέμη Σώρρα, που μιλάνε για ορυκτά αξίας τρισεκατομμυρίων Ευρώ, αλλά σίγουρα η προστιθέμενη αξία του Ελληνικού ορυκτού πλούτου σε ένα ορίζοντα 20-30 ετών μπορεί να προσφέρει αρκετά δισεκατομμύρια Ευρώ στην οικονομία. Το μόνο (μικρό!) πρόβλημα, είναι ότι για να έρθουν τα πολυπόθητα Ευρώ θα πρέπει τα αντίστοιχα ορυκτά να βγουν από την Ελληνική γη (!), να εξορυχθούν με άλλα λόγια, να υποστούν την ελάχιστη απαιτούμενη επεξεργασία που θα τα κάνει εμπορεύσιμα και να αποσταλούν στους χρήστες τους. Δυο εξίσου «ασήμαντες» λεπτομέρειες είναι, αφ’ ενός ότι μιλάμε για προϊόντα με χαμηλή ανά μονάδα βάρους αξία, άρα για να έρθει σοβαρό χρήμα στη χώρα πρέπει να εξορυχθούν και να εξαχθούν εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι και, αφ’ ετέρου, ότι για να αυξήσουμε την εγχώρια προστιθέμενη αξία πρέπει να προχωρήσουμε όσο περισσότερο γίνεται στην μεταποίηση τους επί Ελληνικού εδάφους. Άρα, η οποιαδήποτε σοβαρή αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου προϋποθέτει μεγάλης κλίμακας εξορυκτικές δραστηριότητες, μεγάλες μονάδες επι τόπου επεξεργασίας και μεγάλες υποδομές μεταφοράς.

Η Ελλάδα ως χώρα της ΕΕ έχει την τύχη (κατ’ άλλους την ατυχία) να έχει εν ισχύ την αυστηρότερη Νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα μέσα επίβλεψης της εφαρμογής της Νομοθεσίας αυτής είναι σήμερα αποτελεσματικότερα από ποτέ. Οι διαθέσιμες τεχνολογίες είναι άκρως αποτελεσματικές και επαρκέστατα δοκιμασμένες, ώστε να εγγυώνται ότι οι στόχοι της Νομοθεσίας θα επιτυγχάνονται. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να πάρουμε από ένα βουνό 100’000 τόνους ορυκτό και να μην το καταλάβει κανείς. Σημαίνει όμως ότι μπορούμε να τους πάρουμε με την ελάχιστη δυνατή όχληση και να αποκαταστήσουμε την εικόνα στο ίδιο, ή και πολλές φορές καλύτερο επίπεδο από ότι ήταν πριν.

Μένει να αποφασίσουμε σαν κοινωνία αν μας ενδιαφέρει η αξιοποίηση αυτού του πλούτου και με ποιους όρους. Αρκεί να γίνει ανταλλαγή επιχειρημάτων και όχι συνθημάτων γηπέδων.

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net/, του Κωνσταντίνου Γιατζιτζόγλου, Δ/ντα Συμβούλου, ΓΕΩΕΛΛΑΣ ΑΜΜΑΕ, 27/10/2017]

