Τα ορατά ως βαρετά θα ξεχαστούν, ώστε χώρο πρόθυμα να δώσουν στα Αόρατα
Νίκος Παπαδάκης, Chiaro Scuro
Ό,τι κι αν ισχυρίζονται οι πολιτικοί η ελληνική κοινωνία έχει υποστεί επικίνδυνες ρωγμές. Απο-τυχη-μένοι κι επι-τυχη-μένοι λειτουργούν με οριζόντιο τρόπο, υπερβαίνοντας πολλές φορές τις κλασσικές κάθετες κομματικές ή ιδεολογικές εντάξεις κι αδιαφορώντας για τα μικρο-παιχνίδια της εξουσίας.
Αρχίζουμε από τους “χαμένους”.
Η μεγάλη πλειοψηφία των εκτός/εκτός βρίσκεται στο περιθώριο λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού σε μια εποχή των συνεχών διακινδυνεύσεων. Ζούνε κι επιβιώνουνε ως ηττημένοι. Μία μικρή μόνο μειοψηφία προτιμάει να κινείται εντός/εκτός θεωρώντας ότι η αποτυχία είναι κι αυτή επιλογή, αντί-σταση στο καταναλωτικό μοντέλο πλούτου και στη σώρευση άχρηστων εξουσιών. Ζούνε και βιώνουνε “κατά παρέκκλισιν”.
Σε μία περίοδο αφθονίας οι εκτός/εκτός έβρισκαν πάντοτε ευκαιρίες, περιστασιακής έστω, εισόδου στην κοινωνία του 1/3 (νυν του 1/5), δηλαδή στο χώρο άσκησης/απόλαυσης κοινωνικών δικαιωμάτων. Στην εποχή της κρίσης το σύστημα περιθωριοποιεί για δεύτερη φορά τους ήδη περιθωριοποιημένους με αποτέλεσμα πολλοί να έχουν χάσει “από χέρι”, σχεδόν από τη γέννησή τους, το τρένο της επιτυχίας.
Οι εντός/εκτός συνήθως ισορροπούν στην κόψη, στην τομή δύο κόσμων (του υπαρκτού που μισούν ως Κακό και του δικού τους που φαντασιώνονται ως Καλό) και συχνά παρασύρονται κι εντάσσονται σε μορφώματα “αντι-κομφορμισμού”, τα οποία διέπονται από τις ίδιες μορφές ελέγχου (και καταπίεσης;) με τα επίσημα συστήματα που καταγγέλουν. Εκεί χάνουν όχι μόνον την εικαζόμενη ελευθερία κινήσεων αλλά και το πρόσωπό τους, αφού όλα πολτοποιούνται υπέρ του “κοινού αγώνα”[;].
Από την άλλη οι χαρακτηριζόμενοι ως επιτυχημένοι χωρίζονται σε αυτούς που ταυτίζουν επιτυχία (κυρίως οικονομική) με την ευτυχία (προσωπική/οικογενειακή) κι ανισορροπούν ψυχικά και σ’ εκείνους που έχουν ανάγκη την συνεχή επιτυχία επί παντός για να δικαιώσουν τις απόψεις τους ή για να αισθανθούν υπαρξιακή ασφάλεια.
Και στις δύο περιπτώσεις οι επιτυχημένοι συχνά-πυκνά λησμονούν ότι το σύνολο (ομάδα, κοινότητα, πατρίδα) εξαρτάται απ’ όλα τα επιμέρους στοιχεία του και γι’ αυτό “το μερτικό τους στη χαρά” δεν μπορεί να λειτουργεί επ άπειρον και μονομερώς σε βάρος του μερτικού των υπολοίπων. Μεροληπτική μερικοκρατία δίχως κοινές αξίες και αρχές δεν συνιστά βιώσιμο κοινωνικοπολιτικό σύστημα.
Ούτε η αγορά αυτορρυθμίζεται υπέρ των πολλών ή όλων, ούτε ελευθερία του επιλέγειν νοείται σε καθεστώς ασφυκτικού κανονιστικού πλαισίου, ούτε το “κυνηγητικό ένστικτο” του νεοφιλελευθερισμού είναι κοινωνικά ωφέλιμο, ούτε η κουλτούρα των “οιονεί-εμπόλεμων καταστάσεων” οδηγεί σε λαϊκή απελευθέρωση.
Σε μία δημοκρατική χώρα και σ’ ένα Κράτος δικαίου δεν πρέπει να υπάρχουν θεσμικές διακρίσεις ή κοινωνικά στερεότυπα με βάση την επιτυχία/αποτυχία. Την όποια κακή τύχη (ή και κακή χρήση) δεν την κατα-δικάζουμε αλλά διαχειριζόμαστε τις αρνητικές συνέπειες με όρους αλληλεγγύης.
Η Δημοκρατία οφείλει ν’ αγκαλιάζει όλους (ιδίως τους πλέον αδύναμους) και να πείθει τον καθένα ότι το αίσθημα του συν-ανήκειν είναι ισχυρότερο από τις περιστασιακές αδικίες/ανισότητες, τις οποίες όμως πρέπει συνεχώς να μειώνει μέσω θεσμών, κοινωνικής πολιτικής και αντισταθμιστικών μέτρων.
Αυτή τη Δημοκρατία της συναίνεσης, της κατανόησης, της διαμεσολάβησης και της διόρθωσης θέλουν κι επιζητούν οι Έλληνες της κρίσης, κουρασμένοι και διαψευσμένοι από τη στείρα και ιστορικά ξεπερασμένη “πάλη των τάξεων” (μεταξύ προκαθορισμένων και προαιώνιων εχθρών) και τον παρακμιακό πολτό απολίτικου φανατισμού.
ΥΓ. Ο λεγόμενος παλαιός “αστικός κόσμος” απέθανεν παίρνοντας μαζί του τα λάθη και τις αμαρτίες του, αλλά και την όποια αστική ηθική και αστική κουλτούρα.Το ερώτημα είναι αν δίχως την αστική τάξη μπορεί να επιβιώσει με την παραδοσιακή μορφή της η αστική/φιλελεύθερη δημοκρατία ή αν κάποιο άλλο σύστημα (και ποιό;) καλείται να την αντικαταστήσει.
[ΠΗΓΗ: http://www.politically.gr, του Γιάννη Πανούση, Καθηγητή Εγκληματολογίας, πρώην υπουργού Προστασίας του Πολίτη, 25/7/2018]