ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΡΥΧΕΙΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ

Προκλήσεις και καλές πρακτικές: αποκατάσταση στα ορυχεία της «IMERYS Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάς s Α.Ε.»: Άρθρο του κ Γεώργιου Πεφάκη προϊστάμενου Αποκατάστασης Τοπίου οτην IMERYS Greece SΑ

Η Μήλος ένα νησί 151 τ. χιλιομέτρων βρίσκεται στο δυτικό μέρος των Κυκλάδων κι έχει πλούσια μεταλλευτική ιστορία που φτάνει στις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας. Η εντατικοποίηση της εξόρυξης τις τελευταίες δεκαετίες δημιούργησε την ανάγκη επαναφοράς του φυσικού περιβάλλοντος στους χώρους των ορυχείων για να περιοριστεί η οπτική όχληση.

Η προσπάθεια αποκατάστασης των ορυχείων της IMERYS Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάς ΑΕ συνάντησε αρκετές δυσκολίες: τις ακραίες κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, την έλλειψη νερού, τη γειτνίαση με τη θάλασσα, την υπερβόσκηση και το φτωχό πολλές φορές σε συστατικά έδαφος Οι ακραίες κλιματικές συνθήκες είναι κυρίως οι μεγάλες περίοδοι έντονης ξηρασίας και το παρατεταμένο θέρος με απόλυτη έλλειψη βροχοπτώσεων που μερικές φορές φτάνει μέχρι και τους οκτώ μήνες.

Η γειτνίαση με τη θάλασσα καθιστά το έδαφος φτωχό σε συστατικά και υφάλμυρο Και σε συνδυασμό με το δυνατό αέρα οι φυτοκοινωνίες δυσκολεύονται να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν Επίσης η υπερβόσκηση από τα ανεξέλεγκτα κοπάδια κατσικιών καταστρέφει τα αναπτυσσόμενα φυτά αφού δύσκολα περιορίζονται τα συγκεκριμένα ζώα.

Φυτώριο: Από νωρίς έγινε κατανοητό στην ομάδα του τμήματος αποκατάστασης ότι η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η μετατροπή των ανωτέρω μειονεκτημάτων σε ευκαιρίες για αποτελεσματικότερη αποκατάσταση.

Μελετήσαμε σχεδόν εξαρχής τις φυτοκοινωνίες της Μήλου και οδηγηθήκαμε σε νέους δρόμους γνώσεων καθώς και στο συμπέρασμα πως οι αποκαταστάσεις των ορυχείων θα έπρεπε να βασίζονται στη χρήση αποκλειστικά ντόπιων και ενδημικών φυτώνπου έχουν αναπτύξει διαδικασίες επιβίωσης και έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες του νησιού.

Για το λόγο αυτό αποφασίσαμε να δημιουργηθεί μέσα στην εταιρεία ένα φυτώριο όπου θα γινόταν συλλογή και αναπαραγωγή των παραπάνω φυτών!

Επικεντρωθήκαμε λοιπόν στη συλλογή φύτευση και ανάπτυξη των ντόπιων φυτών της Μήλου. Έπρεπε να αποκρυπτογραφηθούν οι τρόποι με τους οποίους φυτρώνουν οι σπόροι κάτι που απαίτησε χρόνο επιμονή και συνεργασία με εξειδικευμένα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι για να μπορέσουν τα ντόπια φυτά της Μήλου να επιβιώσουν στις συνθήκες παρατεταμένου θέρους έχουν αναπτύξει διάφορους βιολογικούς μηχανισμούς ο σπουδαιότερος απ’ τους οποίους είναι η θερινή νάρκη. Μετά την εαρινή ισημερία Μαρτίου τα φυτά της Μήλου αναγνωρίζουν ότι ακολουθεί περίοδος ξηρασίας και ξεκινούν μια σειρά από φυσικοχημικές διεργασίες για να μπουν σε κατάσταση λήθαργου και να μειώσουν τις ανάγκες τους σε νερό Με αυτό το μηχανισμό μηδενίζουν τις ανάγκες τους σε υγρασία τους καλοκαιρινούς μήνες και επιβιώνουν στο άνυδρο περιβάλλον της Μήλου ενώ αφυπνίζονται με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές Σήμερα λοιπόν είμαστε πλέον στην ευχάριστη θέση να μην ποτίζουμε ούτε να διαθέτουμε σύστημα ποτίσματος στις αποκαταστάσεις μας.

Για τις αποκαταστάσεις σε ορυχεία μας κοντά στη θάλασσα χρησιμοποιούμε είδη φυτών που αντέχουν στην αλμύρα και με αυτό τον τρόπο οι φυτοκοινωνίες στις αποκαταστάσεις αναπτύσσονται και εξελίσσονται χωρίς κανένα πρόβλημα.

Τεχνογνωσία: Ακόμη και το πρόβλημα της υπερβόσκησης στην αποκατάσταση των ορυχείων αντιμετωπίζεται με τη χρήση ντόπιων φυτών Πολλά ντόπια φυτά της Μήλου έχουν δικούς τους μηχανισμούς για να προστατεύονται από τη βόσκηση όπως αγκάθια τρίχες ή ουσίες που τα καθιστούν πικρά και δεν τρώγονται από τα κατσίκια Χρησιμοποιώντας αυτά τα είδη φυτών δημιουργούμε πλέον φυτοκοινωνίες που δεν χρειάζονται να τις περιφράσσουμε με τα ακαλαίσθητα πλέγματα που πολύ σύντομα σκουριάζουν καταστρέφονται και παύουν να επιτελούν τον αρχικό σκοπό τους.

Στο φυτώριο της εταιρείας στη Μήλο η έρευνα έχει επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη τεχνογνωσίας αναφορικά με την καλλιέργεια της μυκόρριζας στα υπό ανάπτυξη φυτά.

Στόχος είναι η εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοστών επιβίωσης των μεταφυτεμένων φυτών μας στις δύσκολες εδαφολογικές συνθήκες των ορυχείων μας Σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα τα συμπεράσματα της έρευνας θα μας οδηγήσουν στη δημιουργία επιτυχημένων φυτοκοινωνιών σε ορυχεία με δύσκολες εδαφολογικές συνθήκες χωρίς την προσθήκη γόνιμου εδάφους.

Όλα τα παραπάνω τα συζητήσαμε με στελέχη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου στην ημερίδα που διοργανώθηκε στη Μήλο στις 18 Σεπτεμβρίου 2018.

[ΠΗΓΗ: ECOTEC, 1/11/2018]