Νέο ρεκόρ –πάνω από 5.000 λέξεις– για το antigold άρθρο «Πριν τους Καναδούς… οι Οθωμανοί: η περιβαλλοντική ιστορία των εξορύξεων στη Χαλκιδική», το οποίο δημοσιεύει το αγαπημένο μας Παρατηρητήριο και υπογράφει ο κ. Ηλίας Κολοβός, Επίκουρος Καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Η ανάρτηση τα έχει όλα: Τεκμηρίωση, βιβλιογραφικές αναφορές, και τη σημείωση πως  μια μορφή της παρουσιάστηκε στην επιστημονική συνάντηση «Περιβάλλον και Ιστορία. Οι πολλαπλές όψεις μιας δυναμικής σχέσης» στις 22 και 23 Οκτωβρίου 2015 στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στην Αθήνα. Επίσης πληροφορούμαστε πως πολύ περισσότερα και αναλυτικότερα τα ιστορικά στοιχεία και τεκμήρια για την ιστορία των εξορύξεων στη Χαλκιδική από τους Οθωμανούς έχει περιλάβει ο συγγραφέας στην μελέτη “Mines and the Environment in Halkidiki: A Story from the Ottoman Past”, υπό δημοσίευση στο περιοδικό Balkan Studies, καθώς και στη δημοσιευμένη μελέτη Elias Kolovos – Phokion Kotzageorgis, “Halkidiki in the Early Modern Period: Towards an Environmental History”, in Basil G. Gounaris (ed.), Mines, Olives and Monasteries: Aspects of Halkidiki’s Environmental History (Thessaloniki 2015), σ. 123-161..

Αυτή η τελευταία μελέτη του κου Κολοβού είναι δημοσιευμένη και καταλήγει στο συμπέρασμα πως λειτουργία των μεταλλείων στα 1700 και οι ανάγκες τους σε ξύλα υποστήριξης των στοών και κάρβουνου για τα καμίνια διαχωρισμό του αργύρου από τον μόλυβδο επηρέασε το δασικό περιβάλλον της Χαλκιδικής. Αυτό που δεν καταλαβαίνει κανείς το πώς συνδέεται αυτό με τη σημερινή επένδυση και κυρίως πως συνδέεται ο Μέγας Αλέξανδρος με τη σημερινή εταιρεία.

Ο συγγραφέας του άρθρου της ανάρτησης, –το οποίο απέχει παρασάγγας από την δημοσιευμένη μελέτη που διαβάσαμε εδώ , σε τέτοιο σημείο ώστε να αναρωτηθεί κανείς αν είναι ίδιος ο συγγραφέας–, επιδίδεται σε ένα antigold κρεσέντο, χρησιμοποιώντας μεθόδους που βλέπουμε σε έντυπα όπως η ΑΥΓΗ, Η Εφημερίδα των Συντακτών, και σε καμία περίπτωση δεν μας παραπέμπουν σε γραπτό λόγο ακαδημαϊκού, όπως για παράδειγμα το κάτωθι απόσπασμα:

«[…] αφού, όπως αναφέρεται “στην αρχαιότητα τα μεταλλεία αποτελούν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του Μακεδονικού Βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου”, μας κλείνει πονηρά το μάτι η ιστορική αναδρομή της εταιρίας, και η σύγχρονη Ελλάδα θα μεγαλουργήσει και αυτή όπως ο Μέγας Αλέξανδρος (άραγε θα μοιραστούν τα κέρδη τους με το ελληνικό κράτος;)»…

Η δε «Ελληνικότητα» των μεταλλείων επί Μ. Αλεξάνδρου μπαίνει σε εισαγωγικά (!!!), στην ανάρτηση του Παρατηρητηρίου, υπονοώντας τι; Πως δεν ήταν έλληνες οι κάτοικοι της περιοχής επί Μ. Αλεξάνδρου; Περί ελληνικότητας της Μακεδονίας έχει πάρει τίποτα το αυτί σας εκεί στο περίπτερο; Και πως ισχυρίζεται ο συγγραφέας της ανάρτησης ότι υποστηρίζοντας η εταιρεία πως τα μεταλλεία ήταν ελληνικά, «επιδιώκει να νομιμοποιήσει το σχέδιό της»;