Θ. ΚΕΦΑΛΑΣ: ΑΣ ΕΚΛΕΙΨΟΥΝ ΟΣΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΚΕΡΔΗ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Ήταν λίγες μόνο μέρες πριν από την έκρηξη της υπόθεσης Eldorado Ελληνικός Χρυσός, όταν από πλευράς Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) είχε οργανωθεί παρουσίαση των δυνατοτήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας ως κλάδου της οικονομίας σήμερα. Η εξορυκτική δραστηριότητα, που σήμερα στην Ελλάδα προσφέρει 115.000 θέσεις εργασίας, που προγραμματίζει επενδύσεις 1,3 δισ. σε υποδομές και ενεργητικό σε ορίζοντα 2018, αλλά και που έχει αποκαταστήσει 35% της έκτασης εξόρυξης (από το 1979 έως σήμερα), δηλαδή 65.000 στρέμματα γης, είναι ένα σημαντικό μέτωπο. Μολαταύτα, ο κλάδος συνολικά έδειχνε να υιοθετεί μια πολιτική έκλειψης από τη δημοσιότητα ή, πάντως, μια επικοινωνιακή πολιτική παραπόνου. Ήδη δείχνει να βγαίνει μπρος. Και να προβάλλει καθώς η υπόθεση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κυριαρχεί, και ήδη με την υπόθεση Eldorado απογειώθηκε πρωτοβουλίες που έχουν τελευταία αναληφθεί ή προωθούνται στην Ελλάδα (το Βαγονέτο στον Παρνασσό, τα περιπατητικά μονοπάτια ή το Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου, η πίστα για αγώνες μοτοσικλέτας στα Μάρμαρα Διονύσου, οι σχεδιασμοί για το Λαύριο), με μια λογική αναβάθμισης πάντως του τουριστικού ενδιαφέροντος. Αλλά και ευρείας κλίμακας αποκαταστάσεις τοπίου μετά την ολοκλήρωση της λατομικής ή μεταλλευτικής δράσης. Επειδή λοιπόν το τσουνάμι Eldorado κάποια στιγμή θα φύγει από το επίκεντρο της δημόσιας προσοχής, όμως η εξορυκτική δραστηριότητα θα παραμείνει, αναζητήσαμε τον πρόεδρο του ΣΜΕ Θανάση Κεφάλα, για μια ευρύτερη τοποθέτηση.

Όταν ξεκινήσει κανείς σήμερα, μέσα Σεπτεμβρίου 2017, μια συζήτηση για τη μεταλλευτική δραστηριότητα στην Ελλάδα και το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα δεν είναι δυνατόν να παρακάμψει το ότι μιλούμε μετά την έκρηξη της υπόθεσης Eldorado Ελληνικός Χρυσός . Πιστεύετε ότι θα μπορέσει στο κοντινό μέλλον η ελληνική κοινή γνώμη να προσεγγίσει νηφάλια το θέμα;

Το θέμα της Ελληνικός Χρυσός είναι όντως το πιο επίκαιρο για την εξορυκτική βιομηχανία. Όμως η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει το αντιλαμβάνεσθε στους δύο καθ’ ύλην αρμόδιους, που είναι η ίδια η εταιρεία και το ελληνικό Δημόσιο. Για μας είναι ανησυχητικό να μην υλοποιηθεί μια επένδυση η οποία, το σημειώνω, έχει μέχρι στιγμής περιβαλλοντικά αδειοδοτηθεί.

Για μας , δηλαδή για τον ΣΜΕ. Ο οποίος έχει, υποθέτω, ως μέλος την Ελληνικός Χρυσός.

Όντως, είναι μέλος μας. θεωρούμε λοιπόν ότι θα πρέπει να εξαντληθεί κάθε περιθώριο ώστε η επένδυση να ολοκληρώσει την αδειοδότησή της και να ξεκινήσει.

Να θεωρήσουμε λοιπόν ότι γι’ αυτό και ο ΣΜΕ προσέφερε τις καλές του υπηρεσίες για να αποκατασταθεί η επαφή των δύο μερών…

Γι’ αυτό ακριβώς προσφέρθηκαν οι καλές υπηρεσίες. Και γι’ αυτό θεωρούμε ότι κάποιος που έχει συσσωρευμένη γνώση –και στα μέλη μας υπάρχει αυτή η τεχνική πείρα– μπορεί να συνεισφέρει στη γεφύρωση του χάσματος, μπορεί και να συντελέσει σ’ έναν πιο ενεργό διάλογο.

Ο οποίος θεωρείτε ότι έχει διαρραγεί;

Θα μου επιτρέψετε να σημειώσω ότι και η εταιρεία τον έχει ζητήσει και αποδεχθεί, αλλά και ο αρμόδιος υπουργός δήλωσε είμαστε ανοιχτοί στον διάλογο και έχει δεχθεί πριν από λίγες εβδομάδες τους εκπροσώπους της εταιρείας. Μένω στα εξωτερικά σημάδια. Δεν γνωρίζω τις λεπτομέρειες. Ευελπιστώ ότι θα δοθεί τελική λύση δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να μην δοθεί λύση. Υπάρχουν εργαζόμενοι, υπάρχουν οφέλη για την εθνική οικονομία, υπάρχει και η σηματοδότηση προς τους ξένους επενδυτές.

