Νέο ρεκόρ –πάνω από 5.000 λέξεις– για το antigold άρθρο «Πριν τους Καναδούς… οι Οθωμανοί: η περιβαλλοντική ιστορία των εξορύξεων στη Χαλκιδική», το οποίο δημοσιεύει το αγαπημένο μας Παρατηρητήριο και υπογράφει ο κ. Ηλίας Κολοβός, Επίκουρος Καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Η ανάρτηση τα έχει όλα: Τεκμηρίωση, βιβλιογραφικές αναφορές, και τη σημείωση πως μια μορφή της παρουσιάστηκε στην επιστημονική συνάντηση «Περιβάλλον και Ιστορία. Οι πολλαπλές όψεις μιας δυναμικής σχέσης» στις 22 και 23 Οκτωβρίου 2015 στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στην Αθήνα. Επίσης πληροφορούμαστε πως πολύ περισσότερα και αναλυτικότερα τα ιστορικά στοιχεία και τεκμήρια για την ιστορία των εξορύξεων στη Χαλκιδική από τους Οθωμανούς έχει περιλάβει ο συγγραφέας στην μελέτη “Mines and the Environment in Halkidiki: A Story from the Ottoman Past”, υπό δημοσίευση στο περιοδικό Balkan Studies, καθώς και στη δημοσιευμένη μελέτη Elias Kolovos – Phokion Kotzageorgis, “Halkidiki in the Early Modern Period: Towards an Environmental History”, in Basil G. Gounaris (ed.), Mines, Olives and Monasteries: Aspects of Halkidiki’s Environmental History (Thessaloniki 2015), σ. 123-161..
Αυτή η τελευταία μελέτη του κου Κολοβού είναι δημοσιευμένη και καταλήγει στο συμπέρασμα πως λειτουργία των μεταλλείων στα 1700 και οι ανάγκες τους σε ξύλα υποστήριξης των στοών και κάρβουνου για τα καμίνια διαχωρισμό του αργύρου από τον μόλυβδο επηρέασε το δασικό περιβάλλον της Χαλκιδικής. Αυτό που δεν καταλαβαίνει κανείς το πώς συνδέεται αυτό με τη σημερινή επένδυση και κυρίως πως συνδέεται ο Μέγας Αλέξανδρος με τη σημερινή εταιρεία.
Ο συγγραφέας του άρθρου της ανάρτησης, –το οποίο απέχει παρασάγγας από την δημοσιευμένη μελέτη που διαβάσαμε εδώ , σε τέτοιο σημείο ώστε να αναρωτηθεί κανείς αν είναι ίδιος ο συγγραφέας–, επιδίδεται σε ένα antigold κρεσέντο, χρησιμοποιώντας μεθόδους που βλέπουμε σε έντυπα όπως η ΑΥΓΗ, Η Εφημερίδα των Συντακτών, και σε καμία περίπτωση δεν μας παραπέμπουν σε γραπτό λόγο ακαδημαϊκού, όπως για παράδειγμα το κάτωθι απόσπασμα:
«[…] αφού, όπως αναφέρεται “στην αρχαιότητα τα μεταλλεία αποτελούν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του Μακεδονικού Βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου”, μας κλείνει πονηρά το μάτι η ιστορική αναδρομή της εταιρίας, και η σύγχρονη Ελλάδα θα μεγαλουργήσει και αυτή όπως ο Μέγας Αλέξανδρος (άραγε θα μοιραστούν τα κέρδη τους με το ελληνικό κράτος;)»…
Η δε «Ελληνικότητα» των μεταλλείων επί Μ. Αλεξάνδρου μπαίνει σε εισαγωγικά (!!!), στην ανάρτηση του Παρατηρητηρίου, υπονοώντας τι; Πως δεν ήταν έλληνες οι κάτοικοι της περιοχής επί Μ. Αλεξάνδρου; Περί ελληνικότητας της Μακεδονίας έχει πάρει τίποτα το αυτί σας εκεί στο περίπτερο; Και πως ισχυρίζεται ο συγγραφέας της ανάρτησης ότι υποστηρίζοντας η εταιρεία πως τα μεταλλεία ήταν ελληνικά, «επιδιώκει να νομιμοποιήσει το σχέδιό της»;
Εντυπωσιάζομαι και από τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο ο κος Κολοβός μπαίνει στο μυαλό και την σκέψη της εταιρείας, ακροβατώντας στα όρια της θεωρίας συνομωσίας: «Εφόσον εξορύσσουμε “από την αρχαιότητα”, αυτό σημαίνει ότι η εξόρυξη είναι “καλή”, αυτό είναι το επιμύθιο της “ιστορίας” όπως τη βλέπει η εταιρία HellasGold»…
Στη συνέχεια ο κος καθηγητής ενοχλείται από τον τίτλο «25 αιώνες μεταλλεία», διότι, λέει, μετά τον Μ. Αλέξανδρο και την ρωμαϊκή εποχή υπήρχε παύση της εξόρυξης, που ξανάρχισε τον 14ο αιώνα…. (Συγνώμη, να αλλάξει αμέσως όνομα η ενότητα σε «25 αιώνες μεταλλεία με διαλλείματα»…). Και μετά μας λέει πόσο υπέφεραν οι ραγιάδες υπό τον Τούρκικο ζυγό, και ότι δεν υπήρχαν προνόμια για τους κατοίκους της περιοχής… Συγνώμη κε καθηγητά αλλά άλλοι συνάδελφοί σας διαφωνούν, όπως και μερίδα της βιβλιογραφίας.
