Ο Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης (M.Eng.) και Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων δημοσίευσε στις 04/09 ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο στον ιστότοπο http://energypress.gr/, όπου εκθέτει την ανάγκη αξιοποίησης των ορυκτών μας πόρων, σε πείσμα των καταστροφολόγων.

Ο κ. Λαφαζάνης σε εκδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί το Μάρτιο του 2015 είχε δηλώσει πως «η Ελλάδα δεν θα γίνει ενεργειακή μπανανία» (http://www.tanea.gr/news/economy/article/5217759/lafazanhs-h-ellada-den-prokeitai-na-ginei-energeiakh-mpanania/). Ο κ. Λαφαζάνης επιθυμεί να παραμείνουμε ενεργειακός εισαγωγέας, και να μην αναζητήσουμε δικούς μας ενεργειακούς πόρους. Η ερώτηση φυσικά είναι «ποιός πραγματικά θα ωφεληθεί από αυτό»;

Η άποψη αυτή του κ. Λαφαζάνη μου ήρθε στο μυαλό αμέσως μετά τοδιπλωματικό φιάσκο που υπέστη η Ελληνική εξωτερική και ενεργειακή πολιτική στο συνέδριο της Αγίας Πετρούπολης. Ένα φιάσκο για το οποίο είναιαποκλειστικά υπεύθυνος ο κ. Λαφαζάνης. Ένα φιάσκο το οποίο θα μπορούσε να αποβεί εθνικά καταστροφικό για τη χώρα μας(http://www.defence-point.gr/news/?p=135802). Καθώς μας ώθησε ως βατράχους ανάμεσα στα βουβάλια…

Όλως τυχαίως(;) η άποψη του κ. Λαφαζάνη συμπίπτει σχεδόν απολύτως με την άποψη που έχουν αρκετοί στην Ελλάδα, όχι απαραίτητα αριστεροί, πως δεν πρέπει να βρούμε πετρέλαιο στην Ελλάδα. (http://www.kathimerini.gr/552288/opinion/epikairothta/politikh/giati-den-prepei-na-vroyme-petrelaio-sthn-ellada).

Σε αυτή την άποψη απάντησα άμεσα (http://energypress.gr/news/giati-prepei-na-vroyme-petrelaio-kai-ohi-mono).

Κάποιοι άλλοι θεωρούν πως τώρα που οι τιμές των υδρογονανθράκων πέφτουν θα πρέπει να ξεχάσουμε αυτό το όνειρο. Καταρχήν, όλοι αυτοί ξεχνούν πως ο τομέας των ορυκτών πόρων χαρακτηρίζεται ακριβώς από αυτή την ιδιότητα: όταν οι τιμές των προϊόντων πέφτουν τα ορυχεία και τα πηγάδια κλείνουν. Μετά, όταν οι τιμές ανεβούν, ξανανοίγουν. Αυτό συμβαίνει εδώ και δεκάδες χρόνια.

Πράγματι, οι τιμές των υδρογονανθράκων παγκοσμίως πέφτουν, και απολύσεις γίνονται παγκοσμίως σε μεγάλες εταιρείες, αλλά ευνόητα τίθεται το ερώτημα: τότε γιατί στην Ελλάδα οι έρευνες στην Καβάλα και στο Ιόνιο συνεχίζονται; Γιατί πχ. στην Ελληνική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Καβάλα δεν γίνονται απολύσεις;

Σήμερα υποχρεούμαι να επανέλθω καθώς φαίνεται πως αρχίζει σιγά-σιγά να σχηματίζεται μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το ποιοί, εντός και εκτός της Ελλάδας, θέλουν να αξιοποιηθούν οι ελληνικοί ορυκτοί πόροι και ποιοί όχι.