Εννοείτε ότι αυτή η υπόθεση μας ακολουθεί ως χώρα και θα μας ακολουθεί, ή τι;

Εννοώ ότι πλέον το θέμα έχει πάρει διαστάσεις εντός και εκτός Ελλάδας και αποτελεί επένδυση που παρακολουθούν πολλοί.

Σας παρασύρει αυτό το επεισόδιο, ως κλάδο, προς τα κάτω;

Με την έννοια του ότι δημιουργεί ένα περιβάλλον συζήτησης που δεν είναι από τη θετική πλευρά, ναι. Όμως, ως κλάδος, μένουμε προσηλωμένοι σ’ αυτό που θεωρούμε ότι μπορούμε να φέρουμε στην ελληνική οικονομία.

Δηλαδή;

Να διατηρήσουμε το σημερινό αποτύπωμά μας, που είναι 3,4% του ΑΕΠ. Να μπορέσουμε να κάνουμε τις επενδύσεις που έχουμε προγραμματισμένες.

Ενδεικτικά να αναφέρω ότι, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε το ΙΟΒΕ (μέχρι το 2013 δυστυχώς, ξέρετε ότι τα στατιστικά στην Ελλάδα αργούν πολύ…), οι εξορυκτικές επιχειρήσεις επενδύουν κάπου 200 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Σταθερά. Και σε εποχή κρίσης.

Θέλετε να πείτε ότι αυτή η επενδυτική δράση έχει έναν σταθεροποιητικό ρόλο;

Το νούμερο που σας ανέφερα καλύπτει, σταθερά, την περίοδο 2009-2013. Θα το έλεγα όντως σταθεροποιητικό. Είμαστε εδώ, ως κλάδος, και συνεχίζουμε. Ξέρετε, κ. Παπαγιαννίδη, από τη φύση της η εξορυκτική βιομηχανία βλέπει με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Από τη φύση της είναι συντηρητική στις επιλογές της.

Τι θα πει συντηρητική στις επιλογές της;

Ότι αν δεν έχουμε κάνει ένα πολύ καλό business plan και αν δεν έχουμε καλά μελετημένη την τεχνολογία που θα χρησιμοποιήσουμε, τη μέθοδο εξόρυξης κ.ο.κ., δεν θα ξεκινήσουμε εύκολα. Υπάρχει η παροιμία «δυο μέτρα, κι ένα κόβε!». Μετράς δυο φορές το ύφασμα, και μετά μόνο βάζεις το ψαλίδι. Διότι άμα το βάλεις το ψαλίδι, μετά δεν γυρίζεις εύκολα.

Και το διαβόητο Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου Επικρατείας; Αισθάνεστε κάποιαν ωρίμανση; «Καμπύλη εκμάθησης»…

Να σας πω κάτι; Θα έσβηνα το «διαβόητο». Το Ε’ Τμήμα, αν το δούμε ψύχραιμα, έφερε και κάτι καλό. Ταρακούνησε την ελληνική κοινωνία και την επιχειρηματική κοινότητα, ότι το περιβάλλον δεν είναι for free, δεν είναι τζάμπα. Δεν επιχαίρω για τον ρόλο που έπαιξε, αλλά ξεδιπλώνοντας λίγο την ταινία θα έλεγα ότι ζήσαμε το φαινόμενο του εκκρεμούς: από μια προσέγγιση ότι το περιβάλλον είναι δωρεάν, περάσαμε στο ότι είναι το πιο δύσκολο. Καιρός να ισορροπήσουμε!

Σιγά: υπάρχει τάση επιστροφής του εκκρεμούς;

Ω ναι, υπάρχει! Υπάρχουν τέτοιες αποφάσεις – και δεν αναφέρουμε μόνο σ’ αυτές που αφορούν την Ελληνικός Χρυσός. Κι άλλες έχω δει, να θέτουν τα πράγματα σε σωστή βάση, να χωρίζουν την ήρα από το στάρι.

