Ο Υπεύθυνος της Κ.Ο. της Δημοκρατικής Συμπαράταξης για Ενέργεια, Περιβάλλον και Υποδομές, Γιάννης Μανιάτης και ο Γραμματέας του Τομέα Ενέργειας της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, καθ. ΕΜΠ Κωστής Μαθιουδάκης, πραγματοποίησαν  διαδοχικές επισκέψεις σε  εγκαταστάσεις των Μεταλλείων Χαλκιδικής την Παρασκευή 17 και το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2016.

Μετά το τέλος των επισκέψεών του, ο Γ. Μανιάτης έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το ΠΑΣΟΚ πιστεύουν στις αναπτυξιακές δυνατότητες της πατρίδας μας κι έχουμε, έμπρακτα, αναδείξει με σειρά θεσμικών πρωτοβουλιών και εφαρμοσμένων πολιτικών τη σημασία του ορυκτού πλούτου για το μέλλον της Ελλάδας.

Η επένδυση στα Μεταλλεία Χαλκιδικής, πρέπει να ολοκληρωθεί και να μπει σε παραγωγική φάση, με απόλυτο σεβασμό στις αυστηρότερες περιβαλλοντικές προδιαγραφές και με πλήρη καθετοποίηση της παραγωγής, ώστε να μεγιστοποιηθούν οι θέσεις εργασίας και τα έσοδα του δημοσίου. Μια επένδυση ύψους άνω του 1 δις €, που συνεισφέρει κάθε χρόνο 100.000.000€ στην εθνική οικονομία και διασφαλίζει 5.000 άμεσες κι έμμεσες θέσεις εργασίας.

Είναι άδικο τα πλεονάσματα να προκύπτουν μόνο από υπερφορολόγηση, να μη βρίσκουν οι νέοι μας δουλειές και να μεταναστεύουν, όταν ιδιαίτερα η Βόρεια Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις μεταλλευτικές δραστηριότητες, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται τα μηνύματα των καιρών και δημιουργεί αντιεπενδυτικό κλίμα με παλινωδίες, γραφειοκρατία και κωλυσιεργία.  

Το αληθινά προοδευτικό είναι πώς θα προχωρήσει ο τόπος μπροστά και όχι το πώς θα γυρίσει στο παρελθόν. Αυτό γίνεται με το να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για τους πολλούς και όχι προνόμια για τους λίγους».

Έχω την αίσθηση ότι τα τελευταία χρόνια η ευχή που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά είναι «ας μην είναι το νέο έτος χειρότερο από αυτό που φεύγει». Και δυστυχώς παρά τις απαισιόδοξα χαμηλές προσδοκίες μας, μάλλον η ευχή αυτή μένει απραγματοποίητη. Η οικονομική κρίση δείχνει μια σύγχρονη Λερναία Ύδρα, η ύφεση βαθαίνει όλο και περισσότερο, και εμείς μοιάζουμε με ανήμπορους ναρκωμένους ναυαγούς σε σχεδία στη μέση του φουρτουνιασμένου ωκεανού, καταδικασμένοι παρατηρητές των δεινών μας. Το άρθρο είναι μια σύντομη ανασκόπηση των Ελληνικών πετρελαϊκών εξελίξεων του 2016, καθώς το έτος που πέρασε έγιναν κάποια αργά αλλά αποφασιστικά βήματα στον ενεργειακό τομέα.

Φεβρουάριος 2016

Τον Φεβρουάριο, ολοκληρώθηκε η διαδικασία παραχώρησης των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων τριών χερσαίων οικοπέδων της χώρας. Για τη Βορειοδυτική Πελοπόννησο και την περιοχή «Άρτα- Πρέβεζα» επιλέχθηκαν τα Ελληνικά Πετρέλαια, ενώ για την Αιτωλοακαρνανία, η εταιρία Energean Oil and Gas (η εταιρεία η οποία εκμεταλλεύεται σήμερα το κοίτασμα του Πρίνου).

Οκτώβριος 2016

Τον Οκτώβριο, υπεγράφη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνο Σκουρλέτη, η απόφαση για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων για την θαλάσσια περιοχή του Ιονίου πελάγους δυτικά της Κέρκυρας, γνωστή και ως «Οικόπεδο 2 (Block 2)». Με την απόφαση και την οριστικοποίηση της σύμβασης που θα ακολουθήσει ύστερα από διαπραγματεύσεις με την Κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν τα Ελληνικά Πετρέλαια, η γαλλική TOTAL και η ιταλική EDISON, ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση ερευνητικών εργασιών για πρώτη φορά στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου. Υπενθυμίζεται ότι οι παραχωρήσεις γίνονται στο πλαίσιο του διαγωνισμού που προκηρύχθηκε το 2014 για την παραχώρηση 20 συνολικά θαλάσσιων περιοχών στο Ιόνιο και το νότιο Κρητικό πέλαγος. Μετά το «οικόπεδο 2», δυτικά της Κέρκυρας, εκκρεμεί στο πλαίσιο του ίδιου διαγωνισμού η υπογραφή σύμβασης για τα οικόπεδα 1 (Βορειοανατολικά της Κέρκυρας) και 10 (στον Κυπαρισσιακό κόλπο) για τα οποία προτιμητέος επενδυτής έχει ανακηρυχθεί η ΕΛΠΕ.