Μία χώρα πάσχει από την κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών εφόσον αποδεδειγμένα διαθέτει πλουτοπαραγωγικές πηγές και ταυτόχρονα πληρεί και τα τρία κάτωθι κριτήρια (http://energypress.gr/news/exoryxi-ydrogonanthrakon-me-viosimo-tropo):

1. το πολιτικό της προσωπικό είναι διεφθαρμένο,
2. οι θεσμοί της είναι ασθενείς λόγω της διαφθοράς, και
3. το πολιτικό της σύστημα είναι πελατειακό (clientelism)

Η Ελλάδα, μέχρις στιγμής, δυστυχώς πληρεί και τα τρία προαναφερόμενα κριτήρια. Αν πράγματι δεν υπάρξουν μεταρρυθμίσεις (πχ. εφαρμογή της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ) τότε η παρουσία των υδρογονανθράκων υπό τις παρούσες συνθήκες θα ήταν επικίνδυνες για τη χώρα. Σε αυτή την περίπτωση όμως ο εχθρός δεν θα ήταν εκτός των συνόρων: ο εχθρός θα ήταν εντός των πυλών…ο εχθρός αυτός θα ήταν η ολιγαρχική αριστεροδεξιά ελίτ που άφησε να δημιουργηθούν τα τρία προαναφερθέντα κριτήρια. Όμως ας προβούμε στον αντίθετο συλλογισμό: ας υποθέσουμε πως τελικά δεν θα αξιοποιηθούν οι ελληνικοί ορυκτοί πόροι. Θα αλλάξει πράγματι κάτι στη χώρα μας; Θα αρθούν πχ. αυτομάτως τα τρία παραπάνω κριτήρια που μας κατατάσσουν ήδησε χώρα-μπανανία;

Έχω ξαναγράψει, πως η Ελλάδα ήδη πάσχει από την κατάρα των πλουτοπαραγωγικών πηγών και την Ολλανδική ασθένεια (http://energypress.gr/news/i-ellada-pashei-apo-tin-katara-ton-ploytoparagogikon-pigon-kai-tin-ollandiki-astheneia). Η άποψη πως «δεν πρέπει βρούμε πετρέλαιο για να μη γίνουμε μπανανία» δεν εξαλείφει τον κίνδυνο της διαφθοράς και του πελατειακού χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος. Αντίθετα, αυτοί θα παραμένουν, και χωρίς την αναζήτηση του πετρελαίου και των ορυκτών πόρων της χώρας. Και να μην αναζητήσουμε τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες θα παραμείνουμε μία χώρα μπανανία. Μία αποτυχημένη χώρα (failed state). Και για αυτό, συνυπεύθυνες είναι τόσο η δεξιά όσο και η αριστερή ολιγαρχική ελίτ.

Η γενεσιουργός αιτία λοιπόν του κινδύνου δεν είναι η πιθανή ύπαρξη πλουτοπαραγωγικών πηγών (αυτό είναι η ευχή για μία χώρα), αλλά το διεφθαρμένο πολιτικό προσωπικό, οι ασθενείς θεσμοί, και ο πελατειακός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος (αυτό είναι η κατάρα για μία χώρα). Αν αυτοί οι πραγματικοί κίνδυνοι εξαλειφθούν, τότε θα μπορέσουμε ως χώρα να αξιοποιήσουμε τους ορυκτούς πόρους μέσα στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης: με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.

Για όλους τους παραπάνω λόγους κρίνεται εθνικά απαραίτητη η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων ώστε να αρθούν τα παραπάνω κριτήρια που καθιστούν τη χώρα μας έρμαιο της κατάρας των πλουτοπαραγωγικών πηγών και να δράξουμε όλες τις αναπτυξιακές ευκαιρίες. Είναι απαραίτητο για να χτίσουμε νέες Ακροπόλεις (http://www.capital.gr/story/2087970). Η Ακρόπολη αποτελεί ακόμη και σήμερα, ίσως, το μοναδικό και μακροβιότερο παγκόσμιο μνημείο πολιτισμού ως υπόδειγμα Βιώσιμης Ανάπτυξης στηριζόμενης σε ορυκτούς πόρους.