Εντυπωσιάζομαι και από τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο  ο κος Κολοβός μπαίνει στο μυαλό και την σκέψη της εταιρείας, ακροβατώντας στα όρια της θεωρίας συνομωσίας: «Εφόσον εξορύσσουμε “από την αρχαιότητα”, αυτό σημαίνει ότι η εξόρυξη είναι “καλή”, αυτό είναι το επιμύθιο της “ιστορίας” όπως τη βλέπει η εταιρία HellasGold»…

Στη συνέχεια ο κος καθηγητής ενοχλείται από τον τίτλο «25 αιώνες μεταλλεία», διότι, λέει, μετά τον Μ. Αλέξανδρο και την ρωμαϊκή εποχή υπήρχε παύση της εξόρυξης, που ξανάρχισε τον 14^ο αιώνα…. (Συγνώμη, να αλλάξει αμέσως όνομα η ενότητα σε «25 αιώνες μεταλλεία με διαλλείματα»…). Και μετά μας λέει πόσο υπέφεραν οι ραγιάδες υπό τον Τούρκικο ζυγό, και ότι δεν υπήρχαν προνόμια για τους κατοίκους της περιοχής… Συγνώμη κε καθηγητά αλλά άλλοι συνάδελφοί σας διαφωνούν, όπως και μερίδα της βιβλιογραφίας.

Και ερχόμαστε στα δάση. Είναι γνωστό πως η περιοχή γύρω από μεταλλεία στην αρχαιότητα αλλά και μετέπειτα ξεπατωνόταν από τα δένδρα, για τους λόγους ακριβώς που αναφέρει ο καθηγητής: Ξύλα για στοές και κάρβουνο για τα καμίνια. (Βέβαια, δάση ξεπατώνονταν και για άλλους λόγους, όπως ναυπηγική, οικοδομική, κάρβουνο για άλλους σκοπούς…). Τι σημαίνει αυτό για την επένδυση του 2015; Ήταν «κακό πράγμα» η εξόρυξη πριν από 20, 15 ή 5 αιώνες, αφού συνέβαλλε στην ελάττωση των δασών, και γι’ αυτό ας μην κάνουμε την σημερινή επένδυση… Αυτό λέτε;

Κε Κολοβέ, έχοντας παρακολουθήσει ανακοινώσεις σας όπως αυτή στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στην Αθήνα (ναι κι όμως, ήμουν εκεί), ελάχιστες ομοιότητες βρίσκω με το παρόν σας άρθρο, ιδίως στο ύφος. Επίσης αν ως επιστήμονας εκφράζετε και πολιτικές απόψεις βασισμένες σε σπέκουλα έξω από το επιστημονικό σας πεδίο, όπως για παράδειγμα παρακάτω, στο κλείσιμο του άρθρου σας, θα πρέπει να είστε έτοιμος να υποστείτε και κριτική και να αμφισβητηθείτε…

«Στην «μνημονιακή» Ελλάδα, χώρα εργαστήρι δοκιμών, «πεδίο βολής» νεοφιλελεύθερων πειραμάτων, βρισκόμαστε σήμερα νομίζω μπροστά στο ίδιο δίλημμα: σε μια εποχή όπου η ελληνική πολιτεία και η δημοκρατία έχουν αποδυναμωθεί από την εξωτερική παρέμβαση, είναι εξαιρετικά σημαντικό το περιβαλλοντικό κίνημα να υπερασπίσει αυτό «τα κοινά», δημιουργώντας πολιτική. Και το ζήτημα με τα περιβαλλοντικά κοινά είναι ότι δεν είναι αναστρέψιμα: μετά το τέλος των εξορύξεων της Eldorado Gold, ο «Ελληνικός Χρυσός» θα έχει γίνει άνθρακας για την ελληνική κοινωνία και δηλητήριο με αρσενικό για το περιβάλλον για πολλούς μα πολλούς αιώνες…»

Να υποθέσω, λοιπόν, πως δεν είστε ούτε περιβαλλοντολόγος ούτε χημικός μηχανικός. Περί αρσενικού και δηλητηρίων θα σας προέτρεπα –καλοπροαίρετα–, να διαβάσετε την εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Για όλα τα άλλα ενήλικες είμαστε, επιστήμονες είμαστε, έχουμε τη γνώμη μας και τις τοποθετήσεις μας. Αλλά δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό να σημειώσω –χωρίς να επιχειρώ παραλληλισμούς–, πως το παράδειγμα Μυλόπουλου, του πρύτανη που εκτέθηκε ανεπανόρθωτα ως επιστήμονας για να συνταχθεί με συγκεκριμένα κινήματα, κατά την προσωπική μου γνώμη, είναι προς αποφυγήν.