Έτσι οι τρεις αυτές χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας και η μία θαλάσσια στο Ιόνιο, προστέθηκαν το 2016 στις άλλες τρεις περιοχές, που από τον Μάιο του 2014 έχουν παραχωρηθεί σε εταιρείες προς έρευνα υδρογονανθράκων εντός τους. Αναλυτικότερα, η κοινοπραξία της Energean Oil and Gas με την Petra Petroleum ανέλαβε τη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων (εκτιμώμενα απολήψιμα αποθέματα 50- 100 εκατομμύρια βαρέλια). Τα Ελληνικά Πετρέλαια, η Edison και η Petroceltic ανέλαβαν τη θαλάσσια περιοχή του Πατραϊκού (εκτιμώμενα απολήψιμα αποθέματα 200 εκατομμύρια βαρέλια), ενώ το βεβαιωμένο κοίτασμα του Κατάκολου παραχωρήθηκε στο επενδυτικό σχήμα των εταιριών Energean Oil and Gas και Trajan Oil and Gas Ltd.

Αναφορικά με το Αιγαίο πέλαγος, σήμερα ισχύει η παραχώρηση ολόκληρης της παραγωγικής περιοχής του Πρίνου και της Νότιας Καβάλας (Ν2779/99) στην Energean Oil & Gas και η παραχώρηση του Θρακικού Πελάγους (Ν98/75) στη σύμπραξη της Calfrac (75%) με τα ΕΛΠΕ (25%). Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πλήρως ανεξερεύνητη (εξαιτίας απουσίας Ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο πέλαγος) λεκάνη του Ηροδότου, νοτιοανατολικά της Κρήτης στα θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πολύ βαθιά νερά (σε ορισμένα σημεία βάθος μεγαλύτερο και από 2.500 μέτρα) και πολλά υποσχόμενους πετρελαιοφόρους γεωλογικούς σχηματισμούς σύμφωνα με έρευνες της Αιγύπτου στο Αιγυπτιακό τμήμα της λεκάνης. Εκτιμήσεις που έρχονται στο φως της δημοσιότητας για τα πιθανά κοιτάσματα της περιοχής είναι παρακινδυνευμένες, καθώς τα μέχρι σήμερα ερευνητικά δεδομένα είναι ανεπαρκή.

Νοέμβριος 2016

Η σημαντικότερη, ίσως, είδηση ήρθε στα τέλη Νοεμβρίου, όταν και δόθηκε στην Energean Oil & Gas άδεια εκμετάλλευσης του διαπιστωμένου υπεράκτιου κοιτάσματος του Κατάκολου (γνωστό ως Δυτικό Κατάκολο). Συγκεκριμένα, και έπειτα από την Δήλωση Εκμεταλλευσιμότητας του κοιτάσματος που υπέβαλε τον Αύγουστο του 2016, η Energean στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συμφωνήθηκε από κοινού και οριοθετήθηκε η περιοχή εκμετάλλευσης του υπεράκτιου κοιτάσματος, στο πλαίσιο της σύμβασης που κυρώθηκε από την ελληνική Βουλή τον Οκτώβριο του 2014 και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ν. 2289/95 περί υδρογονανθράκων.

Το εντυπωσιακό ήταν ότι οι νέες εκτιμήσεις, που δημοσίευσε η Energean Oil & Gas ύστερα από 2 χρόνια έρευνας, αναφέρονται σε ποσότητες πετρελαίου δεκαπλάσιες της αρχικής συντηρητικής –όπως είχε χαρακτηριστεί– κοινά αποδεκτής ωστόσο μέχρι πρότινος εκτίμησης του ΥΠΕΚΑ. Έτσι, το κοίτασμα του Δυτικού Κατακόλου εκτιμάται ότι είναι της τάξης των 35-40 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου, ενώ στα επίπεδα του 30% εκτιμάται η αποληψιμότητα (15ετής η περίοδος εκμετάλλευσης).

Τι να περιμένουμε το 2017

Η χώρα μας ύστερα από μια μακρά περίοδο αδράνειας, τα τελευταία πέντε χρόνια επιχειρεί συστηματικά την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που πιθανώς κρύβονται στο υπέδαφός της. Το κλίμα στην παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία μπορεί να είναι ιδιαίτερα αρνητικό, εξαιτίας των χαμηλών τιμών του πετρελαίου, ωστόσο αυτό δεν φαίνεται να αποτρέπει την συνέχιση των ερευνών. Άλλωστε ύστερα από την απόφαση του OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) για μείωση της παραγωγής υδρογονανθράκων από το σύνολο των πετρελαιοπαραγωγών χωρών (απόφαση στην οποία συμφώνησε και η Ρωσία, αν και δεν ανήκει στις χώρες του OPEC) αναμένεται εντός του 2017 εκτόξευση της τιμής του αργού πετρελαίου διεθνώς. Η αύξηση αυτή πρόκειται να ακριβύνει κατά πολύ τη βενζίνη στη χώρα μας, καθώς θα συνδυαστεί με την κρατική αύξηση της τιμής του Φ.Π.Α. στα καύσιμα.

