Επιβράδυνση, αλλά όχι ύφεση, είναι το κοινό σημείο και των τριών σεναρίων για την οικονομία που έχει καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών από τις πρώτες μέρες του πολέμου στην Ουκρανία, με στόχο να υπάρχουν έτοιμα μέτρα στήριξης σε κάθε περίπτωση που θα αποτρέψουν το χειρότερο.
Μια δεύτερη κοινή παραδοχή και των τριών σεναρίων είναι ότι ο υψηλός πληθωρισμός, σε συνδυασμό και με τις υπόλοιπες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, εκτός από το “κούρεμα” της ανάπτυξης από 0,5% έως και 2% από την πρόβλεψη του Προϋπολογισμού για ανάπτυξη 4,5% το 2022, θα πιέσουν σημαντικά τις αντοχές του Προϋπολογισμού. Τούτο με δεδομένο ότι ο πληθωρισμός, σε όρους εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή, αναμένεται να κυμανθεί σε ετήσια βάση από 5% έως και πάνω από 7%. Αρμόδια στελέχη του ΥΠΟΙΚ τονίζουν ότι στο ακραίο σενάριο έχει περιληφθεί και αυτό στο οποίο η Ρωσία θα θελήσει να ανταποδώσει τις κυρώσεις που της επέβαλε η Δύση, και ειδικότερα η Ευρώπη, και θα μειώσει ή και θα διακόψει τη ροή του φυσικού αερίου προς την Ε.Ε. Μπορεί να ακούγεται παράδοξο στο πρώτο άκουσμα, αλλά η Ελλάδα, ακόμα και σε αυτό το ακραίο σενάριο, θα έχει μικρότερες επιπτώσεις από τη Γερμανία, λόγω της σχετικά μικρότερης εξάρτησης της χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Τα σενάρια βασίζονται στην παραδοχή ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί, σε κάθε περίπτωση οι εξαγωγές και οι επενδύσεις δεν θα πληγούν από τον πόλεμο, ενώ θα έχουμε ταχεία εφαρμογή των έργων και των επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και των υπολοίπων κοινοτικών πρωτοβουλιών που θα κινητοποιήσουν δημόσιες επενδύσεις συνολικού ύψους 12 δισ. ευρώ.
Μεγάλο ερωτηματικό θα είναι η πορεία του τουρισμού, ο οποίος αναμένεται πια να δεχτεί πλήγμα όχι μόνο από τους Ουκρανούς και τους Ρώσους τουρίστες που δεν θα έρθουν, αλλά και από τουρίστες από άλλες χώρες, των οποίων πλέον τα εισοδήματα δεν θα τους επιτρέπουν να ταξιδέψουν προς την Ελλάδα.
Παράλληλα με την Ελλάδα, τόσο η Κομισιόν όσο και η EKT έχουν μέχρι στιγμής αναθεωρήσει συνεχώς το βασικό σενάριο από τον περασμένο Δεκέμβριο πάνω από τρεις φορές, κυρίως στο μέγεθος του πληθωρισμού. Η άνοδος των τιμών, σύμφωνα με την πρόβλεψη της ΕΚΤ, υπολογιζόταν στο 3% για το 2022 στο τέλος του προηγούμενου χρόνου και σήμερα υπάρχει πρόβλεψη που θέλει τον πληθωρισμό πάνω από 7%. Από την άλλη, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει τις δικές της εκτιμήσεις, προβλέποντας απώλεια στο ΑΕΠ της Ε.Ε. από 0,5% μέχρι και 1%. Πάνω σε αυτές τις προβλέψεις το ΔΝΤ βλέπει επιβράδυνση και της παγκόσμιας ανάκαμψης κατά 1%, αλλά σκιαγραφεί σε αδρές γραμμές το φάντασμα του στασιμοποληθωρισμού ως έναν από τους κίνδυνους.
Τα μέτρα στήριξης
Οι εκτιμήσεις του ΥΠΟΙΚ για την οικονομία το 2022 και το 2023 έχουν άλλη μία σημαντική παραδοχή. Ότι ακόμα και στο χειρότερο σενάριο θα υπάρχει συνέχιση της στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών απέναντι στις επιπτώσεις από την ακρίβεια. Αντλώντας από την εμπειρία που αποκτήσαμε κατά την περίοδο της πανδημίας, όταν η οικονομία είχε πραγματικά παγώσει λόγω των περιορισμών, το μόνο που κράτησε τις επιχειρήσεις ανοιχτές και διασφάλισε θέσεις εργασίας ήταν τα μέτρα στήριξης των 43 δισ. ευρώ. Το τεράστιο αυτό ποσό βοήθησε ώστε να μην έχουμε την έκρηξη της ανεργίας και των λουκέτων που όλοι ανέμεναν.