Υ.Γ. Υποθέτω πως όταν λέτε «Η αρχαιολογική έρευνα του παντογνώστη της Χαλκιδικής, του αρχαιολόγου Μάκη Παπάγγελου», το εννοείτε. Διότι όπως παρατηρώ, η κυριότερη πηγή για τις πληροφορίες της ιστοσελίδας της Ελληνικός Χρυσός είναι ανακοινώσεις του κου Παπάγγελου.

 

Η ιστορία της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας δεν είναι σημερινή υπόθεση. Αυτό καταγράφεται από τον Νικόλαο Μάρτη, ο οποίος διετέλεσε υφυπουργός Εμπορίου (1956-1958), υπουργός Βιομηχανίας (1958-1961) και υπουργός Β. Ελλάδος (από το 1974 μέχρι το 1981). Από αυτές τις θέσεις είχε μια άμεση άποψη για το θέμα του ορυκτού πλούτου την οποία και αποκαλύπτει σε άρθρο του πριν 1,5 χρόνο σε ηλεκτρονική εφημερίδα. Έξω από την προσωπική πολιτική θέση του συγγραφέα, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η παράθεση ημερομηνιών, ονομάτων και στοιχείων τα οποία είναι άγνωστα για τους περισσότερους από εμάς μέχρι σήμερα και καταδεικνύουν ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες των εκάστοτε κυβερνήσεων να υπάρξει εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, πάντοτε η υπόθεση σκόνταφτε στο στάδιο της υλοποίησης.

 

Το 1981, έτος αφετηρία της εισόδου της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως δέκατο μέλος, ο Πρόεδρος της ΕΟΚ Γκάστον Τορν δήλωνε ότι: «Η Ελλάδα μπαίνει στην Ευρώπη με 3 πλεονεκτήματα. 1) την Εμπορική Ναυτιλία, 2) τον Ορυκτό της πλούτο και 3) το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων».

Η Εμπορική μας Ναυτιλία υποβαθμίστηκε με την κατάργηση του αυτόνομου Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας το 2007. Ο ορυκτός πλούτος αγνοήθηκε και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων, που προϋπόθεση είχε για να αναπτυχθεί την ανεμπόδιστο ιδιωτική πρωτοβουλία, αποδυναμώθηκε με το διακηρυχθέν και ακολουθούμενο από το 1981 και μετά δόγμα των κοινωνικοποιήσεων.

 

ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Προτάσσω το πλεονέκτημα του ορυκτού μας πλούτου, διότι εάν θεμελιωνόταν το βιομηχανικό συγκρότημα της Αμφιπόλεως (του Στρυμόνα), όπως αναγγέλθηκε ως οριστική απόφαση και ανακοινώθηκε την 9η Νοεμβρίου 1982 από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας Γερ. Αρσένη και την 4η Μαρτίου 1983 από τον Διοικητή της ΕΤΒΑ Κουμπή, θα είχαμε από τη δημιουργία του βιομηχανικού συγκροτήματος, πλην άλλων προϊόντων, 3 τόνους χρυσού ετησίως και 150 τόνους αργυρού ετησίως. Σήμερα θα είχαμε τουλάχιστον 60 τόνους χρυσού, 300 τόνους αργυρού και πολλούς τόνους των άλλων προϊόντων.

(ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η φωτογραφία που δημοσιεύουμε είναι από το μουσείο Αμφιπόλεως)

Η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας θα ήταν διαφορετική. Η Μονάδα που ανέφερα θα αντλούσε κοιτάσματα από τη Χαλκιδική, τη Θάσο και τη Θράκη. Το ΙΓΜΕ ανακάλυψε μεικτά θειούχα στο Παγγαίο, στο Κιλκίς και στη Λακωνία. Συνεπώς θα ήταν δυνατή η ανέγερση και δεύτερου συγκροτήματος εκτός από αυτό του Στρυμόνα. Αν συνεπώς στα μεταλλεύματα που αποδεδειγμένα υπάρχουν στη χώρα και, κατά πληροφορίες, δεν υπάρχουν όλα σε άλλες χώρες της ΕΟΚ, όπως βωξίτες, λευκόλιθοι, νικέλιο, χρώμιο, προστεθούν το ουράνιο και τα μεικτά θειούχα, η Ελλάδα μόνο με τον ορυκτό πλούτο θα είναι στην πρωτοπορία των χωρών της Ευρώπης. Οι επιπτώσεις από το Μνημόνιο δεν θα ήταν οδυνηρές και το δημοσιονομικό χρέος της Ελλάδος δεν θα απασχολούσε έντονα τρίτους, αλλά και τους Έλληνες.