Όσοι διαρκώς υψώνουν εμπόδια στην εκμετάλλευση-αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων τί θα συμβούλευαν τον Περικλή προκειμένου αυτός να εκμεταλλευθεί τα ορυχεία του Λαυρίου; Θα πρότειναν στον Περικλή να μη προχωρήσει σε εκμετάλλευση του ορυχείου του Λαυρίου; Τότε ξεκάθαρα, ούτε η Ακρόπολη θα είχε χτιστεί (στη θέση της θα υπήρχαν πολυκατοικίες σήμερα: τέτοια ανάπτυξη θα είχαμε), και θα είμαστε κατακτηθεί από τους Πέρσες… με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ας χρησιμοποιήσουμε ως φάρο μας και ως παγκόσμιο επιτυχημένο παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης ορυκτών πόρων την Ακρόπολη και ας προχωρήσουμε ως χώρα στην αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων άφοβα. Αν θέλουμε «νέες Ακροπόλεις» πρέπει να αξιοποιήσουμε όλους τους ορυκτούς μας πόρους.

«Παλαιότερα, οι ορυκτοί πόροι αναφέρονταν ως ορυκτός πλούτος. Αυτή η έκφραση έχει μεγάλη σοφία μέσα της, σήμερα όμως λίγοι τολμούν να τη χρησιμοποιήσουν, αφού η έννοια «πλούτος» σοκάρει πολλούς. Τους σοκάρει γιατί φαντάζονται τον ορυκτό πλούτο σαν πλούτο για τον εκμεταλλευτή επιχειρηματία, παρά το ότι η μεταλλευτική αξία μοιράζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος σε κόστος μισθών, ασφαλιστικών εισφορών, καυσίμων, ενέργειας γενικότερα, μηχανημάτων κλπ. άρα είναι πλούτος για τη χώρα και τους πολίτες της. Αλλωστε, ο ορυκτός πλούτος καθίσταται πλούτος μόνο εάν η κοινωνία αποφασίσει την αξιοποίησή του, διαφορετικά αποτελεί απλά ένα βιβλιογραφικό δεδομένο…»

Τα παραπάνω αναφέρονται –μεταξύ άλλων- σε μήνυμα του προέδρου του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ), στο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «5th International Forum on Mineral Resources in Greece», που πραγματοποιήθηκε προ ημερών στην Αθήνα.

Η αλήθεια των ανωτέρω ισχυρισμών είναι αδιαπραγμάτευτη. Εντούτοις, αν εξετάσουμε την φρασεολογία με κατεξοχήν γλωσσικά/ετυμολογικά κριτήρια, θα διαπιστώσουμε δύο «λάθη» στο ανωτέρω απόσπασμα της ομιλίας. Κι επειδή έχουμε κουραστεί να αναφερόμαστε στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου αυτής της χώρας, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα ως προς την περαιτέρω υλοποίησή της, ας επιτραπεί να κάνουμε δύο παρατηρήσεις ετυμολογικού χαρακτήρα, ώστε να μάθουμε τουλάχιστον να χρησιμοποιούμε ορθά τους σχετικούς όρους:

Α) O συχνότατα και από όλους μας χρησιμοποιούμενος όρος «ορυκτοί πόροι» είναι -κατά μία έννοια- λανθασμένος. Ορθότερος είναι ο όρος «Ορυκτές Πρώτες Υλες». Η ετυμολογική προέλευση της λέξεως «πόρος» είναι από το ρήμα «πείρω» (διαπερνώ, τρυπώ πέρα ως πέρα) και δηλώνει «κίνηση» (οδοιπόρος, αεροπόρος, ποντοπόρος κλπ), «κατεύθυνση» (πορεία, πέρασμα, πορθμείο), και «ανανεωσιμότητα» (οικονομικός πόρος δηλ. που η λήψη του επαναλαμβάνεται). Συνεπώς θεωρώ1 ότι η ορθή χρήση του όρου «φυσικός πόρος» θα πρέπει να περιορίζεται στους ανανεώσιμους πόρους και όχι στους ορυκτής προέλευσης τέτοιους που δεν χαρακτηρίζονται από την ιδιότητα αυτή, παρά μόνο σε «γεωλογική» κλίμακα. Κατόπιν των ανωτέρω, ο μόνος συσχετιζόμενος με τον ορυκτό πλούτο «πόρος», θα πρέπει να θεωρείται ο «γεωθερμικός πόρος», διότι αυτός αποτελεί μια καθαρά Ανανεώσιμη Μορφή Φυσικού Ενεργειακού Πόρου.

