Η εορτή της του Χριστού γεννήσεως, τα γενέθλια του Ιησού, γιορτή που ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος την ονομάζει «την σεμνότερη και μητέρα όλων των γιορτών», δεν είναι ίσως σε πολλούς γνωστό, ότι, ως αυτοτελής γιορτή, δεν γιορταζόταν κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Τότε κατά την 5η Ιανουαρίου, από το τέλος της τρίτης εκατονταετηρίδας, γιορτάζονταν τα Επιφάνεια και μαζί με αυτήν γιορτάζονταν και η γέννηση του Χριστού.

Ως ιδιαίτερη μέρα γιορτής των Χριστουγέννων ορίστηκε κατά τον 4ο αιώνα στη Δύση η 25η Δεκεμβρίου, μετά από πολλές συζητήσεις και διχογνωμίες, αφού πουθενά στην Παλαιά ή στην Καινή Διαθήκη δεν αναφέρεται ποιον μήνα και ποιαν μέρα γεννήθηκε ο Κύριος. Ορίστηκε λοιπόν η γιορτή των Χριστουγέννων από την Εκκλησία, που επιθυμούσε να αντικαταστήσει με χριστιανική γιορτή την ειδωλολατρική γιορτή του αήττητου Ήλιου, που γιορτάζονταν την ημέρα εκείνη.

Στην Ανατολή η εορτή των Χριστουγέννων εισήχθη κατά το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνος, όπως βεβαιώνει ο ιερός Χρυσόστομος σε ομιλία του στην Αντιόχεια το 386. Είναι σίγουρο ότι μεταξύ των ακροατών και του ιεράρχου, υπήρχαν και αυτοί που αντιδρούσαν στην καθιέρωση της γιορτής τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Όταν μάλιστα το 378 γιορτάστηκαν για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα στη Βασιλεύουσα, υπάρχουν μαρτυρίες ότι υπήρχαν και πάλι αντιδράσεις.

Όπως κι αν έχει, από την στιγμή που εισήχθηκε η γιορτή, επικράτησε χάρη στις ενέργειες σπουδαίων Ιεραρχών, και κυρίως του Χρυσόστομου, αλλά και του Γρηγορίου του Θεολόγου, του οποίου ο πρώτος στην Πόλη λόγος κατά την 25η Δεκεμβρίου 380 άρχιζε ως εξής: «Χριστός γεννάται, δοξάσατε· Χριστός έξ ουρανών, απαντήσατε· Χριστός επί γης, ύψώθητε».

Οι Βυζαντινοί κατά την ημέρα των Χριστουγέννων φαίνεται ότι εντός του ναού σχημάτιζαν σπήλαιο και μέσα σε αυτό εναπόθεταν στρωμνή, στην οποία τοποθετούσαν ένα παιδί, που παρίστανε τον Ιησού. Αυτό με σαφήνεια μαρτυρεί ο Θεόδωρος Βαλσαμών ερμηνεύοντας τον 83ο κανόνα της εν Τρούλλω συνόδου.

Κατά τους βυζαντινούς χρόνους υπήρχε συνήθεια για να τονωθεί η λεχώνα γυναίκα, ιδιαίτερα για το θηλασμό, να δίνουν το λεγόμενο λοχόζεμα, μια σούπα δηλαδή με σιμιγδάλι, αλλά και άλλα είδη, βούτυρο και μέλι. Το λοχόζεμα συνήθιζαν οι βυζαντινοί πρόγονοί μας να στέλνουν σε φιλικά σπίτια την επόμενη των Χριστουγέννων, προς τιμή των λοχείων της Παναγιάς. Το έθιμο αυτό δεν ενέκρινε η Εκκλησία και το απαγόρευσε αφού η Παναγία «ούκ έγνω λοχείαν». Η απαγόρευση αυτή όμως δεν εξάλειψε το έθιμο το οποίο συνεχιζόταν και στα κατοπινά χρόνια.

Κατά τις μεγάλες εορτές συνηθιζόταν να καλλωπίζονται οι οικίες, να στολίζονται οι πόρτες και τα παράθυρα και να καθαρίζονται οι δρόμοι. Αυτό γινόταν και κατά την εορτή της Γεννήσεως του Κυρίου, οπότε «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής».