 Το ιστορικό της προαναφερόμενης επενδύσεως έχει ως εξής: 

Η πρόταση του Ακαδημαϊκού – Καθηγητή του Πολυτεχνείου (μεταλλειολόγου) Λουκά Μούσουλου για την ίδρυση Μεταλλουργικού Συγκροτήματος κατεργασίας συμπυκνωμάτων μολύβδου και ψευδαργύρου, που παράγονται στην Ελλάδα και εξάγονται ακατέργαστα, έγινε δεκτή από τον αείμνηστο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και ανέθεσε μέσω της ΕΤΒΑ σε δύο Οίκους –έναν Αγγλικό και έναν Γερμανικό- τη σύνταξη προμελέτης σκοπιμότητας.

Το φθινόπωρο του 1979 υποβάλλονται οι προμελέτες των δύο Οίκων και η Κυβέρνηση αναθέτει την αξιολόγησή τους σε ειδική Επιτροπή. Τα συμπεράσματα της αξιολόγησης ήταν θετικά και η Κυβέρνηση έλαβε την απόφαση να προχωρήσει στην ίδρυση συγκροτήματος για παραγωγή 60.000 τόνων ψευδαργύρου και 30.000 τόνων μολύβδου ετησίως. Η Κυβέρνηση ανέθεσε την υλοποίηση του έργου στην ΕΤΒΑ, η οποία δημιούργησε ειδικό φορέα, την εταιρεία «ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ» (ΜΕΤΒΑ) και προσκάλεσε τον Καθηγητή Λ. Μούσουλο να αναλάβει την ευθύνη πραγματώσεως του επενδυτικού αυτού σχεδίου.

Το 1980 διαμορφώθηκε το προς κατασκευή Μεταλλουργικό Συγκρότημα Αμφιπόλεως, με τις εξής βασικές Παραγωγικές Μονάδες:

α)         Μονάδα Ψευδαργύρου 60.000 τόνων ετησίως
β)         Μονάδα Μολύβδου 30.000 τόνων ετησίως
γ)         Μονάδα Θειικού Οξέως 800.000 τόνων ετησίως
δ)         Μονάδα παραγωγής Χρυσού και Αργύρου, και
ε)         Διάφορα υποπροϊόντα, που φυσικά παράγονται στις Μονάδες αυτές.

Με βάση την παραπάνω σύνθεση, άρχισαν προκαταρκτικές επαφές και συζητήσεις με διεθνείς κατασκευαστικούς Οίκους, για την επιλογή των τεχνολογιών και διευκρίνηση των δυνατοτήτων, όσον αφορά το κόστος της επενδύσεως και τη χρηματοδότησή της. Υποβλήθηκαν προκαταρκτικές προσφορές από 10 σοβαρούς Οίκους από διάφορες χώρες, έγινε επανασύνταξη της αρχικής μελέτης σκοπιμότητας και αποφασίσθηκε η μείωση της δυναμικότητας της μονάδος ψευδαργύρου από 60.000 τόνους σε 40.000 τόνους, λόγω των τότε δυσχερών συνθηκών διαθέσεως στη διεθνή αγορά. Για τον ασφαλή έλεγχο των παραπάνω μεθόδων αποφασίσθηκε η διεξαγωγή προκαταρτικών δοκιμών σε εγκατάσταση PILOT. Η ΜΕΤΒΑ προώθησε την επίλυση σωρείας δευτερευόντων προβλημάτων, όπως επιλογή χώρου, εδαφοτεχνική μελέτη χώρου, δημιουργία Βιομηχανικής Περιοχής, ένταξη στους νόμους επενδύσεων, χρηματοδοτικό σχήμα κλπ.