Και ερχόμαστε στα δάση. Είναι γνωστό πως η περιοχή γύρω από μεταλλεία στην αρχαιότητα αλλά και μετέπειτα ξεπατωνόταν από τα δένδρα, για τους λόγους ακριβώς που αναφέρει ο καθηγητής: Ξύλα για στοές και κάρβουνο για τα καμίνια. (Βέβαια, δάση ξεπατώνονταν και για άλλους λόγους, όπως ναυπηγική, οικοδομική, κάρβουνο για άλλους σκοπούς…). Τι σημαίνει αυτό για την επένδυση του 2015; Ήταν «κακό πράγμα» η εξόρυξη πριν από 20, 15 ή 5 αιώνες, αφού συνέβαλλε στην ελάττωση των δασών, και γι’ αυτό ας μην κάνουμε την σημερινή επένδυση… Αυτό λέτε;
Κε Κολοβέ, έχοντας παρακολουθήσει ανακοινώσεις σας όπως αυτή στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στην Αθήνα (ναι κι όμως, ήμουν εκεί), ελάχιστες ομοιότητες βρίσκω με το παρόν σας άρθρο, ιδίως στο ύφος. Επίσης αν ως επιστήμονας εκφράζετε και πολιτικές απόψεις βασισμένες σε σπέκουλα έξω από το επιστημονικό σας πεδίο, όπως για παράδειγμα παρακάτω, στο κλείσιμο του άρθρου σας, θα πρέπει να είστε έτοιμος να υποστείτε και κριτική και να αμφισβητηθείτε…
«Στην «μνημονιακή» Ελλάδα, χώρα εργαστήρι δοκιμών, «πεδίο βολής» νεοφιλελεύθερων πειραμάτων, βρισκόμαστε σήμερα νομίζω μπροστά στο ίδιο δίλημμα: σε μια εποχή όπου η ελληνική πολιτεία και η δημοκρατία έχουν αποδυναμωθεί από την εξωτερική παρέμβαση, είναι εξαιρετικά σημαντικό το περιβαλλοντικό κίνημα να υπερασπίσει αυτό «τα κοινά», δημιουργώντας πολιτική. Και το ζήτημα με τα περιβαλλοντικά κοινά είναι ότι δεν είναι αναστρέψιμα: μετά το τέλος των εξορύξεων της Eldorado Gold, ο «Ελληνικός Χρυσός» θα έχει γίνει άνθρακας για την ελληνική κοινωνία και δηλητήριο με αρσενικό για το περιβάλλον για πολλούς μα πολλούς αιώνες…»
Να υποθέσω, λοιπόν, πως δεν είστε ούτε περιβαλλοντολόγος ούτε χημικός μηχανικός. Περί αρσενικού και δηλητηρίων θα σας προέτρεπα –καλοπροαίρετα–, να διαβάσετε την εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Για όλα τα άλλα ενήλικες είμαστε, επιστήμονες είμαστε, έχουμε τη γνώμη μας και τις τοποθετήσεις μας. Αλλά δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό να σημειώσω –χωρίς να επιχειρώ παραλληλισμούς–, πως το παράδειγμα Μυλόπουλου, του πρύτανη που εκτέθηκε ανεπανόρθωτα ως επιστήμονας για να συνταχθεί με συγκεκριμένα κινήματα, κατά την προσωπική μου γνώμη, είναι προς αποφυγήν.
Υ.Γ. Υποθέτω πως όταν λέτε «Η αρχαιολογική έρευνα του παντογνώστη της Χαλκιδικής, του αρχαιολόγου Μάκη Παπάγγελου», το εννοείτε. Διότι όπως παρατηρώ, η κυριότερη πηγή για τις πληροφορίες της ιστοσελίδας της Ελληνικός Χρυσός είναι ανακοινώσεις του κου Παπάγγελου.