Κατά το Δωδεκαήμερο γνωρίζουμε ότι τα παιδιά γυρνούσαν τα σπιτια, από τις πρώτες πρωινές ώρες μέχρι το δειλινό και με αυλούς και με σύριγγες (μουσικό όργανο) έλεγαν τα κάλαντα. Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ’ αι. μαρτυρεί και ο I. Τζέτζης γράφων: «.Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων.». Από τους στίχους πληροφορούμεθα ότι εκτός από τις ευχές, τα παιδία έλεγαν και εγκώμια προς τους νοικοκυραίους ανάλογα με τα σημερινά: «πολλά ‘παμε τ’ αφέντη μας, ας πούμε της κυράς μας», ζητώντας και την αμοιβή τους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα κάλαντα τα έλεγαν όχι μόνο παιδιά αλλά και ενήλικοι συνοδεία ορχήστρας, περιφερόμενοι μέχρι τη βαθειά νύχτα, και δεν αποχωρούσαν από το σπιτι που καλαντούσαν, αν πρώτα δεν αμείβονταν.

Και δυστυχώς δεν ήταν μόνο αυτοί που «ενοχλούσαν». Επειδή κατά την ημέρα αυτή, όπως και κατά τις επόμενες του Δωδεκαήμερου, γίνονταν οι μεταμφιέσεις, μασκαρεμένοι χτυπούσαν τις πόρτες, με φωνές και αστεϊσμούς ενοχλώντας τους οικοδεσπότες.

Τις ημέρες των μεγάλων εορτών και ευχάριστων γεγονότων, υπήρχε η συνήθεια, κατόπιν αδείας του αυτοκράτορα, να γίνονται ιπποδρομικοί αγώνες για τους οποίους οι Βυζαντινοί κυριολεκτικά παθιάζονταν. Έτσι λοιπόν την ημέρα των Χριστουγέννων γίνονταν αγώνες στον Ιππόδρομο παρουσία του βασιλιά και πλήθους θεατών. Το γεγονός αυτό βέβαια δεν άρεσε στην Εκκλησία, η οποία θα προτιμούσε ο λαός να βρίσκεται στους ναούς και όχι στα στάδια. Η αντίδρασή της όμως δεν φαίνεται να είχε αποτέλεσμα, όσον αφορά την τέλεση των αγώνων.

Το γιορτινό τόνο της ημέρας φυσικά τον έδιναν τα ανάκτορα, όπου γινόταν προετοιμασία για την πομπική μετάβαση του βασιλιά, την προέλευσιν ή πρόκενσον, όπως έλεγαν, από το ιερό παλάτι ως την Αγία Σοφία. Κατά τον Κων/νο τον Πορφυρογέννητο την ημέρα της του Χριστού γεννήσεως, ο βασιλιάς φορώντας την χλαμύδα και το στέμμα και συνοδευόμενος από πατρίκιους, συγκλητικούς και στρατηγούς, έβγαινε από τα ανάκτορα και διά μέσου της κεντρικής οδού της Βασιλεύουσας, της Μέσης Οδού, κατευθυνόταν προς την Αγία Σοφία, επευφημούμενος από το λαό που του εύχονταν «πολλά τα έτη», «πολλοί υμίν οι χρόνοι», «πολυχρόνιον ποιήσαι ο Θεός την αγίαν βασιλεία σου» και έψαλλαν σε ήχο τρίτο σχετικούς προς την ημέρα ύμνους.

Όταν ο βασιλιάς έφτανε στη Μεγάλη Εκκλησιά, στον εξωνάρθηκα ο πραιπόζιτος του έβγαζε από το κεφάλι το στέμμα, προχωρώντας στον νάρθηκα συναντούσε τον πατριάρχη και μαζί έμπαιναν στον κυρίως ναό. Έπειτα, αφού έφτανε στο ιερό και προσκυνούσε, μετέβαινε στη θέση του στο μουτατώριον, από όπου σηκωνόταν, όταν ήταν η ώρα να κοινωνήσει. Κατά την επιστροφή στα ανάκτορα, σε πέντε σημεία της Πόλης οι Πράσινοι και οι Βένετοι τον επευφημούσαν και του απηύθυναν τις ίδιες ευχές. Ας σημειωθεί ότι κατά την μετάβασή τους στην Μεγάλη Εκκλησιά για τη γιορτή των Χριστουγέννων οι βασιλείς άκουγαν και ύμνους και ευχές και στα Λατινικά.