Στις 18 Απριλίου 1981, κατά τα εγκαίνια της λειτουργίας της Μονάδας Αμιάντου, κατ’ εντολή του Πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη, παρόντος στα εγκαίνια, ανήγγειλα, ως Υπουργός Μακεδονίας – Θράκης, την προσεχή θεμελίωση του έργου, ύψους επενδύσεως 350 εκατομμυρίων δολαρίων. Όταν δε περί το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 1981, το σχέδιο έφθασε στο στάδιο της παραγγελίας του εξοπλισμού, κρίθηκε, λόγω του ύψους της επένδυσης, πως κάθε τέτοια ενέργεια θα έπρεπε να ανασταλεί εν όψει των εκλογών. Τις εκλογές κέρδισε το ΠΑΣΟΚ και μόνο την 9η Νοεμβρίου 1982 ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Γεράσιμος Αρσένης ανήγγειλε, ότι η Μεταλλουργική Μονάδα του Στρυμόνα θα αρχίσει να κατασκευάζεται στα μέσα του 1983. Στις 4 Μαρτίου 1983 ο Διοικητής της ΕΤΒΑ Κουμπής ανήγγειλε την οριστική απόφαση της ΜΕΤΒΑ για την ίδρυση της Μονάδας Επεξεργασίας Μικτών Θειούχων με ύψος επενδύσεως 30 δισ. δρχ. Συμμετοχή ΜΕΤΒΑ 80% και Ιδρύματος ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ 20%. Αρχές Ιουνίου 1983 περατώθηκε η σύνταξη των προδιαγραφών (3 τόμοι, σελ. 580), βάσει των οποίων θα προκηρύσσετο Διεθνής Διαγωνισμός κατασκευής του έργου. Το σχέδιο προέβλεπε:

1.         Μονάδα Μολύβδου ετησίας δυναμικότητας               40.000 τόνων
2.         Μονάδα ψευδαργύρου ετησίας δυναμικότητας          40.000 τόνων
3.         Μονάδα φρύξης πυριτών και εξαγωγής
αρσενικού ετησίας δυναμικότητας                            160.000 τόνων
4.         Μονάδα θειικού οξέος ετησίας δυναμικότητας        360.000 τόνων
5.         Μονάδα φωσφορικού οξέως ετησίας δυναμικότητας 90.000 τόνων
6.         Μονάδα ΑLF3 ετησίας δυναμικότητας                         3.500 τόνων
7.         Μονάδα καθαρισμού φρυγμάτων σιδηροπυρίτου
8.         Μονάδα εξαγωγής χρυσού και αργυρού από τα
τα φρύγματα συδηροπυρίτου ετησίας δυναμικότητας 120.000 τόνων
9.         Μονάδα καθαρισμού πολυτίμων μετάλλων
ετησίας δυναμικότητας: χρυσού                                           3 τόνων
αργύρου                                   150 τόνων

Έκτοτε δεν δόθηκε συνέχεια, ούτε αναφέρθηκε ο λόγος της εγκατάλειψης αυτής της Μονάδας. Προκρίθηκε η Μονάδα Χαλκιδικής για την παραγωγή μόνο Χρυσού. Το 2008 στην Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» ο ανταποκριτής από τις Βρυξέλλες ανέφερε ότι η Commission εξετάζει την επένδυση της Χαλκιδικής και ότι το μεταλλείο επωλήθη με αδιαφανείς όρους.

Το 1981 επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη 75 Γάλλοι δημοσιογράφοι επαρχιακών Γαλλικών εφημερίδων. Τους κατατόπισα πάνω στο χάρτη του Υπουργείου Βορείου Ελλάδας για την Πολιτιστική Ιστορία της Μακεδονίας – Θράκης, καθώς και για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, με ιδιαίτερη έμφαση στον Ορυκτό πλούτο τόσο της Βορείου Ελλάδος, όσο και ολόκληρης της Ελλάδας. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα επισημάνθηκε σε Ελληνική εφημερίδα, πως οι Γαλλικές εφημερίδες είχαν γράψει ότι: «Η Ελλάδα θα γίνει η Μεταλλουργία της Ευρώπης!».

Σε άρθρο των FINANCIAL TIMES του 1978 (Βιομηχανική Επιθεώρηση, Απρίλιος 1978, σελ. 257), αναφέρεται: «Όταν η Ελλάδα γίνει το δέκατο μέλος της ΕΟΚ, ο εκτεταμένος Ορυκτός της πλούτος θα προμηθεύσει την Κοινή Αγορά με μία μεγάλη ποικιλία πρώτων υλών, που θα συμβάλουν στην εξασφάλιση ουσιαστικής αυτάρκειας της Κοινότητας ως προς πολλά προϊόντα».

Είναι γεγονός ότι – με εξαίρεση τα Πετρέλαια της Μεγάλης Βρετανίας και του γαιάνθρακα – η χώρα μας είναι η πλουσιότερη χώρα της ΕΟΚ σε μεταλλεύματα οικονομικώς εκμεταλλεύσιμα. Ορισμένα δε από αυτά είναι και στρατηγικής σημασίας (ουράνιο, νικέλιο, βωξίτης, χρώμιο).