Β) Ο όρος «εκμεταλλευτής» μεταλλείων (ή λατομείων) είναι επίσης ένας όρος διφορούμενος που έχει αποκτήσει αρνητική έννοια και καλόν είναι να αποφεύγεται. Ορθότερος είναι ο όρος «μεταλλευτής» ή «αξιοποιητής» ή έστω «επιχειρηματίας ορυκτών πρώτων υλών». Εννοιολογικά η “εκμετάλλευση” έχει δύο σημασίες: α) “Εξαγωγή μεταλλεύματος από μεταλλείο ή εξόρυξη άλλων υλών” και β) “Την επιδίωξη κέρδους από κοινωνικό θεσμό, ιδεολογία, αισθήματα ή από εργασία κάποιου”.

Πολλοί πιστεύουν ότι οι δύο έννοιες ταυτίζονται και συνεπώς η έννοια του εκμεταλλευτή μεταλλείων είναι αρνητική και έχει την ερμηνεία της επιδίωξης κέρδους και μόνον. Για το λόγο αυτό θεωρούν αποφευκτέα τη χρήση της λέξης, όπως άλλωστε κι εμείς προτείνουμε την αποφυγή της λόγω της αρνητικής σημασίας που έχει αποκτήσει.

Εντούτοις, νομίζω, κάνουμε όλοι ένα λάθος, ετυμολογικού χαρακτήρα. Με την ευκαιρία μιας ενδιαφέρουσας ομιλίας για το γλωσσικό ζήτημα από τον κ. Γιάννη Λεονάρδο , θεωρώ ότι θα πρέπει να επαναξιολογηθεί και αποενοχοποιηθεί ο όρος “εκμεταλλευτής μεταλλείων”. Η ετυμολογία, η αναζήτηση δηλαδή της προέλευσης των λέξεων, μας δίνει αυτή τη δυνατότητα. Αξίζει να ανατρέξει κανείς στη σχέση του ουσιαστικού «μέταλλο» και του ρήματος «εκμεταλλεύομαι», καθώς αμφότερα προέρχονται από το αρχαίο ρήμα «μεταλλῶμαι», που σημαίνει «ερευνώ/ψάχνω κάτι προς αξιοποίηση»

Άρα, ο εκμεταλλευτής μετάλλων (ή μεταλλείων ή λατομείων) δεν σκοπεύει να κερδοσκοπεί επωφελούμενος την ανάγκη ή την ιδιότητα κάποιου, ή γενικότερα που εκμεταλλεύεται προσποριζόμενος υλικά αλλά είναι μεταλλευτής δηλ. “ψάχνει με σκοπό την αξιοποίηση” των Ορυκτών Πρώτων Υλών

http://oryktos.blogspot.gr/, του Πέτρου Τζεφέρη, διδάκτορα ΕΜΠ- συγγραφέα, διευθυντή ΥΠΕΚΑ