Την λαμπρή και ένδοξη μέρα των Χριστουγέννων οι βασιλείς έδιδαν επίσημο γεύμα στα ανάκτορα, στο οποίο ήταν καλεσμένοι άρχοντες και αντιπρόσωποι ξένοι αλλά και δώδεκα φτωχοί κατά το παράδειγμα των δώδεκα μαθητών του Κυρίου. Όταν έτρωγαν, δεν ήταν καθισμένοι αλλά ανακεκλιμένοι κατά την αρχαία συνήθεια, ευχόμενοι κατά διαστήματα μεταξύ τους αλλά και προς τον βασιλιά τις ανάλογες με την ημέρα ευχές, ενώ οι καλλίφωνοι ψάλτες της Αγίας Σοφίας και των Αγίων Αποστόλων έψαλλαν: «Η Γέννησίς σου Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως».

Την ημέρα αυτή εξαιτίας της ιερότητά της, με βασιλική διαταγή απαγορεύονταν να συλλαμβάνεται και να φυλακίζεται κάποιος που έκανε μικροπαραπτώματα, όχι όμως αν είχε υποπέσει σε σοβαρά εγκλήματα. Στο ίδιο πνεύμα, αποφυλακίζονταν, όσοι ήταν έγκλειστοι και εξέτιαν μικρές ποινές.

[ΠΗΓΗ: http://vizantinaistorika.blogspot.gr, του Φαίδωνα Κουκουλέ, Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός]

Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Άγια Ημέρα των Χριστουγέννων και ετοιμαζόμαστε για τη μεγάλη εορτή της Γέννησης του Θεανθρώπου. Οι ετοιμασίες μας όμως στρέφονται κυρίως γύρω από το γιορταστικό τραπέζι, τα πλούσια φαγητά, το στολισμό του δέντρου, το φωτισμό των μπαλκονιών. Όλα αυτά είναι ασφαλώς ευχάριστα και μας βοηθούν να νιώσουμε διαφορετικά, να ξεφύγουμε από την ανιαρή καθημερινότητα και να βρεθούμε πιο κοντά στους δικούς μας ανθρώπους.

Το πραγματικό όμως νόημα των Χριστουγέννων δεν βρίσκεται εδώ, αλλά είναι πολύ πιο βαθύ, πολύ πιο δυνατό, πολύ πιο μεγαλειώδες. Ο Χριστός παίρνει την ανθρώπινη φύση, γίνεται τέλειος άνθρωπος, έρχεται να γεννηθεί στο ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ, να διδάξει και αργότερα να σταυρωθεί μόνο και μόνο από αγάπη για τον άνθρωπο και με αποκλειστικό σκοπό τη σωτηρία του. Στη φτωχική φάτνη, μέσα από την απέριττη εικόνα του Βρέφους, της Παρθένου, των ποιμένων και των μάγων, αναβλύζει το μήνυμα της αγάπης και της προσφοράς. Πράγματι, τα Χριστούγεννα συμβολίζουν το θρίαμβο της έμπρακτης και ανιδιοτελούς αλληλεγγύης, τη νίκη της παλλόμενης καρδιάς πάνω στον ψυχρό, ορθολογιστικό νου.

Σήμερα, πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια μετά, το λαμπρό αστέρι της Άγιας Νύχτας μάς οδηγεί στον ίδιο πάντοτε δρόμο, μας καλεί να ακολουθήσουμε την ίδια πορεία: να ανοίξουμε την καρδιά μας στο συνάνθρωπο, στον οποιοδήποτε συνάνθρωπο, ανεξάρτητα από καταγωγή, εθνικότητα, κοινωνική θέση ή οικονομική κατάσταση, να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, να νιώσουμε και να πραγματώσουμε την « ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία ». Μόνον έτσι τα Χριστούγεννα θα βρουν το πραγματικό τους νόημα. Κι αυτό το νόημα το έχουμε τόσο ανάγκη σε μια εποχή άκρατου ατομισμού, ηθικής και οικονομικής κρίσης, σύγχυσης και αδιαφορίας για τον πλησίον.

Πατέρας Ματθαίος – Λεόντειος Σχολή

Στην Σουηδία, εκεί που δεν υπάρχουν αντιεξορυκτικές υστερίες, αποδεικνύεται πως κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του: Εμφανίστηκε μια ρωγμή στο έδαφος σε οικισμό μεταλλωρύχων και μετακινούνται τα οικήματα! Κανενός δεν πέρασε από το μυαλό να κλείσει το ορυχείο…

Σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας έμοιαζε το 2004 η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της Κίρουνα, στην καταπαγωμένη βόρεια Σουηδία, να μεταφέρει το κέντρο της πόλης περίπου τρία χιλιόμετρα ανατολικά. Η απόφαση δεν αφορούσε τη μεταφορά της αγοράς ή των γραφείων υπηρεσιών αλλά τη μεταφορά 21 εμβληματικών ιδιωτικών και δημόσιων κτιρίων και μνημείων.

