Να υποθέσω ότι έχετε δει το φιλμ «Gallipoli»;
Που το θυμήθηκα τώρα, πρωινιάτικα στην Ουρανούπολη, στη Χαλκιδική, κοντά στο Άγιο Όρος; Α, μα μόλις βγήκα από τον Πύργο του Προσφορίου.
Σας μπέρδεψα;
Να τα πάρω με τη σειρά λοιπόν. Ο αγιορείτικος Πύργος του Προσφορίου είναι το σήμα κατατεθέν της Ουρανούπολης (η οποία είναι η πύλη του Αγίου Όρους). Είναι η καλύτερη πρώτη γνωριμία των ταξιδιωτών με τη μοναστηριακή αρχιτεκτονική, έτσι όπως στέκεται μεγάλος, πέτρινος, σιωπηλός και επιβλητικός πάνω από την άσπρη αμμουδιά, σαν ένα αυστηρό ιερό βλέμμα πάνω από τα ξαναμμένα κορμιά των κολυμβητών και παραθεριστών, που απολαμβάνουν τη θάλασσα στα θεμέλιά του.
Τον είχα δει πολλές φορές, πηγαίνοντας στο Άγιο Όρος. Σήμερα όμως μπήκα και μέσα. Και έμαθα πολλά. Γιατί στον Πύργο αυτό έζησε ένα ζευγάρι Αυστραλών (ο σύζυγος ήταν Λονδρέζος μεγαλωμένος στη Σκοτία) που σημάδεψε την ιστορία της Ουρανούπολης. Η οποία χτίστηκε από πρόσφυγες που έφτασαν εδώ το 1923 από τα Προικονήσια.
Αναρωτιέστε ακόμη γιατί θυμήθηκα την «Gallipoli»; Γιατί ο ένας εκ των δύο ενοίκων του πύργου ήταν ο Sydney Loch, βετεράνος της θρυλικής μάχης στην μικρασιατική Καλλίπολη και συγγραφέας του βιβλίου «Hell and Back, the banned story of Gallipoli» που περιέγραφε τα της ανώφελης σφαγής των Αυστραλών στρατιωτών. Α, ναι. Ένας εξ αυτών των άτυχων, στο φιλμ, ήταν ο πολύς Mel Gibson.
Στον Πύργο ο Sydney Loch έζησε με τη σύζυγό του επίσης συγγραφέα και δημοσιογράφο Joice NanKivell Loch. Τι γύρευαν εδώ δύο Αυστραλοί σε ένα προσφυγοχώρι της Μακεδονίας;
Μα οι χρυσοί αυτοί άνθρωποι ήταν βαθιά ανθρωπιστές (Κουακέροι στο δόγμα) και ήρθαν να προσφέρουν δωρεάν βοήθεια στους πρόσφυγες. Εγκαταστάθηκαν στο πύργο το 1928. Τους άρεσε η ατμόσφαιρά του.
Ανέβηκα στα δωματιάκια τους, στον πενταόροφο πύργο. Είδα το γραφείο τους, το τζάκι τους την παλιά μαύρη γραφομηχανή, τη θέα από τα παράθυρα απ όπου τρυπώνει όλο το μπλε του Σιγγιτικού κόλπου. Είδα και τα ωραία παλιά υφαντά χαλιά. Και ξαναθυμήθηκα την βοήθεια των Loch στους Ουρανουπολίτες πρόσφυγες.
«Οι πρόσφυγες έφεραν την τέχνη του χαλιού αλλά δεν είχαν τα μέσα. Η κυρία Loch βοήθησε να φτιαχτούν οι αργαλειοί και να στηθεί το εργαστήρι στον αρσανά. Τα σχέδια ήταν αρχικά ανατολίτικα και μετά αγιορείτικα μοτίβα που αντέγραφε από τα μοναστήρια ο κύριος Loch. Τα χαλιά της Ουρανούπολης πουλιόντουσαν ακριβά στην Αθήνα.» μου είχε πει το προηγούμενο βράδυ η Στάθα Αδαμοπούλου, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ουρανούπολης.