«Η ύπαρξη ορυκτού πλούτου μπορεί να γίνει ο βασικός πυλώνας για την επανεκκίνηση της βιομηχανίας και ουσιαστικό στοιχείο για την παραγωγική ανασυγκρότηση στη χώρα μας. Η εξόρυξη στην Ελλάδα αφορά κυρίως: α) Τα μεταλλικά ορυκτά, β) Τα βιομηχανικά ορυκτά, γ) Τα λιγνιτικά κοιτάσματα. Η συνολική αξία των αποθεμάτων ως ανεπεξέργαστο υλικό υπολογίζεται με βάση τις τιμές του 2011 για τα μεταλλικά ορυκτά σε 55 δισ. ευρώ, τα βιομηχανικά σε 55 δισ. ευρώ και ο λιγνίτης σε 128 δισ. Η περιγραφή αφορά τα τεχνικά εξορύξιμα ορυκτά αυτή τη στιγμή και δεν περιλαμβάνει τις σπάνιες γαίες ή αποθέματα, που υπάρχουν, αλλά δεν είναι οικονομικά προσοδοφόρα για εξόρυξη. Αν συμφωνήσουμε σε αυτές τις παραδοχές, τότε η προστιθέμενη αξία που μπορεί να υπάρξει από τη μεταποίησή τους είναι σημαντικότατη και το τελικό οικονομικό αποτέλεσμα είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο που αναφέρεται. Ο οικονομικός ρόλος των ορυκτών πόρων είναι μεγαλύτερος από αυτόν που περιγράφεται, αν ληφθεί υπόψη η συμβολή τους γενικά στη μεταποίηση. [… ]Κάποια από αυτά χαρακτηρίζονται στρατηγικά, όπως ο λατερίτης και ο χρωμίτης για την κατασκευή ανοξείδωτου χάλυβα, ο βωξίτης για το αλουμίνιο, οι σπάνιες γαίες για τις νέες τεχνολογίες.»

Κι όμως πρόκειται για απόσπασμα από άρθρο της ΑΥΓΗΣ (!!!), με ημερομηνία 1/04/2015 και υπογραφή του Νίκου Ρόη, μέλους της Γραμματείας του Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ. Ελπίζω να μην βγουν μετά και πουν «ήταν Πρωταπριλιά…». Ξέρω πως δεν το πιστεύετε, οπότε διαβάστε το όλο εδώ.

Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, δημοσίευσε στο www.capital.gr άρθρο με τίτλο Αμφίπολη, ορυκτοί πόροι και το “μέγα το της θαλάσσης κράτος”. Στο άρθρο επιχειρεί μια διαχρονική θεώρηση του προβλήματος της εξόρυξης και αναρωτιέται τι θα γινόταν αν από την αρχαιότητα έμπαιναν εμπόδια στην απόληψη ορυκτών πόρων…

«Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο χρόνος αποτελεί την κινητή εικόνα της ακίνητης αιωνιότητας.  Στο παρόν άρθρο παραθέτω ορισμένες σκέψεις, όπως η παραπάνω, που μου ήρθαν στο μυαλό όταν πρωτάκουσα την είδηση για τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αμφίπολη.  Σκέψεις οι οποίες θεματικά χωρίζονται σε τρεις χρονικές ενότητες: παρελθόν, παρόν, μέλλον.

Ας πάμε στο παρελθόν.

Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν Ιστορία, Πολιτισμό, και Παιδεία αναλαμβάνοντας ρίσκο. Έψαχναν, αναζητούσαν, πρωτοπορούσαν. Πραγματοποιούσαν πολέμους. Ορισμένοι εξ αυτών των πολέμων είχαν ως διακύβευμα την  κατάκτηση ορυκτών πόρων. Αντιστοίχως των σημερινών “resource wars”. Όπως στην περίπτωση της Αμφίπολης. Μία περιοχή πλουσιότατη σε ορυκτούς πόρους. Γι’ αυτό άλλωστε τη διεκδίκησε ο Περικλής. Ο οποίος δεν είχε επαναπαυθεί μόνο στα κοιτάσματα του Λαυρίου.  Κοιτάσματα στα οποία οφείλεται η ύπαρξη της Ακρόπολης, και κατ’ επέκταση της Φιλοσοφίας, της Αστρονομίας, της Λογικής, των Μαθηματικών, του Θεάτρου, της Φυσικής, της Ψυχολογίας, της Ιατρικής.

