Eρευνητής κρατά ένα καλούπι για αιχμή δόρατος από τετηγμένο χαλκό. Φωτογραφία: Michael Boyd

Πριν από τουλάχιστον 4.000 χρόνια, κατασκευαστές σκάλισαν όλη την επιφάνεια του Δασκαλειού, του αρχαίου φυσικού ακρωτηρίου της νήσου Κέρου, που έχει σχήμα πυραμίδας. Το διαμόρφωσαν σε επίπεδα, που κάλυψαν με 1.000 τόνους ειδικής εισαγόμενης αστραφτερής πέτρας για να δώσουν την εμφάνιση μιας τεράστιας βαθμιδωτής πυραμίδας, η οποία ανυψωνόταν στο Αιγαίο, σχηματίζοντας την πιο επιβλητική ανθρωπογενή δομή σε όλο το αρχιπέλαγος των Κυκλάδων. Κάτω όμως από την επιφάνεια αυτών των επιπέδων βρισκόταν κάτι εξίσου μοναδικό:

Αρχαιολόγοι από τρεις διαφορετικές χώρες, που συμμετέχουν σε μια εν εξελίξει ανασκαφή, ανακάλυψαν στοιχεία από ένα συγκρότημα αποστραγγιστικών σηράγγων -οι οποίες κατασκευάστηκαν 1.000 χρόνια πριν από τις διάσημες υδραυλικές εγκαταστάσεις του Μινωικού παλατιού της Κνωσού-, καθώς και ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας.

Τα παραπάνω δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της η εφημερίδα Guardian, αναφερόμενη στη συνέχιση μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας ανασκαφής που φέρνει συνεχώς νέα εντυπωσιακά ευρήματα. Το δημοσίευμα συνεχίζει δίνοντας στοιχεία για την περιοχή: Το Δασκαλειό, μικρή βραχονησίδα σήμερα δίπλα στην Κέρο, με την οποία, πριν από 4.500 χρόνια, ενωνόταν με ένα μικρό πέρασμα και το νησί που την 3η χιλιετία π. Χ. ήταν ένα σημαντικότατο ιερό, όπου πραγματοποιούνταν σύνθετες τελετουργίες.

Η Κέρος βρίσκεται μόλις 2 μίλια Νοτίως του Κουφονησίου, δυτικά της Αμοργού και νοτιοανατολικά της Νάξου. Κατά τους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν Κέρεια ή Κερία. Ανήκει στην ενότητα των Κουφονησίων και αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό χώρο. Εκσκαφές έχουν φέρει στο φως ευρήματα της πρωτοκυκλαδικής περιόδου 3.200 – 2.000 π.χ.  δομημένα κυρίως από το χαρακτηριστικό πέτρωμα του νησιού δηλ. το λευκό, λεπτόκοκκο μάρμαρο. Η Κέρος είναι άνυδρη και δεν διαθέτει πόσιμο νερό.

Η πρώτη αναφορά του ονόματος της Κέρου εντοπίζεται το 425 π.Χ. σε μία επιγραφή με τα ονόματα των φορολογούμενων συμμάχων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Η επιγραφή μας αποκαλύπτει ότι η Κέρος είχε κατοίκους κατά τους κλασικούς χρόνους.

