Κατά το διάστημα των ερευνών μου για την εξέλιξη της φωτογραφίας στην Ελλάδα, έκανα μια σημαντική ανακάλυψη ότι δηλαδή ο Αριστοτέλης (384-322η.Χ.) ήταν αυτός που πρώτος περιέγραψε την «αρχή του σκοτεινού θαλάμου», δηλαδή το φυσικό φαινόμενο που αποτελεί την αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η φωτογραφία, ο κινηματογράφος και το video!
Συγκεκριμένα στο 15ο κεφάλαιο του βιβλίου του Προβλήματα, ο μεγάλος διανοητής περιγράφει το φυσικό φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο, αν ανοίξεις μια οπή στην μία πλευρά ενός σκοτεινού δωματίου, στην απέναντι πλευρά θα σχηματιστεί το είδωλο του θέματος αλλά ανεστραμμένο! Ορισμένοι υποστήριζαν ότι την πρώτη γραπτή περιγραφή του φαινομένου αυτού είχε κάνει ο Άραβας (ή Πέρσης) ερευνητής Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham (965-1039μ.Χ.), γνωστός στη Δύση ως Alhazen, γύρω στο 1000 π.Χ. Οι έρευνες όμως που έκανα με οδήγησαν στην ανακάλυψη των προτύπων κειμένων του, στη Βρετανική Βιβλιοθήκη αποδεικνύοντας ότι το κείμενο του βασίζεται ουσιαστικά στο κείμενο του Αριστοτέλη. Χρησιμοποιεί μάλιστα και αυτός το ίδιο σπάνιο παράδειγμα της έκλειψης του ηλίου!
Αργότερα ο John Peckham πρότεινε τη χρήση του σκοτεινού θαλάμου (camera obscura) για την παρατήρηση των ηλιακών εκλείψεων, ενώ ο Leonardo Da Vinci (1452-1519μ.χ.) έκανε σχέδια του «σκοτεινού θαλάμου», στον οποίο φαίνεται ότι χρησιμοποιείτο πειραματικά για τη μελέτη της προοπτικής.
Το 1545 δημοσιεύτηκε από τον Ολλανδό μαθηματικό Gemma Frisius (1508-1555), το πρώτο σχέδιο ενός σκοτεινού θαλάμου ο οποίος είχε κατασκευαστεί για την παρατήρηση της έκλειψης του ηλίου, που έγινε στις 24 Ιανουάριου 1544. Βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιήθηκε και εδώ το ίδιο παράδειγμα με αυτό που πρώτος ανέφερε ο Αριστοτέλης! Από τότε το «σκοτεινό δωμάτιο» (camera obscura) χρησιμοποιήθηκε σαν εργαλείο της ζωγραφικής, αφού το είδωλο ήταν πια καταγεγραμμένο με τις σωστές αναλογίες, προοπτική και μέγεθος.
Το μόνο που χρειαζόταν ήταν η αντιγραφή του πάνω σε ένα χαρτί Την επόμενη περίοδο και μέχρι τη χρήση της φωτοευαίσθητης επιφάνειας για την καταγραφή του ειδώλου, το 1839 από τον Niepce, η camera obscura (σκοτεινό δωμάτιο), ή απλά camera θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τους ζωγράφους.
Η camera obscura θα αποκτήσει το 1839 το ανάλογο φωτοευαίσθητο υλικό το οποίο θα εμφανίζει το είδωλο πάνω σε μια χάλκινη φωτοευαίσθητη επαργυρωμένη επιφάνεια, την λεγομένη «πλάκα» (δαγγεροτυπία).
Το 1989 ο γραφών έχοντας δημοσιεύσει πριν από ένα χρόνο τα αποτελέσματα της έρευνάς του επισκέφθηκε τους «αρμόδιους» των ΕΛΤΑ, προτείνοντας να εκδώσουν ένα αναμνηστικό γραμματόσημο με τον Αριστοτέλη και την camera obscura, με την ευκαιρία της επετείου των 150 χρόνων από την εφεύρεση της φωτογραφίας. Δεν θα σχολιάσω την αδιαφορία που έδειξαν στην πρότασή μου, όταν άλλες χώρες με λιγότερο σημαντικό θέμα έκαναν ανάλογες ειδικές εκδόσεις!
[ΠΗΓΗ: περιοδικό «ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ», του Άλκη Ξανθάκη, 1/7/2022]