Κοιτάσματα τα οποία δημιούργησαν πλούτο με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε  το ναυτικό των Αθηναίων και η νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών: ο Περικλής είχε ιδρύσει ειδικό στρατιωτικό ταμείο (fund!) στο οποίο καταθέτονταν χρήματα (τάλαντα) προερχόμενα από την εκμετάλλευση του ορυχείου του Λαυρίου. Χρήματα με τα οποία χρηματοδότησε και το ναυτικό του στόλο. Χρήματα τα οποία αργότερα σπαταλήθηκαν (sic) ως «θεωρικά», (Δημοσθένους: «Οι Τρεις Ολυνθιακοί», μετάφραση Ν. Γκινόπουλου, εκδ. Φέξη,). Σύμφωνα με το Δημοσθένη «έχομεν ανάγκην χρημάτων και χωρίς χρήματα δεν είναι δυνατόν να γίνει τίποτε από όσα χρειάζονται».

Είμαι ξεκάθαρος: χωρίς την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων (του Λαυρίου) δεν θα υπήρχε το «μέγα το της θαλάσσης κράτος». Ήταν θέμα Εθνικής Ασφάλειας…

Πως θα ήταν σήμερα ο παγκόσμιος Πολιτισμός αν δεν νικούσαν οι Έλληνες τους Πέρσες, στηριζόμενοι στον πλούτο των ορυκτών τους πόρων;

Έχετε σκεφθεί ένα Κόσμο χωρίς την Ακρόπολη;

Η Ακρόπολη αποτελεί ακόμη και σήμερα, ίσως, το μοναδικό και μακροβιότερο παγκόσμιο μνημείο πολιτισμού ως υπόδειγμα Βιώσιμης Ανάπτυξης στηριζόμενης σε ορυκτούς πόρους.

Εκεί ακριβώς στήριξαν οι Αρχαίοι Έλληνες τη δύναμή τους: στην αξιοποίηση-εκμετάλλευση των ορυκτών τους πόρων. Αναλαμβάνοντας ρίσκο. Ρίσκο το οποίο, όπως πάντα, εμπεριείχε διάφορες μορφές εγγενών κινδύνων: (γεω)πολιτικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, υγείας. Κι όμως, παρά τους προαναφερθέντες εγγενείς κινδύνους, οι Αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν ένα βιώσιμο Παγκόσμιο πολιτισμό για περισσότερα από 3000 χρόνια.

Ας πάμε στο παρόν.

Αν η αιωνιότητα, ως εικόνα, είναι πράγματι ακίνητη, τότε μπορείτε να διαπιστώσετε μία πλευρά της σημερινής μεγάλης κινητής εικόνας: http://www.nytimes.com/imagepages/2011/11/13/opinion/13gunboat-img.html?ref=sunday-review . Μία εικόνα με τις τρεις πιο “καυτές” θαλάσσιες περιοχές του πλανήτη. Αυτά συμβαίνουν και σήμερα από την Αυστραλία έως την Αφρική.

Αυτό συμβαίνει και σήμερα με την Κίνα, η οποία ενώ ελέγχει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών, παραταύτα, δεν επαναπαύεται, αλλά προσπαθεί να ελέγξει και άλλες περιοχές πλούσιες σε σπάνιες γαίες (πχ. Αφρική, Γροιλανδία).

Έχουμε λοιπόν, ακόμη εώς σήμερα, ένα παγκόσμιο αγώνα (scramble) κατάκτησης των ορυκτών πόρων. Οι παίκτες αλλάζουν. Το παίγνιο με τους κανόνες του παραμένει το ίδιο.