Την προηγούμενη εβδομάδα τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών, Ενέργειας, Εργασίας και Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσαν ένα νέο πακέτο μέτρων ύψους 1,12 δισ. ευρώ για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Από αυτά, δημοσιονομικό αποτύπωμα θα έχουν τα 490 εκατ. ευρώ που αφορούν την επιταγή ακρίβειας, την επιδότηση καυσίμων, και η αποπληρωμή των 3 δισ. ευρώ της επιστρεπτέας προκαταβολής σε 96 αντί για 60 δόσεις για τα μέτρα για τους αγρότες. Με εξαίρεση την επιδότηση καυσίμων, που θα έχει διάρκεια μέχρι και το τέλος του Ιουνίου, όλα τα υπόλοιπα μέτρα αφορούν μόνο τον Απρίλιο.
Τι έχει δοθεί έως τώρα
Με το πακέτο των 1,12 δισ. ευρώ, τα μέτρα στήριξης που έχουν και δημοσιονομικό αντίκτυπο στο χρέος και το έλλειμμα έφτασαν από τον περασμένο Δεκέμβριο τα 1,39 δισ. ευρώ. Τα 338,6 εκατ. ευρώ δόθηκαν για επίδομα που δόθηκε τα Χριστούγεννα και 270 εκατ. ευρώ για την παράταση μέχρι τον Ιούνιο σε οικονομικά ευάλωτους ΑΜΕΑ και υγειονομικούς. Άλλα 278 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για την παράταση των χαμηλών συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση, τουρισμό, μεταφορές, εισιτήρια θεάτρου και κινηματογράφου, γυμναστηρίων και σχολών χορού. Άλλα 190 εκατ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα είναι το καθαρό δημοσιονομικό κόστος για την περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ από το 2022 και πέρα. Ο υπουργός Οικονομικών δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ότι θέλει είτε τον Απρίλιο είτε τον Μάιο να θεσμοθετήσει την παράταση μέχρι και το τέλος του χρόνου του μέτρου του μειωμένου ΦΠΑ σε εστίαση, τουρισμό, μεταφορές, θέατρο και κινηματογράφο που λήγει στο τέλος Ιουνίου. Και αυτή η παρέμβαση αναμένεται να κοστίσει άλλα περίπου 280 εκατ. ευρώ, τα οποία σίγουρα δεν περισσεύουν, αλλά δίνονται εν όψει της τουριστικής περιόδου με στόχο να ορθοποδήσουν οι κλάδοι αυτοί που χτυπήθηκαν περισσότερο από την πανδημία.
Από τον δημοσιονομικό χώρο των περίπου 2 – 2,3 δισ. ευρώ που δημιούργησε η καλύτερη του αναμενομένου πορεία της οικονομίας το 2021 και η υπέρβαση εσόδων κατά 570 εκατ. ευρώ το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, μένουν πλέον άλλα 500-600 εκατ. ευρώ για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες που δημιουργεί η ακρίβεια τους επόμενους μήνες. Το σημείο καμπής για την Ελλάδα θα είναι η χρονική περίοδος στην οποία τα χρήματα από έσοδα ρύπων θα εξαντληθούν και πλέον οι επιδοτήσεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα καλύπτονται από τα έσοδα του Προϋπολογισμού, παράγοντας έλλειμμα και χρέος κάθε άλλο παρά απαραίτητα.
Αν πιστέψουμε τη φημολογία ότι το τέλος του λογαριασμού των ρύπων θα έρθει μέχρι και τον Μάιο, τότε όλος ο ευρωπαϊκός Νότος (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) θα χρειαστεί τη βοήθεια από τους εταίρους του προκειμένου να συγκρατήσουν τις οικονομίες τους από την ύφεση.
Με αυτή την έννοια, ιδιαίτερα σημαντική και για την Ελλάδα αναμένεται ότι θα είναι η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου θα πρέπει να δώσει πιστευτές απαντήσεις στο ερώτημα των μέτρων στήριξης, και ειδικά για τον δημοσιονομικό χώρο που θα πρέπει να έχουν διαθέσιμο τα κράτη-μέλη για να στηρίζουν τις οικονομίες τους.
[ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/, του Τάσου Δασόπουλου, 23/3/2022]