Το 1884 ο αρχαιολόγος U. Kohler ανακοινώνει την εύρεση των διάσημων σήμερα μαρμάρινων ειδωλίων του ‘Αρπιστή’ και του ‘Αυλητή’ καθώς και δύο γυναικείων μαρμάρινων ειδωλίων με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος, δείγματα της Πρωτοκυκλαδικής Περιόδου. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Σε παλαιότερες ανασκαφές που διεξήγαγε στην Κέρο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και το Ινστιτούτο Κύπρου, ανασκάφτηκαν χιλιάδες μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια,που είχαν τεμαχιστεί αλλού στα πλαίσια θρησκευτικών τελετουργιών και τα οποία μεταφέρθηκαν στο νησί. Οι εγκαταλειμμένες σήμερα πλαγιές του Δασκαλειού ήταν κάποτε καλυμμένες με κατασκευές, γεγονός που υποδηλώνει ότι πριν από 4.500 χρόνια  η Κέρος ήταν ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη των Κυκλάδων, παρόλο που το μέρος δεν ήταν αυτάρκες σε τρόφιμα και πρώτες ύλες.Την περίοδο αυτή τα ευρήματα, συνδυαζόμενα με τα ευρήματα των προηγούμενων περιόδων, ωθούν τους αρχαιολόγους να θεωρήσουν την ύπαρξη ενός πανκυκλαδικού ιερού της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Τεκμηριώνεται η άποψη ενός περιφερειακού κέντρου τέλεσης λατρευτικών πράξεων, στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ., ίσως το πρώτο λατρευτικό κέντρο στο Αιγαίο, ίσως το πρώτο παρόμοιο νησιωτικό κέντρο στον κόσμο.

Οι πρώτες ενδείξεις μεταλλοτεχνίας ανακαλύφθηκαν πριν από 10 χρόνια, ενώ τα νεότερα ευρήματα έφεραν στην επιφάνεια δυο εργαστήρια γεμάτα από υπολείμματα μετάλλων και αντικείμενα, όπως ένα μολύβδινο τσεκούρι, ένα καλούπι για χάλκινα μαχαίρια και δεκάδες κεραμικά θραύσματα από μεταλλουργικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένου ενός στομίου φυσητήρα. Αργότερα, στο τέλος της προηγούμενης ανασκαφικής περιόδου, βρέθηκε ένας άθικτος πήλινος φούρνος.΄

Ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας και αποστραγγιστικών σηράγγων, 1000 χρόνια πριν τις διάσημες υδραυλικές εγκαταστάσεις του Μινωικού πολιτισμού

Στις δεκαετίες του 1950 και 1960 η δράση των αρχαιοκαπήλων απομάκρυνε εκτός Ελλάδος πλήθος μαρμάρινων ειδωλίων κανονικού τύπου, κορμούς και κεφαλές, μαρμάρινα και πήλινα αγγεία, λεπίδες οψιδιανού και άλλων αντικειμένων. Τα περισσότερα από αυτά, τα αντικείμενα, δεν κατέστη δυνατό να εντοπισθούν και επαναπατριστούν. Ένα άλλο ειδώλιο “Αρπιστή” εκτίθεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και μία μεγάλη κεφαλή στο μουσείο του Λούβρου.

Το 1963, ανασκαφές του Έλληνα αρχαιολόγου Χρίστου Ντούμα, και αργότερα, τα έτη 1966 και 1967, της Ελληνίδας αρχαιολόγου Φωτεινής Ζαφειροπούλου, στην θέση Κάβος Δασκαλειό της Κέρου, έφεραν στο φως μία πλούσια συλλογή Πρωτοκυκλαδικών αντικειμένων, τα οποία περισσότερο προβλημάτισαν τους αρχαιολόγους παρά τους βοήθησαν στην λήψη περισσότερων συμπερασμάτων.Το 1987 συνεχίζουν τις έρευνες από κοινού οι αρχαιολόγοι Χρήστος Ντούμας και Λίλα Μαραγκού σε συνεργασία με τον Αγγλο καθηγητή αρχαιολογίας Colin Renfrew.

Ο «Θησαυρός της Κέρου» μελετήθηκε πρόσφατα από την Δρ. Π. Σωτηρακοπούλου και τα αποτελέσματα της έρευνάς της δημοσιεύονται στην μονογραφία «Ο Θησαυρός της Κέρου». Μύθος ή πραγματικότητα; Αναζητώντας τα χαμένα κομμάτια ενός αινιγματικού συνόλου. (Αθήνα 2005).

 

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net/, 23/1/2018]