Λεφτά… δωρεάν δεν υπάρχουν για την από κοινού έξοδο από τον εφιάλτη της πανδημίας στην “Ενωμένη Ευρώπη”.
Η απόφαση αυτή της Συνόδου Κορυφής την Πέμπτη υποχρεώνει την ΕΚΤ να αναλάβει εκ νέου “δράση” προκειμένου να κρατήσει το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα “ζωντανό” και μαζί του τις οικονομίες της Ευρώπης. Μέχρι οι ηγέτες της να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν όλοι μαζί στο ευρωπαϊκό εγχείρημα…
Τον Μάιο οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. θα ξανασυναντηθούν για να εξετάσουν τις προτάσεις που ανέλαβε στο μεταξύ την Πέμπτη να συντάξει η Κομισιόν. Προτάσεις οι οποίες αφορούν την ενίσχυση του ύψους του επόμενου 7ετούς Προϋπολογισμού της Ε.Ε. (2021-2027) από το 1,1% του ΑΕΠ στο 2% και τη χρηματοδότηση μέσω αυτού του Ταμείου Ανάκαμψης της οικονομίας στην Ε.Ε. από το 2021 και μετά…
Στο μεταξύ οι χώρες της Ευρώπης θα πρέπει να αρκεστούν στα τυπικά 540 δισ. ευρώ (ουσιαστικά είναι 300 δισ., αφού κανείς δεν θέλει να δανειστεί λεφτά από τον ESM) της συμφωνίας του Eurogroup στις 9/3, τα οποία θα είναι διαθέσιμα από 1η Ιουνίου.
Τα τρία “εργαλεία” μέσω των οποίων θα διατεθούν είναι τα δάνεια του ESM (200 δισ. ευρώ μέσω του ECCL), της Κομισιόν (100 δισ. ευρώ μέσω του “SURE” για επιδόματα ανεργίας) και της Eυρωπαϊκής Tράπεζας Eπενδύσεων (240 δισ. ευρώ για δάνεια σε επιχειρήσεις).
Αυτό που έγινε ξεκάθαρο στη διάρκεια της Συνόδου τόσο από τη Γερμανία όσο και από τους συμμάχους της στο μέτωπο αυτό, την Αυστρία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, είναι πως οι “βόρειοι” δεν δέχονται να δοθούν χρήματα “δωρεάν”, δηλαδή ως επιδοτήσεις, παρά μόνο ως δάνεια, τα οποία κάποια στιγμή −έστω και μακροπρόθεσμα− θα πρέπει να επιστραφούν στους φορείς που θα τα δώσουν, δηλαδή την Κομισιόν, την ΕΤΕπ και τον ESM.
Στο μεταξύ η ΕΚΤ, παραμονές της Συνόδου Κορυφής, σε μια έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου της −και χωρίς διαφωνίες από κανένα μέλος του− έκανε το… αδιανόητο. Δείχνοντας για άλλη μία φορά ότι στις παρούσες συνθήκες είναι έτοιμη να επαναλάβει έμπρακτα το “whatever it takes” του Μάριο Ντράγκι (2012) για να κρατήσει το… μαγαζί ανοιχτό, προχώρησε στην έμμεση νομιμοποίηση αγορών τίτλων που χαρακτηρίζονται σήμερα ως “σκουπίδια”.
Αποφάσισε να δέχεται ως εγγύηση για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες του Ευρωσυστήματος ομόλογα τα οποία μέχρι τις 7 Απριλίου είχαν τη διαβάθμιση “investment grade”, ακόμα και αν στη συνέχεια υποβαθμίστηκαν και την έχασαν. Η κίνηση αυτή, αν και φαίνεται να ακολουθεί τα βήματα της Fed, έχει πίσω της δύο νέους εφιάλτες που ήδη κάνουν την εμφάνισή τους στο χρηματοπιστωτικό Ευρωσύστημα.