Εμείς τί θα κάνουμε για το μέλλον μας;

Θα συνεχίσουμε να βαυκαλιζόμαστε για τους προγόνους μας;  Ωραία, αυτοί έκαναν ό,τι έκαναν. Έγραψαν τη δική τους Ιστορία, μεγαλούργησαν. Λαμπρά!

Εμείς θα συνεχίσουμε να πυροβολούμε τα πόδια μας; Και τα πόδια των αγέννητων επιγόνων μας; Και όποτε τίθεται θέμα αξιοποίησης των ορυκτών μας πόρων θα υψώνουμε εμπόδια;

«Αν αμελήσωμεν (…) μήπως το πάθωμεν απαράλλακτα καθώς οι δανειζόμενοι απερισκέπτως με τους γνωστούς μεγάλους τόκους, οι οποίοι, αφού επ’ολίγον χρόνον έχουν άφθονα τα μέσα, έπειτα  χάνουν και τα κεφάλαιά των! Έτσι και ημείς – αν προς μεγάλην μας ζημίαν φανώμεν αμελείς χάριν της ησυχίας μας και επειδή τα ζητούμεν όλα προς ευχαρίστησιν – φοβούμαι μήπως έλθωμεν εις την ανάγκην να κάμνωμεν πολλά και βαρέα – βαρύτερα εκείνων τα οποία δεν ηθέλαμεν και μήπως κινδυνεύσωμεν ακόμη περί των πραγμάτων της χώρας αυτής (…) το να ευτυχεί κανείς – χωρίς να το αξίζει – γίνεται εις τους ανόητους ανθρώπους αφορμή να σκέπτωνται όχι λογικά και μέτρια, αλλά να παίρνουν τα μυαλά των αέρα (…) είναι δυσκολώτερον πράγμα να διαφυλάξει κανείς τα αγαθά παρά να αποκτήσει νέα…», (Δημοσθένους, «Οι Τρείς Ολυνθιακοί»).

Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα περικλείει κινδύνους. Έτσι και ο τομέας των εξορύξεων. Αυτό είναι σαφές και αδιαμφισβήτητο. Οι κίνδυνοι όμως, όπως σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, μπορούν να αντιμετωπισθούν: είτε να απομειωθούν, είτε να εξαλειφθούν τελείως. 

Όσοι εκ των συμβούλων λοιπόν, και όχι μόνο, διαρκώς υψώνουν εμπόδια στην εκμετάλλευση-αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων, τί θα συμβούλευαν κατ’ αντιστοιχία τον Περικλή προκειμένου αυτός να εκμεταλλευθεί τα ορυχεία του Λαυρίου;

Θα πρότειναν στον Περικλή να μη προχωρήσει σε εκμετάλλευση του ορυχείου;

Υπό όρους πολυκριτήριας ανάλυσης, οι αποφασίζοντες οφείλουν να κατανοήσουν ποιό διακύβευμα έχει ΤΟ μέγιστο βάρος…»

Η Ελλάδα, σε σχέση με πολλές άλλες χώρες ανάλογης έκτασης, θεωρείται πολύ προνομιούχα για τον ορυκτό πλούτο που διαθέτει. Μεγάλη ποικιλία, κυρίως βιομηχανικών και μεταλλικών ορυκτών, αλλά και ενεργειακών ορυκτών πρώτων υλών όπως οι λιγνίτες, βρίσκονται στο υπέδαφός της. Η Ελλάδα συνεχίζει να διατηρεί πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην παραγωγή και στις εξαγωγές του μαγνησίτη, μπεντονίτη, περλίτη, κίσσηρης και χουντίτη. Επενδύσεις σε εξοπλισμό υψηλής παραγωγικότητας και χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας για την παραγωγή προϊόντων υψηλής αξίας με καλύτερες ιδιότητες, θεωρούνται προαπαιτούμενα για μεγαλύτερη ανάπτυξη των εξορυκτικών επιχειρήσεων στο μέλλον.