Που σημαίνει;

Θα πει ότι όσοι θέλουν να είναι κερδοφόροι εις βάρος του περιβάλλοντος ή εις βάρος του νόμου, θα πρέπει να εκλείψουν.

Σαφέστερα, εδώ;

Θα πρέπει να σταματήσουν να υπάρχουν. Είτε διά συμμορφώσεως, είτε μη συνεχίζοντας τη λειτουργία τους.

Και η πρόσληψη των πραγμάτων από τις τοπικές κοινωνίες, πώς πάει;

Να πω ότι υπάρχουν τόποι όπου βλέπουμε πρόοδο, τόποι όπου υπάρχει πυρήνας αντίδρασης – όμως όχι πάντα θεμελιωμένος σε πραγματικά στοιχεία. Τα θετικά; Θα σας ηχήσει έως περίεργο, αλλά οι εκμεταλλεύσεις βωξίτη δεν έγιναν ποτέ αντικείμενο αντιπαράθεσης με την τοπική κοινωνία.

Οι τοπικές κοινωνίες και η συνύπαρξη; Ποτέ;

Κριτικής, ναι. Επιλογών, βεβαίως, όχι όμως αντιπαράθεσης.

Κόκκινες λάσπες στην Ιτέα;

Αυτό ήταν από τη λειτουργία της Αλουμίνιον της Ελλάδος, παλιά. Όμως πλέον η επιχείρηση ανέπτυξε καινούργιες μεθόδους, backfilling υλικών, με κατάλληλη τεχνολογία. Δεν υπήρξαν όμως αντιδράσεις όπως αυτές που βιώνουμε σε άλλες περιοχές τον τελευταίο καιρό. Οι τοπικές κοινωνίες της Βοιωτίας και Φωκίδας θεωρούν τον βωξίτη και την καθετοποίησή του (αλουμίνα, αλουμίνιο) ως κομμάτι της ιστορικής τους παράδοσης τα τελευταία 60 χρόνια και με ίδιο τρόπο αντιμετωπίζουν και τη συνέχεια της δραστηριότητας αυτής, σήμερα. Η Μήλος, πάλι, πέρασε μια περίοδο έντονης αντιπαράθεσης (με τον χρυσό τότε), όμως σήμερα θα ακούσετε τον δήμαρχο Μήλου (σε διεθνή και σε ελληνικά συνέδρια) να παρουσιάζει την οικονομία του νησιού ως πρότυπο ισορροπημένης ανάπτυξης. «Εμείς έτσι δεν περάσαμε κρίση», τον έχω ακούσει να λέει.

Θέλετε άλλα 2 3 παραδείγματα; Στη Χαλκιδική υπάρχει τώρα ένα κλίμα αντιπαράθεσης.

Ε, περισσότερο από αντιπαράθεσης!

Όμως επί δεκαετίες ο τουρισμός αναπτύχθηκε και υπήρξε μαζί με τα μεταλλεία. Ορμύλια, Γερακινή, στην Κασσάνδρα, όπου τώρα είναι ο Ελληνικός Χρυσός. Αυτά συνυπήρχαν!

Και, για σας, πότε διερράγη η ισορροπία;

Όταν για πολλούς λόγους μπήκε σε περιπέτειες επιβίωσης το παλιό μεταλλείο Κασσάνδρας. Υπήρξαν, θυμίζω, και χρόνια που σταμάτησε ουσιαστικά να δουλεύει. Και αντί να περάσει ομαλά, από την περίοδο Μαδέμ Λάκκου και καινούργιας Ολυμπιάδας, στα βαθύτερα στρώματα εξόρυξης, υπήρξε διακοπή. Αν δεν είχε διακοπεί η μεταλλευτική παράδοση θα είχαν συνεχίσει τα πράγματα πιο ομαλά. Δεν είναι κριτική στο μάνατζμεντ, αλλά είναι μακροπαρατήρηση. Όταν σταματάει η βιομηχανική παράδοση σε μια περιοχή κι έρχονται σπίτια και χτίζονται δίπλα στα εργοστάσια, αυτά τα εργοστάσια δύσκολα θα ξαναξεκινήσουν.