Ο Ακαδημαϊκός Λουκάς Μούσουλος, ως Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών μιλώντας την 18η Μαΐου 1982, με θέμα «Δυνατότητες και προοπτικές παραγωγικών επενδύσεων στις περιοχές του ορυκτού μας πλούτου, δήλωσε «Πολλές περιοχές του Ελληνικού χώρου παρουσιάζουν αναμφισβήτητο μεταλλευτικό ενδιαφέρον. Σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές αυτές είναι ήδη γνωστά βεβαιωμένα πιθανά ή δυνατά αποθέματα. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις που τα αποθέματα αυτά είναι σημαντικά. Η χώρα μας εγκλείει στα εδάφη της αξιόλογο μεταλλευτικό πλούτο, ο οποίος επιτρέπει την ίδρυση μεταλλουργικής ή άλλης βιομηχανικής κατεργασίας.».

 Παραχθέντα μεταλλεύματα και βιομηχανικά ορυκτά σε τόνους το 1979

Λιγνίτες           23.615.831
Σιδηρομεταλλεύματα  2.194
Μεταλλεύματα Νικελίου        1.85.568
Χρωμίτες        86.843
Βωξίτες           2.812.427
Λευκόλιθοι     1.218.953
Μεταλλεύματα Μαγγανίου  77.360
Μικτά θειούχα  723.278
Βαρυτίνη  109.344
Καολίνη  32.803
Μπενζονίτης  491.765
Πυριτικό οξύ  27.433
Περλίτης  279.660
Θηραϊκή γη  1.337.797
Κίσσηρις  578.524
Στεατίτης  5.112
Φθορίτης  520
Μάρμαρα σε Μ  2230.000
Σμύρις  9.400
Γύψος  64.299
Σιδηροπυρίτης κοινός το 1970  208.287
Σιδυροπυρίτης χαλκούχος  50.000

Στην έκδοση των Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (Ορυκτός Πλούτος, σελ. 622) περιέχεται ανακοίνωση του τότε Υπουργού Αναπληρωτή Συντονισμού Ιωάν. Μπούτου, για τις διαπιστώσεις που έκανε Ομάδα εμπειρογνωμόνων του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.), υπό την ηγεσία του Καθηγητή Γεωλογίας, P. HURLEY, ως προς την μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα στην Ελλάδα.  Οι επιστήμονες της Ομάδας αυτής εξέφρασαν την κατάπληξη τους για το υψηλό τεχνολογικό επίπεδο των Ελληνικών μεταλλευτικών επιχειρήσεων, τον άρτιο εξοπλισμό των Μονάδων και την επιχειρηματικότητα των φορέων τους.

Ο αείμνηστος τότε Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Κωνσταντίνος Καραμανλής όταν ήρθε στο Υπουργείο Βιομηχανίας και του έκανα εισήγηση για τον ορυκτό πλούτο μου είπε:  «Έχεις στην διάθεσή σου 3 εκατομμύρια δραχμές για έρευνες». Μετά από έναν μήνα περίπου και σε νέα ανακοίνωσή μου, επί των θεμάτων του ορυκτού πλούτου, μου τηλεφώνησε στο Υπουργείο και μου είπε χαρακτηριστικά: «Τα 3 εκατομμύρια για έρευνες γίνονται και μέχρι 100 εκατομμύρια. Θέλω να “τσουγκρανισθεί” (Μακεδονική έκφραση) όλη η Ελλάδα για να μάθουμε τι έχουμε!».

 ΟΥΡΑΝΙΟ

Έχουμε ουράνιο στη Λεκάνη Σερρών, στο Παρανέστι, στην Κερκίνη, στο Βαθύ στο Κιλκίς, στο Σύμβολο Όρος (στην Καβάλα).

Το 1975 έγινε στην περιοχή των Σερρών σχετική έρευνα για το Ουράνιο από τεχνικούς του ΟΗΕ. Ο τότε Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Κ. Καραμανλής επισκέφθηκε το χωριό Μαραμένα Σερρών συνοδευόμενος από εμένα ως Υπουργό Μακεδονίας – Θράκης και ρώτησε τον επικεφαλής Καναδό τεχνικό ποια ήταν η γνώμη του για το Ουράνιο της περιοχής των Σερρών. Ο Καναδός απάντησε: «Εάν αυτό βρισκόταν στον Καναδά, θα είχε πολλά λεφτά!».

