Ποιος είπε πως ο μεταλλευτικός τουρισμός δεν έχει μέλλον στην Χαλκιδική;

Στο παρελθόν των Σιδηροκαυσίων της ανατολικής Χαλκιδικής υποκλίθηκαν οι Τούρκοι στο πλαίσιο της διεθνούς τουριστικής έκθεσης ΕΜΙΤΤ, που ολοκληρώθηκε χθες στην Κωνσταντινούπολη. Ο Προαθωνικός Οργανισμός Τουρισμού παρουσίασε για πρώτη φορά την προωθητική καμπάνια με τίτλο «Υπόκλιση στο παρελθόν των Σιδηροκαυσίων», ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου της περιοχής, κλέβοντας τις εντυπώσεις των Τούρκων. Τα Σιδηροκαύσια ήταν ιστορικός οικισμός της ανατολικής Χαλκιδικής.

Πήραν το όνομά τους από την εκμετάλλευση των με γάλων τοπικών μεταλλευτικών κοιτασμάτων, η οποία τα πρώτα οθωμανικά χρόνια ήταν ιδιαίτερα έντονη. Σε όλα τα υψώματα του σημερινού οικισμού των Σταγείρων αναπτύσσεται το φρουριακό συγκρότημα της τότε πόλης, το οποίο περιλαμβάνει τμήματα της οχύρωσης, κυρίως πύργους, ερείπια από οικίες, λουτρά, τζαμιά και εργαστήρια, όπου γινόταν η εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων, καθώς και μεγάλες ποσότητες σκουριάς, τα απομεινάρια δηλαδή της μεταλλευτικής διαδικασίας.

Τα μεταλλεία των Σιδηροκαυσίων τελούσαν υπό τον έλεγχο του σουλτάνου και αποτελούσαν μέρος της οικιστικής κοινοπραξίας με την ονομασία Κοινόν του Μαδεμίου. Με την προωθητική αυτή καμπάνια στις αποσκευές τους οι εκπρόσωποι του Προαθωνικού Οργανισμού επισκέφθηκαν τουριστικά γραφεία εκθέτες της ΕΜΙΤΤ, στα οποία παρουσίασαν έτοιμο πολιτιστικό τουριστικό πακέτο διακοπών, που συνδυάζει επίσκεψη στα μνημεία της Θεσσαλονίκης ή πόλεων της Εγνατίας Οδού και ημερήσια απόδραση στο πολιτιστικό τόξο Αρναία- Σιδηροκαύσια- Αρχαία Στάγειρα. Το ίδιο πακέτο παρουσιάστηκε επίσης σε πάνω από 60 Τούρκους εκπροσώπους Τύπου και επαγγελματίες του κλάδου κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης προβολής του προορισμού, με τίτλο «Μνήμη και Γεύση», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Σισμανόγλειο Μέγαρο σε συνεργασία με το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού και την TURSAB (Ένωση Τουριστικών Πρακτόρων Τουρκίας).

[ΠΗΓΗ: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 01/02/2016]

Ο Πέτρος Τζεφέρης, διδάκτωρ του ΕΜΠ και συγγραφέας, δημοσιεύει στο protagon.gr ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με την δυνατότητα αξιοποίησης της Σερίφου στον τομέα του μεταλλευτικού τουρισμού, ακολουθώντας και αυτή το πετυχημένο παράδειγμα της Μήλου.

«Κάθε φορά που επισκέπτομαι τη Σέριφο, σκέπτομαι την δυνατότητα μεταλλευτικής περιήγησης.

Κάθε φορά που αντικρίζω τα τρυπημένα βουνά, κυρίως πάνω από τους όρμους του Κουταλά και του Μεγάλου Λιβαδιού, αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσε να αναδειχθεί η μεγάλη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου. Η σημαντική μεταλλευτική δραστηριότητα της Σερίφου κατά το παρελθόν, η οποία από το 1870 μέχρι και το 1964 τροφοδότησε με πάνω από 100 εκατ. τόνους σιδηρομεταλλεύματος τα «φουγάρα» της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη.