Πλέον, η συνύπαρξη εξορυκτικής λειτουργίας και τουρισμού είναι δεδομένη. Και η δυνατότητα αξιοποίησης της εξορυκτικής γης ως παράθυρο στην εξέλιξη, και αυτή έχει αποδειχθεί. Επιτρέψτε μου μερικές εικόνες: ξενοδοχείο σε ορυχείο στην Κίνα, γη που επαναποδίδει η ΔΕΗ από τα λιγνιτωρυχεία, ή τα αμπέλια της Imerys στη Μήλο.

 

[ΠΗΓΗ:: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, του Αντώνη Παπαγιαννίδη, 1/10/2017]

ΝΕΡΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΒΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση για τα νερά των μεταλλείων της ΒΑ Χαλκιδικής μας δίνει μέσα από σελίδα κοινωνικού δικτύου ο γεωλόγος Νίκος Βεράνης, ο οποίος επί σειρά ετών ως επιστήμονας του ΙΓΜΕ έχει ασχοληθεί με το θέμα.

Έχει αναστατωθεί το διαδίκτυο. fb, κτλ, με την πιθανή αποχώρηση της Eldorado Gold από τη Χαλκιδική. Μερικοί δυσανασχετούν είτε επειδή θα χάσουν τις δουλειές τους και δίκαια, είτε σαν πολίτες αυτής της χώρας βλέπουν να συνεχίζεται η αποβιομηχανοποίηση με όλα τα σχετικά επακόλουθα και φυσικά ο διασυρμός της χώρας σχετικά με τις αναμενόμενες επενδύσεις, που μόνο τις ακούμε τα τελευταία χρόνια αλλά δεν έρχονται. Υπάρχουν φυσικά και μερικοί που ζητωκραυγάζουν επειδή θα σταματήσει η μεταλλευτική δραστηριότητα και είτε είναι κάτοικοι της περιοχής, είτε από γενικό ενδιαφέρον για το περιβάλλον.

Επειδή σαν γεωλόγος του ΙΓΜΕ έχω μελετήσει την περιοχή και ειδικά για τα νερά των μεταλλείων έχω συντάξει τις αντίστοιχες υδρογεωλογικές μελέτες, θέτω μερικά ζητήματα που αφορούν τα νερά στην περίπτωση που σταματήσει η μεταλλευτική δραστηριότητα. Μέχρι σήμερα τα νερά των μεταλλείων αντλούνται από τις στοές και μετά από κατεργασία με υδράσβεστο αφαιρούνται τα βαριά μέταλλα, τοξικά στοιχεία και στη συνέχεια απορρίπτονται σε υδάτινους αποδέκτες. Σε περίπτωση που σταματήσει η μεταλλευτική δραστηριότητα, υπάρχει φυσικά η σχετική νομοθεσία που προβλέπει την φροντίδα της μεταλλευτικής εταιρείας για το περιβάλλον, αλλά επειδή οι διεργασίες των αντλήσεων και επεξεργασίας έχουν μεγάλο κόστος, άλλο είναι να υπάρχει μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή και άλλο να τρέχεις στα δικαστήρια για το ποιός έχει δίκιο. Ο επενδυτής που έχει ζημιωθεί ήδη εκατοντάδες εκατομμύρια και πιθανό να τα διεκδικήσει, ενώ στο μεταξύ θα έχει αποχωρήσει από τη χώρα.