Ο Πρωθυπουργός Γ. Ράλλης επισκέφθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1981 στην περιοχή Μαραμένα Σερρών. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Ντόκος, ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό για τις έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν από την Ε.Ε.Α.Ε. (Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας) σε συνεργασία με την ΔΕΗ και του ανέφερε ότι βεβαιωμένα αποθέματα ήταν 2.000 τόνοι με πιθανότητα αυξήσεως σε 4.000 τόνους. «Τα αποθέματα αυτά – ανέφερε ο Ντόκος – είναι αρκετά να τροφοδοτήσουν έναν πυρηνοηλεκτρικό σταθμό 1.000 Μεγαβάτ (δηλ. το 10 – 15% της τότε εγκατεστημένης ισχύος της ΔΕΗ για 30 χρόνια)».

Το 1984 με τις έρευνες, που πραγματοποίησε το κέντρο «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», τα βέβαια αποθέματα έφθασαν τους 6.000 Μεταλλεύματος Ουρανίου.

 ΧΡΥΣΟΣ

Μετά την υπογραφή από τον Πρεσβευτή της Ρουμανίας και από εμένα Συμβάσεως γεωτρήσεων στη Θεσσαλία για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, στο δείπνο που παρέθεσε ο Ρουμάνος Πρεσβευτής στην κατοικία του, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Βιομηχανίας της Ρουμανίας, γνωστός Γεωλόγος, Καθηγητής Γκριγκόρας, με πήρε ιδιαιτέρως και μου είπε: «Ο Φίλιππος και ο Μέγας Αλέξανδρος είχαν στη διάθεσή τους, ως γνωστόν, πολύ Χρυσό, τον οποίον παρήγαγαν στα Χρυσωρυχεία της Μακεδονίας και φυσικά δεν μετέφεραν πετρώματα από το εξωτερικό για την παραγωγή του. Έχετε χρυσό, ψάξτε να τον βρείτε». Όταν το δήλωσα στη Βουλή, ορισμένοι γέλασαν. Μόνο ο Πρωθυπουργός, που ήξερε ότι στην αρχαιότητα υπήρχε χρυσός, στις ομιλίες του ανέφερε και τον χρυσό.

Η ύπαρξη Χρυσού στο Γαλλικό Ποταμό είναι δεδομένη από την Αρχαιότητα. Ένας (1) τόνος και 300 κιλά Χρυσού υπάρχει στην Τράπεζα της Ελλάδος που παρήγαγε στον Γαλλικό Ποταμό η Εταιρεία «Χρυσωρυχεία Βορείου Ελλάδος Α.Ε.» κατά τα έτη 1958 – 1960. Ως γνωστόν, η εταιρεία «Χρυσωρυχεία Βορείου Ελλάδος Α.Ε.» δυνάμει Συμβάσεώς της με το Ελληνικό Δημόσιο το 1937 υπέγραψε Σύμβαση διάρκειας 100 ετών για την έρευνα και εκμετάλλευση του Χρυσού στη Μακεδονία. Η εταιρεία «Χρυσωρυχεία Βορείου Ελλάδος Α.Ε.» χρειάστηκε να ενεργήσει έρευνες επί 20 έτη και διέθεσε σημαντικές δαπάνες για την παραγωγή του πρώτου Ελληνικού χρυσού στους νεώτερους χρόνους. Η κατακόρυφη τότε πτώση της τιμής του χρυσού και η υποχρέωση της Εταιρείας να παραδίδει το χρυσό στην Τράπεζα της Ελλάδος στην διεθνή τιμή, την ανάγκασε να αναστείλει τις εργασίες. Η εταιρεία είπε στην Τράπεζα της Ελλάδος να τοποθετήσει έναν υπάλληλο της και να του καταβάλλει για το χρυσό μόνο το κόστος της παραγωγής. Η Τράπεζα δεν εδέχθη και σταμάτησε την παραγωγή. Εάν δεν είχε σταματήσει θα είχαμε περισσότερους τόνους χρυσό. Δυστυχώς, η Τράπεζα, που είχε χρηματοδοτήσει την εταιρεία, πούλησε αργότερα το μηχάνημα πλύσεως της άμμου για την απόληψη του Χρυσού και δεν επαναλήφθηκε η εκμετάλλευση του Γαλλικού Ποταμού.