Κάθε φορά που… σηκώνω όρθια τα σκουριασμένα βαγονέτα εκεί μπροστά την σκάλα του Μ. Λιβαδιού και μπαίνω στην παλιά στοά μεταφοράς που οδηγεί από εκεί στην παρθένα παραλία του Καλογήρου, ονειρεύομαι άλλες εποχές. Κάποτε η στοά αυτή (μήκους πάνω από 1 χλμ) που στέκεται εκεί αχάλαστη -πιθανότατα από τις αρχές του αιώνα- μετέφερε σιδηρομετάλλευμα πάνω σε βαγονέτα προς τη σκάλα του Μ. Λιβαδιού, ακριβώς γιατί το κόστος κατασκευής της ήταν μάλλον μικρότερο από το να φτιάξουν εναλλακτικά δρόμους μεταφοράς του υλικού. Μιλάμε λοιπόν για άλλες εποχές πραγματικά. Όπου ένα θαυμαστό μεταλλευτικό δίκτυο μεταφοράς δούλευε χωρίς μηχανές, με τις ελάχιστες δυνάμεις υποζυγίων και ανθρώπων, συλλέγοντας και στέλνοντας χιλιάδες τόνους στο επίπεδο της θάλασσας, εκεί που έφταναν τα πλοία χωρίς καθόλου ενέργεια μηχανών.

Πράγματι η Σέριφος είχε (και έχει) αξιόλογο υπέδαφος από κοιτάσματα σιδήρου (αιματίτη και μαγνητίτη) που σχηματίστηκαν από μεταμόρφωση επαφής στα όρια μιας γρανιτικής διείσδυσης. Κοιτάσματα χαλκού εντοπίζονται επίσης στο Κούνδουρο και αργυρομολύβδου στη Μούτουλα (χωριό Γαλανή).  Μάλιστα στη θέση Αεράτα, στη νοτιοδυτική Σέριφο κοντά στον Αβεσσαλό, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι γινόταν παραγωγή χαλκού κατά την αρχαιότητα. Ο χώρος είναι γεμάτος από σκουριές εκκαμίνευσης χαλκού και οι προϊστορικές βάσεις των καμινιών είναι λαξευμένες πάνω στον σχιστόλιθο! Αλλωστε κάνει τόσο αέρα εκεί σε καθημερινή βάση που δικαιολογεί τη λειτουργία των καμινιών με φυσικό ελκυσμό, δηλ. κυρίως με τον άνεμο και ενδεχομένως υποβοήθηση με φυσερά!

Υπάρχουν ακόμη κοιτάσματα γρανίτη (γνευσίου) που χρησιμοποιείται στα οδοστρώματα ως αντιολισθηρό υλικό.  Η προσπάθεια για την εκμετάλλευση του γνευσίου ήταν και η τελευταία (μαζί με τις ανεμογεννήτριες!) προσπάθεια ανάπτυξης στο νησί, πέραν της τουριστικής. Προσπάθεια της περασμένης δεκαετίας. Προφανώς αποτυχημένη.

Οπου προλάβει και πάει ο (μαζικός) τουρισμός, δεν χωράει τίποτε άλλο. Θα μπορούσε λοιπόν να αναπτυχθεί ο συνεδριακός τουρισμός, ο εκπαιδευτικός τουρισμός και η μεταλλευτική περιήγηση.

Σήμερα, οι μεταλλευτικές εγκαταστάσεις της Σερίφου είναι ρημαγμένες. Τα κτίρια του Μεγάλου Λιβαδιού (τόσο τα βιομηχανικά όσο και το κτίριο διοίκησης) και του Κουταλά είναι σε κατάσταση κατάρρευσης. Οι σκάλες φόρτωσης που διατηρούνται είναι αυτή του Κουταλά και της ανατολικής πλευράς του Μ. Λιβαδιού ενώ οι υπόλοιπες στα Χάλαρα, στον Αβεσσαλό, το Τσιλιμπάκι κ.λπ. έχουν καταρρεύσει και διατηρούνται μόνο οι πυλώνες τους. Οι εργατικές κατοικίες στη Βαγία έχουν καταπατηθεί και το ιστορικό αρχείο των μεταλλείων έχει λεηλατηθεί. Ένα μικρό γεωλογικό μουσείο στο Μ. Λιβάδι με την προτομή του Κ. Σπέρα απέξω, σχεδόν πάντοτε κλειστό και μη επισκέψιμο (παρά μόνο κατόπιν ειδικής παραγγελίας!), υπάρχει για να θυμίζει μια σοβαρή δραστηριότητα που κάποτε απασχολούσε 5-6 χιλιάδες ανθρώπους στην περιοχή. Και μια λιτή μαρμάρινη πλάκα προς τιμήν των νεκρών μεταλλωρύχων για τα αιματηρά γεγονότα του Αυγούστου 1916, έρχεται να θυμίσει (σε όσους γνωρίζουν) τους γερμανούς Γ(κ)ρώμαν, την πρώτη μεγάλη μεταλλευτική απεργία που απαιτούσε ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, το πρώτο εργατικό …Κιλελέρ που σημάδεψε βαθιά και ανεξίτηλα την ιστορική διαδρομή της μεταλλείας στο νησί.