Οι εφιάλτες της ΕΚΤ
Η κατάσταση επείγοντος με την οποία κινήθηκε η ΕΚΤ, και μάλιστα παραμονές της ανεπαρκούς σε ουσιαστικές αποφάσεις Συνόδου Κορυφής (προφανώς γιατί η κυρία Λαγκάρντ γνώριζε τι θα ακολουθήσει), είχε δύο ισχυρά “κίνητρα”, για τα οποία οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. είχαν ενημερωθεί το βράδυ της Τετάρτης από την ίδια την κυρία Λαγκάρντ:
- Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν προειδοποιήσει την ΕΚΤ ότι οι εαρινές εκθέσεις τους για την αξιολόγηση δημόσιου και ιδιωτικού χρέους θα κινηθούν σε έναν αυξανόμενο αριθμό υποβαθμίσεων. Ιδιαίτερα δε στον ιδιωτικό τομέα, ήδη από τον Φεβρουάριο οι υποβαθμίσεις εταιρικών ομολόγων έχουν αρχίσει να αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς, προκαλώντας μια πολλαπλάσια αυξανόμενη πίεση για ρευστότητα στον επιχειρηματικό και τραπεζικό χώρο. Οι υποβαθμίσεις και του κρατικού χρέους είναι επίσης στον ορίζοντα. Ένα πρώτο σημάδι ήταν η −ευτυχώς− συγκρατημένη “υποβάθμιση” του outlook του ελληνικού χρέους από θετικό σε σταθερό. Πολύ σημαντικότερη αναμένεται να είναι η επανεξέταση του ιταλικού χρέους, που αφορά την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Οι υποβαθμίσεις αυτές έχουν ήδη “απορροφηθεί” όσον αφορά την Ελλάδα από την ΕΚΤ, με την πρόσφατη απόφασή της να αποδεχθεί κατ’ εξαίρεση την αγορά των “non investment grade” ελληνικών ομολόγων, τόσο ως εγγυήσεις για παροχή ρευστότητας (στις τράπεζες) όσο και για την αγορά τους από την ΕΚΤ στο πλαίσιο του “έκτακτου” QE (PEPP). Τι θα συμβεί, όμως, με ένα ανάλογο ενδεχόμενο στην Ιταλία, η οποία πρέπει να δανειστεί μόνο για την αναχρηματοδότηση του χρέους της περί τα 250 δισ. ευρώ μέχρι τέλος του έτους; Κανείς δεν θέλει να φανταστεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
- Ένα δεύτερο “φαινόμενο” που έχει προκαλέσει “πυρετό” στην ΕΚΤ αφορά τις αθρόες ρευστοποιήσεις μεριδίων στα Αμοιβαία Κεφάλαια. Με τα στοιχεία Μαρτίου από τη Fitch, πολλές δεκάδες Α/Κ, κυρίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά (τα καταρχήν στοιχεία μιλάνε για 75 με 35 δισ. ευρώ κεφάλαια), υποχρεώθηκαν να αρνηθούν τη ρευστοποίηση μεριδίων στους επενδυτές/πελάτες τους, προκαλώντας πανικό. Εκτιμάται ότι ο πραγματικός αριθμός των Α/Κ που έχουν βρεθεί στη θέση αυτή μέσα στον Μάρτιο, και κυρίως τον Απρίλιο, είναι υπερδιπλάσιος. Η αδυναμία των Α/Κ να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πελατών τους οφείλεται στο γεγονός ότι η έκταση των ρευστοποιήσεων ξεπερνά τις δυνατότητές τους σε άμεσα ρευστοποιήσιμους τίτλους (πολλά Α/Κ αφορούν επενδύσεις ακινήτων), λόγω της κατάρρευσης των χρηματιστηρίων αλλά και της αγοράς ακινήτων. Οι εκδόσεις χρέους των funds έχουν βρεθεί υπό τη διπλή πίεση τόσo της πτώσης των τιμών όσο και των υποβαθμίσεων, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται η δυνατότητα ανταπόκρισης στους επενδυτές τους. Το τραπεζικό σύστημα που βρίσκεται “πίσω” από τον κόσμο των Α/Κ υποδέχεται την πίεση αυτή σε όλα τα επίπεδα και η μοναδική του διέξοδος είναι η στήριξη από την ΕΚΤ, με παροχή “δωρεάν” ρευστότητας και εγγυήσεις που χάνουν τη διαβάθμιση του “investment grade”.
Η Σύνοδος Κορυφής και τα όρια της ΕΚΤ
Σύμφωνα με πληροφορίες οι οποίες προέρχονται από το περιβάλλον της Φρανκφούρτης, παρά το γεγονός ότι στις αποφάσεις της ΕΚΤ την Τετάρτη το βράδυ κανένας κεντρικός τραπεζίτης −ούτε ο κ. Βάιντμαν (Βundesbank)− δεν έφερε αντίρρηση και συμφωνήθηκαν ομόφωνα, δεν συμβαίνει το ίδιο και για τα επόμενα βήματα που ήδη συζητούνται στην ΕΚΤ.
Συγκεκριμένα, υπάρχει ισχυρή αντίθεση για ένα βασικό ζήτημα που θα τεθεί κατά πάσα πιθανότητα προς συζήτηση στη συνεδρίαση στο τέλος του μήνα.
Το επίμαχο θέμα είναι το αν η ΕΚΤ θα αυξήσει το ποσό που διαθέτει μέσω του QE για αγορά τίτλων από τη δευτερογενή αγορά. Υπάρχει ισχυρή υποστήριξη σε πρόταση η οποία θέλει την αύξηση του ποσού αυτού από 750 δισ. ευρώ σε 1,5 τρισ. ευρώ, ήτοι τον διπλασιασμό του ποσού, αλλά και τη χρονική επέκταση της διάρκειας του προγράμματος.
Στην πρόταση αυτή η αντίδραση της Bundesbank είναι προς το παρόν τουλάχιστον “κάθετη”, σύμφωνα με πηγές που προέρχονται και από τις δύο πλευρές. Άλλωστε, υπάρχει ήδη σε εκκρεμότητα προσφυγή στο ανώτατο δικαστήριο στη Γερμανία με την οποία ζητείται να καταδικαστεί ως αντικαταστατική και παράνομη η πράξη της ΕΚΤ να δρομολογήσει το “έκτακτο QE” των 750 δισ. ευρώ.
Ορισμένοι αναλυτές που παρακολουθούν προσεκτικά την ΕΚΤ και τις συζητήσεις γύρω από τις κινήσεις της υποστηρίζουν ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τις αποφάσεις της επόμενης Συνόδου Κορυφής τον Μάιο και το κατά πόσο αυτές θα μπορούν να λειτουργήσουν κατευναστικά ή όχι στις ανησυχίες των αγορών για την τύχη των ευρωπαϊκών τραπεζών και το ευρώ.
[ΠΗΓΗ: https://www.capital.gr/, του Γ. Αγγέλη, 26/4/2020]