Στην εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΗ την 18/1/1933 αναγράφεται πως ο Καθηγητής Αρβανιτόπουλος υποστήριξε σε δηλώσεις του ότι ορθώς τότε ο Διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας Κυριακόπουλος πρότεινε να επιτραπεί στους χωρικούς να συλλέγουν «χρυσό στην άμμο» στο Στρυμόνα και στους άλλους ποταμούς της Μακεδονίας. Ανέφερε επίσης ότι οι αρχαίοι έβγαζαν χρυσό σε όλη την κοίτη του ποταμού. Στον ποταμό έβαζαν δέρματα ζώων που συνεκρατείτο ο χρυσός (το «Χρυσόμαλλο Δέρας»).

Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΓΜΕ ανέφερε (Εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 23.12.1988) ότι στις Σκουριές της Χαλκιδικής υπάρχει σημαντικό κοίτασμα χρυσού. Το ΙΓΜΕ (Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 31.8.1985) ανέφερε ότι 8000 κιλά προσχωματικού χρυσού εντόπισε στη Θράκη

•       Άγιος Μανδήλιος                    1.850 κιλά
•       Μακροπόταμος                       2.300 κιλά
•       Χείμαρρος                               2.350 κιλά
•       Φιλιούρης                                1.500 κιλά

Γερμανοί ειδικοί έκαναν επί δύο συνεχή καλοκαίρια έρευνα στο Παγγαίο, και σημείωσαν σε χάρτες, που δημοσίευαν και σε ειδικό βιβλίο, 15 περιοχές εκμεταλλεύσιμων μεταλλευμάτων. Την μελέτη των Γερμανών ανέφερα το 1981 στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κων. Καραμανλή και εκείνος κάλεσε σε ειδική σύσκεψη τον τότε Υπουργό Βιομηχανίας Σ. Μάνο, τον πρώην Υπουργό Βιομηχανίας Κ. Κονοφάγο και εμένα. Κατά την σύσκεψη, ο ειδικός Μεταλλειολόγος και διεθνώς γνωστός από το μεγάλο έργο του στο Λαύριο Καθηγητής Κων. Κονοφάγος είπε στον Πρόεδρο, ότι όλες αυτές οι εκτιμήσεις είναι ορθές και πρέπει να αρχίσει η γεωλογική έρευνα. Επειδή οι περιοχές των παλαιών εκμεταλλεύσεων ανήκαν στην αρχαιολογική υπηρεσία, αποφασίσθηκε με την εποπτεία του Κ. Κονοφάγου και με την συνεργασία του Ι.Γ.Μ.Ε. της Αρχαιολογικής Εταιρείας και του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης να αρχίσει έρευνα για Χρυσό και Άργυρο στο Παγγαίο. Γραφειοκρατικές διατυπώσεις δεν επέτρεψαν μέχρι των εκλογών του 1981 να αρχίσει η έρευνα.

Την 19η Νοεμβρίου 1988, στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» με τίτλο: «Το χρυσάφι του Παγγαίου δεν στέρεψε», αναγράφεται η πληροφορία ότι το ΙΓΜΕ εντόπισε χρυσοφόρες ζώνες στο Παγγαίο και στην περιοχή της Παλαιάς Καβάλας. Η δε Σπηλαιολογική Εταιρεία Καβάλας ανακάλυψε αρχαία μεταλλεία και στοές με σκαλοπάτια και υπόγειους πέτρινους τοίχους, τόσο στο Παγγαίο όσο και στην περιοχή Φιλίππων Καβάλας.

Κατά πληροφορίες, σε όλες τις χώρες που υπήρχαν παλαιά χρυσωρυχεία, γίνονται νέες έρευνες και επαναλειτουργούν με επιτυχία. Εκτός από τις γνωστές μορφές εμφανίσεως του χρυσού, όπως αναφέρεται στα σχετικά επιστημονικά κείμενα υπάρχει και ο «επιθερμικός χρυσός» (ο αόρατος χρυσός), ο οποίος αποκτάται με ειδική επεξεργασία.

Το 1976 ιδρύθηκε η ΕΛΕΒΜΕ για τον σκοπό της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Οι αναπτυγμένες χώρες στηρίζουν το οικονομικό οικοδόμημα τους και στα προϊόντα που παράγουν, από μεταλλεύματα που εισάγουν από άλλες χώρες. Η Ελλάδα με το υψηλό μεταλλευτικό δυναμικό έπρεπε και μπορεί να κατέχει εξέχουσα θέση στον παγκόσμιο οικονομικό στίβο σε ότι αφορά τον τομέα αυτό […].