Εντούτοις, η λήθη δεν ταιριάζει στη μεταλλευτική. Η μεγάλη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί. Μαζί με το τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει το νησί από γεωλογική, κοιτασματολογική και μεταλλουργική άποψη, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για τα άτομα που επιδιώκουν την απόκτηση ειδικών γνώσεων ή την επιμόρφωση σε θέματα μεταλλευτικού ενδιαφέροντος. Και τα δύο μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από ένα στοχευμένο τουριστικό πακέτο. Με αφορμή, με μέσο, με… αμπαλάζ,  τα  υπολείμματα των εγκαταστάσεων και των εκμεταλλεύσεων που υπάρχουν διάσπαρτα στο νησί. Που κι αυτά πρέπει να συντηρηθούν. Όσο ακόμη υπάρχουν!

Η Μήλος βρίσκεται σε καλό δρόμο. Γιατί όχι και η Σέριφος;»

Με τον τίτλο «Μεταλλευτικός τουρισμός: Μία άγνωστη σε πολλούς μορφή τουρισμού που τελευταία ανθίζει και στην Ελλάδα», δημοσιεύεται ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο στο blog rodopinews.gr . Απόδειξη του ότι κάποιοι άνθρωποι σκέφτονται και βλέπουν και πέρα από τη μύτη τους. Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι και η ανακοίνωση του blog, η οποία ακολουθεί το άρθρο: Το RodopiNews.gr έχει επισκεφθεί χώρους εξόρυξης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και σύντομα θα παρουσιάσει εικόνες και ντοκουμέντα που αξίζει να συζητηθούν σε ένα ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ στο οποίο είναι ελεύθεροι να συμμετέχουν οι πάντες, είτε συμφωνούν, είτε διαφωνούν με τις δραστηριότητες εξόρυξης. Για εκδήλωση ενδιαφέροντος μπορούν όλοι να χρησιμοποιήσουν την σχετική φόρμα επικοινωνίας.

Άντε, γιατί πήξαμε στα ντοκιμαντέρ του Κρίτωνα και των antigold… Καιρός να δείξει κάποιος τα πράγματα όπως έχουν, μακριά από κινδυνολογίες και αντιμεταλλευτική προπαγάνδα. Καλή επιτυχία στο εγχείρημα.

«Η επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον αλλά και τα μικρά και μεγάλα θαύματα της επιστήμης της μηχανικής πάντα γοήτευαν και γοητεύουν κάθε φιλομαθή άνθρωπο που θα ήθελε να τα δει και να τα μελετήσει από κοντά. Αρχαία μνημεία αλλά και σύγχρονες κατασκευές όπως ένας ουρανοξύστης ελκύουν δικαιολογημένα το ενδιαφέρον των επισκεπτών μίας περιοχής και αποτελούν πόλο έλξης τουριστικής δραστηριότητας.

Μία γνωστή και προσοδοφόρα σε όλο τον κόσμο αλλά λιγότερη γνωστή στην χώρα μας μορφή τουρισμού είναι η ξενάγηση σε χώρους όπου κατά το παρελθόν ή και σήμερα έχουν υπάρξει ή και αναπτύσσονται ακόμη μεταλλευτικές δραστηριότητες, γνωστή και ως “μεταλλευτικός τουρισμός”. Ένα παλαιό ή μεταλλευτικές δραστηριότητες, ως μία σημαντικού μεγέθους επέμβαση του ανθρώπου στο Περιβάλλον, είναι λογικό να δημιουργεί ενδιαφέρον σε πολλούς που θα ήθελαν να παρατηρήσουν από κοντά τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αποκτά πρόσβαση και επεξεργάζεται τον ορυκτό πλούτο. Έτσι σε όλα τις περιοχές του κόσμου είναι πολύ συνηθισμένο, μικροί και μεγάλοι να επισκέπτονται μεταλλεία χρυσού, χαλκού και άλλων ορυκτών, να ξεναγούνται και να μαθαίνουν από τους ειδικούς μεταλλειολόγους όλες τις λεπτομέρειες για την εξόρυξη, την επεξεργασία αλλά και την χρήση διαφόρων μετάλλων στην καθημερινή μας ζωή αλλά και να βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια την συνύπαρξη μεταλλείων, φυσικής ομορφιάς, αγροτικής δραστηριότητας και τουρισμού στην ίδια τοποθεσία.