Η βοήθεια των Loch έπιασε τόπο. Βέβαια οι πρόσφυγες γνώριζαν αρκετά την υφαντική τέχνη αλλά η κυρία Loch τους έδειξε νέες μεθόδους, όπως να φτιάχνουν ωραία χειροποίητα χαλιά και υφαντά από γιδότριχα. Kι ακόμη τους έμαθε πώς να τα βάφουν με φυσικά χρώματα, τα οποία έφτιαχναν από λουλούδια. Τα σχέδια του συζύγου περιείχαν και πολλά μοτίβα από περσικά χαλιά και ανατολίτικα κοσμήματα.
Στον παλιό αρσανά του Πύργου η κυρία Loch έστησε εργαστήρι με αργαλειούς. Το μικρό αυτό χωριάτικο ταπητουργείο λειτούργησε ως τον θάνατο της κυρίας Loch το 1982.
Συνέχισα την γνωριμία μου με τον Πύργο. Οι όροφοι μυρίζουν αρμύρα και παλιό ξύλο. Έφτασα ως το εκκλησάκι Κωνσταντίνου και Ελένης που βρίσκεται στο τελευταίο όροφο. Είδα τη ροζέτα με το δικέφαλο αετό και στάθηκα αρκετή ώρα στη μικρή αρχαιολογική συλλογή.
Αυτό είναι ένα σπάνιο μικρό μουσείο! Αληθινή ανακάλυψη! Έχει διάφορα ευρήματα από το ναυάγιο έξω από τη Σκήτη της Αγίας Άννας, (εκπληκτικές οι κορινθιακού τύπου περικεφαλαίες από τους αγιορείτικους βυθούς), ευρήματα από τη Μεγάλη Παναγιά και άλλα, λίγα αλλά ενδιαφέροντα. Όλα λουσμένα από ένα ζεστό μαλακό φως, που έρχεται θαρρείς κατευθείαν από το ιερό βουνό.
Μετά από όλα αυτά λοιπόν θυμήθηκα την ταινία «Gallipoli». Και κάθισα στη ρίζα του πύργου, δίπλα στην άσπρη γρανιτική άμμο και σκέφτηκα την μεγάλη ανθρωπιστική προσφορά των Loch (οι οποίοι είχαν στηρίξει επίσης πρόσφυγες στη Ρουμανία και στην Πολωνία). Σκέφτηκα αυτή την έμπρακτη φιλανθρωπία αυτών των εξαιρετικών προσωπικοτήτων από την άλλη άκρη της Γης.
Οι οποίοι έζησαν τα τελευταία χρόνια της ζωής τους σε ένα αγιορείτικο πύργο που χτίστηκε πριν το 1344 , φιλοξένησε τον Δεσπότη της Θεσσαλονίκης Ιωάννη Παλαιολόγο το 1379 και ανήκε στην (δυστυχώς τα τελευταία χρόνια διάσημη) Μονή Βατοπεδίου.
Ωχ… Οι σκέψεις περί φιλανθρωπίας των Loch σκοτείνιασαν από τους στοχασμούς για το αμαρτωλό Βατοπέδι. Οι Loch έστησαν ταπητουργείο για τους πρόσφυγες, οι καλόγεροι έστησαν off shore για τους φίλους τους. Τι διαφορά όμως ε;
Τέρμα οι κακές σκέψεις! Πάω δίπλα στο «Κονάκι» να φάω μια μπουγάτσα ζεστή να γλυκαθώ.
*Η Ουρανούπολη βρίσκεται στο «τρίτο πόδι» της Χαλκιδικής στη χερσόνησο του Αγίου Όρους. Ο συντομότερος δρόμος είναι μέσω Εγνατίας Οδού – Σταυρού – Ιερισσού. Ο ωραιότερος είναι μέσω Αρναίας – Σταγίρων – Στρατωνίου.
[ΠΗΓΗ: https://www.thegreektraveller.com/, του Αντώνη Ιορδάνογλου ]