«Η Κίρουνα χτίστηκε γύρω στο 1900 για τους εργάτες των ορυχείων σιδήρου. Είναι το μεγαλύτερο ορυχείο σιδηρομεταλλεύματος στον κόσμο. Λόγω των υπερβολικών εξορύξεων άνοιξε στο έδαφος μια μεγάλη και απειλητική ρωγμή, η οποία μετακινείται κατά 15μέτρα τον χρόνο προς το κέντρο της πόλης. Αυτό σημαίνει ότι η πόλη θα πρέπει να μετακινηθεί αν οι κάτοικοί της δεν θέλουν να την καταπιεί η γη» λέει ο κινηματογραφιστής Κλάους Τίμαν, ο οποίος έχει μετακομίσει στην περιοχή για να καταγράψει τη συναρπαστική γι’ αυτόν διαδικασία.

Υστερα από χρόνια σχεδιασμών οι εργασίες άρχισαν τον περασμένο Μάιο. Η πόλη-σαρανταποδαρούσα, όπως την αποκάλεσε ξένος δημοσιογράφος, μετακομίζει αργά αλλά σταθερά. Όλα θα τελειώσουν το 2022.

Έως τότε θα έχουν ανεγερθεί κατοικίες και κτίρια για να στεγάσουν τη ζωή και τις δραστηριότητες των 20.000 κατοίκων της – οι περισσότεροι εργάζονται στα ορυχεία. Τα επτά από τα 21 κτίρια που θα μεταφερθούν ως έχουν βρίσκονται ήδη ή θα βρεθούν στη νέα τους θέση μέχρι την Πρωτοχρονιά.

Μέση ετήσια θερμοκρασία -15°C

Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τεχνικοί στην ανέγερση της νέας πόλης είναι οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν. Η Κίρουνα, η βορειότερη πόλη της Σουηδίας, βρίσκεται εντός του Αρκτικού κύκλου και η μέση ετήσια θερμοκρασία της είναι -15 βαθμοί Κελσίου.

«Εάν η εξόρυξη συνεχιστεί και μετά το 2035, θα επηρεαστούν και άλλα τμήματα της πόλης» αναφέρει ο Γιόραν Καρς, επικεφαλής του τομέα ανάπτυξης του δήμου, ενώ η Ζοζεφίν Εγεμαλμ, υπεύθυνη επικοινωνίας της LKAB, δήλωσε ότι «προς το παρόν θα μετακινηθούν περίπου 6.000 από τους κατοίκους και οι υπόλοιποι θα πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή».

Οι κάτοικοι δεν δυσφορούν για την ταλαιπωρία στην οποία υποβάλλονται. «Δεν είναι δυνατόν να κλείσει το ορυχείο γιατί θα μείνουν όλοι άνεργοι. Άλλωστε η μετακίνηση γίνεται με ιδανικούς όρους» δηλώνει ο συνταξιούχος μεταλλωρύχος Μπέρτιλ Αντερσον. Δεν αναφέρθηκε, ίσως από άγνοια, στις συνέπειες που θα είχε το κλείσιμο των τεράστιων ορυχείων στη σουηδική οικονομία.

Λεφτά υπάρχουν»

Το φιλόδοξο σχέδιο της μετακίνησης θα κρατήσει πέντε χρόνια και υπολογίζεται ότι το κόστος του θα αγγίξει το 1 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων έχει αναλάβει η εταιρεία LKAB, η οποία εκμεταλλεύεται τα ορυχεία Κολοσσός για την ανθηρή σουηδική οικονομία, η LKAB ιδρύθηκε το 1890, απασχολεί 4.463 εργαζομένους και στο μετοχικό κεφάλαιό της, εκτός από ιδιώτες, μετέχουν το συνδικάτο των εργαζομένων, ασφαλιστικοί φορείς και ερευνητικά ιδρύματα. Στα ορυχεία της εξορύσσεται καθημερινά αρκετό σιδηρομετάλλευμα για να χτιστούν έξι Πύργοι του Αϊφελ!

[ΠΗΓΗ: DOCUMENTO, του Νίκου Σερβετά, 23/12/2017]