Με αύξηση της γεωλογικής βεβαιότητας οι ορυκτοί πόροι είναι δυνατό να χαρακτηριστούν ως υποθετικοί ή ενδεικτικοί ή μετρημένοι, ενώ τα ορυκτά αποθέματα ως πιθανά ή βέβαια. Σύμφωνα με τον κώδικα PERC (PanEuropean Reserves and Resources Reporting Committee) από το 2008 ισχύουν συγκεκριμένες και αυστηρές προδιαγραφές για τη μετακίνηση από μία κατηγορία αποθεμάτων σε άλλη. Επιπλέον, λαμβάνεται υπόψη η αξιοπιστία και ο εξοπλισμός του φορέα που εκτελεί την έρευνα, καθώς και η μελέτη βιωσιμότητας της πιθανής επένδυσης. Επομένως, για να χαρακτηριστούν πιθανά ή βέβαια τα αποθέματα ενός ορυκτού πόρου πρέπει να υπάρχουν όχι μόνο μετρημένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, αλλά και μελέτες εκμεταλλευσιμότητας και βιωσιμότητας αυτών των αποθεμάτων σε χρόνο συγκεκριμένο.

Τα πιθανά και βέβαια αποθέματα των περισσότερων από τους ορυκτούς πόρους της Ελλάδος είναι άγνωστα, αφού απουσιάζουν οι λεπτομερείς έρευνες (π.χ. γεωτρήσεις, μετρήσεις, αναλύσεις κ.ά.). Η συνολική αξία των αποθεμάτων, κατά την εκτίμησή μας είναι περίπου 1,5 τρισεκ. € και είναι τετραπλάσια του συνολικού χρέους της (360 δισεκ. €). Επομένως, σε χρονικό ορίζοντα μόλις 20 ετών τα έσοδα της Ελλάδος μόνον από την ορθολογιστική εκμετάλλευση αυτών των πόρων μπορούν να το αποσβέσουν πλήρως. Το συμπέρασμά μας ενισχύεται και από το ότι η τιμή ενός επεξεργασμένου ορυκτού πόρου ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις και το 20πλάσιο της τιμής του ακατέργαστου. Έτσι, καθετοποιημένες μονάδες εξόρυξης και επεξεργασίας, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα παραγωγής τελικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, θα συμβάλλουν πολύ πιο σύντομα στην εξάλειψη αυτού του χρέους και επομένως στη ραγδαία ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας.

Η συνολική αξία των ενδεικτικών αποθεμάτων των Βιομηχανικών Ορυκτών & Πετρωμάτων είναι 60 δισεκ. €.

Η συνολική αξία των ενδεικτικών αποθεμάτων των Μεταλλικών Ορυκτών είναι 72 δισεκ. €.

Η συνολική αξία των ενδεικτικών αποθεμάτων των Ενεργειακών Ορυκτών Πρώτων Υλών είναι 1.362 δισεκ. € από τα οποία τα 268 δισεκ. € ανήκουν στους λιγνίτες τους οποίους εκμεταλλευόμαστε εδώ και δεκαετίες για την παραγωγή αποκλειστικά ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα υποθετικά αποθέματα πετρελαίου είναι 10 δισεκ. βαρέλια με τρέχουσα αξία 685 δισεκ. € και τα αντίστοιχα του φυσικού αερίου 3,5 τρισεκ. m³ με τρέχουσα αξία 409 δισεκ. €.

Ουσιαστική συμβολή στη μείωση του δημόσιου χρέους θα συμβεί με την παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της Ελλάδος σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους των ΗΠΑ, της Γερμανίας και άλλων «δανείων δυνάμεων», για πολλές δεκαετίες, με αντάλλαγμα την προείσπραξη μέρους των προσδοκώμενων εσόδων.

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net, του Ανανία Τσιραμπίδη, και του Ανέστη Φιλιππίδη, Καθηγητές Τομέα Ορυκτολογίας Πετρολογίας Κοιτασματολογίας, Τμήμα Γεωλογίας, ΑΠΘ]