Στην χώρα μας δραστηριότητες μεταλλευτικού τουρισμού υπάρχουν σε πολλές περιοχές αφού το ενδιαφέρον, κυρίως ξένων τουριστών για ανάλογες δραστηριότητες είναι αρκετά μεγάλο ενώ ακόμη και κρουαζιέρες της Ελλάδος και άλλων χωρών συμπεριλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους εκτός από επισκέψεις σε πασίγνωστα νησιά και λιμάνια, στάσεις και σε περιοχές γνωστές για τα μεταλλεία τους. Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερο ενδιαφέρον για επισκέπτες και τουρίστες παρουσιάζουν τα μεταλλεία της Χαλκιδικής, που βρίσκονται σε μία περιοχή που συνδυάζει αρμονικά τις μεταλλευτικές δραστηριότητες, την πυκνή δασώδη βλάστηση, τις δραστηριότητες πρωτογενούς τομέα αλλά και έναν συνεχώς αναπτυσσόμενο θαλάσσιο τουρισμό.

Στις περιοχές των εκεί μεταλλείων, σε αντίθεση με την υπόλοιπη γνωστή σε όλους μας από τους καλοκαιρινούς μήνες Χαλκιδική, ακριβώς χάρη στις επί αιώνες δραστηριότητες εξόρυξης, τα δάση και οι παραλίες έχουν παραμείνει ανέγγιχτα από την καταστροφική τσιμεντοποίηση και την επέλαση των χιλιάδων αυθαιρέτων με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να απολαμβάνει ένα φυσικό τοπίο απείρου κάλλους που σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνεται με περιοχές γεμάτες με άναρχη δόμηση  στην Κασσάνδρα και στην Σιθωνία. Και αυτό γιατί ακριβώς οι περιοχές αυτές ανήκουν στις μεταλλευτικές εταιρείες οι οποίες επιβάλλουν αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές και επιτηρούν τον χώρο. Η δε κατάσταση του Περιβάλλοντος είναι άριστη και αυτό αποδεικνύεται σε καθημερινή βάση από ειδικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς που έχουν εγκατασταθεί εκεί ακριβώς λόγω των μεταλλείων ενώ δραστηριότητες όπως αγροτικές και κτηνοτροφικές συνυπάρχουν αρμονικά χωρίς κανένα πρόβλημα.

Η οικονομική δραστηριότητα της γύρω περιοχής αποτελεί πρότυπο για όλη την Ελλάδα αφού χάρη στα μεταλλεία δημιουργούνται συνεχώς νέες επιχειρήσεις και νέες θέσεις εργασίας, οι νέοι μένουν στα χωριά τους χωρίς να μεταναστεύσουν και οι περιοχές αυτές, σε αντίθεση με άλλα χωριά ανά την Ελλάδα, είναι γεμάτες ζωή και δραστηριότητες. Οι εταιρείες που εκμεταλλεύονται τα κοιτάσματα δαπανούν τεράστια ποσά σε τακτική βάση για δημιουργία υποδομών που το κράτος και η τ αυστηρές περιβαλλοντικές πολιτικές  δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν όπως έργα υποδομής, δρόμους, πεζοδρόμια, πλατείες, κτίρια, γήπεδα, ύδρευση, αποχέτευση και άλλα με αποτέλεσμα η κατάσταση των οικισμών να είναι η καλύτερη δυνατή και το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η μεταλλευτική περιοχή, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Χαλκιδικής, να παρουσιάζει τουριστική δραστηριότητα για 12 μήνες τον χρόνο ενώ οι ανάλογες επιχειρήσεις όπως ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και καταστήματα εστίασης είναι συνεχώς γεμάτες!

Από την περιοχή της Θράκης, εκατοντάδες πολίτες τους τελευταίους μήνες έχουν επισκεφθεί την περιοχή των μεταλλείων Χαλκιδικής και έχουν τύχει της ξενάγησης και της φιλοξενίας των υπευθύνων της εταιρείας, μένοντας με τις καλύτερες των εντυπώσεων. Οι επισκέπτες των μεταλλείων ξεναγήθηκαν σε όλους τους χώρους των εργοστασίων και είδαν και φωτογράφησαν τις εγκαταστάσεις και τον τρόπο λειτουργίας των πανάκριβων αυτών επενδύσεων. Κοινή απορία όλων δε, ήταν ο λόγος των αντιδράσεων από μικρή ευτυχώς μερίδα πληθυσμού που συνεπικουρούμενη από πολιτικές δυνάμεις αντιδρά αδικαιολόγητα σε τέτοιου είδους δραστηριότητες δημιουργώντας αρνητικά επεισόδια που όλοι παρακολουθούμε στην τηλεόραση. Ουδέν κακό αμιγές καλού όμως αφού αυτές οι καταστάσεις ήταν που δημιούργησαν ένα κλίμα πανελλαδικού ενδιαφέροντος για την ανάδειξη της αληθινής εικόνας της περιοχής. Άλλωστε και η αρνητική διαφήμιση πολλές φορές φέρνει θετικά αποτελέσματα.»