Στο μεταλλείο της Ολυμπιάδος τα νερά που αντλούνται ανέρχονται σε 3,5-4,0 εκ. κυβ. μέτρα/ χρόνο, είναι αλκαλικά και μέχρι τώρα μετά από συγκράτηση των αιωρουμένων σωματιδίων απορρίπτονται στο Μαυρόλακκα. Σε περίπτωση που έμπαινε σε λειτουργία το εργοστάσιο εμπλουτισμού του μεταλλεύματος (είναι ανενεργό από το 1996), προβλεπόταν και επεξεργασία των νερών ώστε από ποιοτικής πλευράς να είναι αποδεκτά για απόρριψη στο περιβάλλον. Αν σταματήσουν οι αντλήσεις τα νερά των μεταλλείων, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, θα εξέλθουν από την κεντρική στοά, χωρίς επεξεργασία και μέσω του Μπασδέκι ρέμα θα οδηγούνται στον οικισμό της Ολυμπιάδας, σε περιοχή πολύ κοντά στις υφιστάμενες υδρευτικές γεωτρήσεις, που είναι και η μόνη περιοχή με καλής ποιότητας νερό για την Ολυμπιάδα.

Στο μεταλλείο Μαύρες Πέτρες-Μαδέμ Λάκκος τα νερά των μεταλλείων ανέρχονται σε 2,5 εκ κυβ. μετρ./χρόνο, χαρακτηρίζονται από όξινο ρΗ (3-4) και υψηλές περιεκτικότητες σε βαριά μέταλλα, τοξικά στοιχεία. Μετά την άντληση τα νερά οδηγούνται στο εργοστάσιο επεξεργασίας, όπου γίνεται η απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων και των άλλων τοξικών στοιχείων και στη συνέχεια απορρίπτονται στη θάλασσα. Επί πλέον τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει επαναπληρώσεις των κενών θαλάμων που άφησε η προηγούμενη εξορυκτική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να μειωθούν δραστικά τα όξινα νερά, ειδικά από το ανενεργό πλέον μεταλλείο του Μαδέμ Λάκκου. Σε περίπτωση που σταματήσει η μεταλλευτική δραστηριότητα και δεν γίνεται άντληση των νερών αυτά θα καταλήξουν στην κοίτη του Κοκκινόλακκα και κατά την διαδρομή τους προς την ακτή μέσω της κοίτης του ρέματος, είναι πιθανό να ρυπάνουν τα αποθέματα καλής ποιότητας υδρευτικού νερού στην παράκτια περιοχή Κάμπος, που χρησιμοποιούνται σήμερα για την ύδρευση της προ του Αθω περιοχής. Στην περιοχή Κάμπος εντοπίζεται αξιόλογος προσχωματικός υδροφορέας με μόνιμα αποθέματα της τάξης των 16 εκ κυβ. μετ. Οι αντλήσεις υδρευτικού νερού φθάνουν τα 800.000 κυβ. μετ./ χρόνο και η σημερινή υφιστάμενη υποδομή στην περιοχή Κάμπος έχει τη δυνατότητα να αντλήσει ποσότητες νερών της τάξης των 1000 κυβ.μετ./ώρα, που είναι υπεραρκετές για να καλύψουν μόνιμες και τις μέγιστες έκτακτες ανάγκες υδρευτικού νερού. Τα κενά που δημιουργούν οι αντλήσεις αναπληρώνονται από τα επιφανειακά και υπόγεια νερά της υπολεκάνης Ασπρόλακκα (12 εκ κυβ. μετ. /χρόνο) με αποτέλεσμα να υπάρχει μόνιμα θετικό ισοζύγιο. Από την μελλοντική μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή Σκουριές προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν 2,5 εκ κυβ. μετ. /χρόνο, οπότε ποσότητες νερών της τάξης των 7-9 εκ. κυβ. μετρ/ χρόνο θα εκφορτίζονται με επιφανειακή ή υπόγεια ροή προς την ακτή.

Σημειώνεται ότι το κλείσιμο ενός μεταλλείου δεν είναι απλή διαδικασία, να κατεβάσουμε το διακόπτη και τελειώσαμε, αλλά απαιτεί ειδική πολιτική διαχείρισης των νερών και γενικότερα αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό προβλέπονται από το νόμο ειδικές υποχρεώσεις της μεταλλευτικής εταιρείας και προκαταβάλλονται χρήματα για την επαναφορά του περιβάλλοντος.