Είναι βέβαιο ότι μέσα στο 2017 θα παραχωρηθούν σε εταιρείες άλλες δυο θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου πελάγους (Οικόπεδο 1 -Βορειοανατολικά της Κέρκυρας- και Οικόπεδο 10 – στον Κυπαρισσιακό κόλπο) και θα συνεχιστούν οι έρευνες στις ήδη παραχωρημένες σε εταιρείες περιοχές (Πατραϊκός κόλπος, Αιτωλοακαρνανία κ.α.). Αναφορικά με την περίπτωση του Κατάκολου, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της εταιρείας, η Energean πρόκειται να υποβάλει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το Ολοκληρωμένο Σχέδιο Ανάπτυξης και τη Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων για το κοίτασμα του Δυτικού Κατακόλου έως το τέλος Φεβρουαρίου του 2017, το οποίο θα παρουσιαστεί και στην τοπική κοινωνία. Ο νέος προγραμματισμός της Energean Oil & Gas παραπέμπει στο 2018 για την εκτέλεση της πρώτης γεώτρησης, η οποία θα πραγματοποιηθεί από την στεριά προς την θάλασσα (οριζόντια γεώτρηση) και θα προχωρήσει σε μήκος περίπου 4,5 χιλιομέτρων, κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας, φθάνοντας στο κοίτασμα βάθους περίπου 2,5 χιλιομέτρων. Αξίζει να σημειωθεί πως οι πιθανότητες μιας οικολογικής καταστροφής ελαχιστοποιούνται σημαντικά λόγω της απόφασης για από ξηράς (από την θέση στην οποία βρίσκεται ο βιολογικός καθαρισμός του Κατάκολου) εξόρυξη του κοιτάσματος μέσω οριζόντιας γεώτρησης.

Τέλος, όσον αφορά την εκμετάλλευση των πιθανών πετρελαϊκών κοιτασμάτων του Αιγαίου (έχουν να γίνουν έρευνες από το Ελληνικό κράτος αρκετές δεκαετίες και δεν υπάρχει ΑΟΖ) θεωρώ ότι δεν πρέπει να περιμένουμε καμία εξέλιξη εντός του 2017, πλην της κλιμάκωσης της Τουρκικής προκλητικότητας, που πιθανότατα ίσως υπερβεί τα συνηθισμένα. Η γεωστρατηγική θέση και το πλούσιο υπέδαφος της χώρας σε συνδυασμό με την οικονομική, και όχι μόνο, αποδυνάμωσή της, την καθιστούν έναν μάλλον εύκολο στόχο.

[ΠΗΓΗ: http://www.huffingtonpost.gr, του Παναγιώτη Βεργούλη, Μεταλλειολόγου μηχανικού MSc, 30/12/2016]

Ο όρος σπάνιες γαίες αφορά σε 17 συγκεκριμένα ευγενή μέταλλα (χημικά στοιχεία) και η ονομασία τους έχει δοθεί λόγω της γαιώδους μορφής που εμφανίζουν τα οξείδιά τους αλλά και της εξαιρετικής σπανιότητάς τους.

Αυτά τα μέταλλα λέγονται και λανθανίδες. Εξαιτίας της βιομηχανικής τους μοναδικότητας σε εφαρμογές και χρήσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας (όπως τα λέιζερ, τα κινητά τηλέφωνα και οι οθόνες υγρών κρυστάλλων) και στις λεγόμενες «πράσινες» τεχνολογίες (στις μπαταρίες των υβριδικών αυτοκινήτων, στα φωτοβολταϊκά, στους λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης, στις τουρμπίνες των ανεμογεννητριών) η ζήτηση των σπάνιων γαιών αυξάνεται συνεχώς.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει από την εξόρυξη και επεξεργασία των σπάνιων γαιών είναι η ραδιενέργεια, η οποία συνδέεται με την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων ουρανίου και θορίου.

Καθ ‘όλη τη δεκαετία του 1990 και του 2000, η Κίνα ήταν αυτή που κυριάρχησε στην παραγωγή των σπάνιων γαιών και σήμερα αντιπροσωπεύει πάνω από το 85% της παγκόσμιας παραγωγής. Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements – REE) θεωρούνται «στρατηγικά μέταλλα», καθώς πρακτικά δεν υπάρχει βιομηχανική εφαρμογή υψηλής τεχνολογίας που να μην τις περιλαμβάνει.

Η Ε.Ε. έχει συμπεριλάβει τις σπάνιες γαίες στην ομάδα των 20 κρίσιμων ορυκτών, τις βιομηχανικές ανάγκες για τα οποία αδυνατεί να καλύψει σήμερα ο μεταποιητικός κλάδος της Ευρώπης. Τα παγκόσμια αποθέματα σπάνιων γαιών περιέχονται κυρίως στα ορυκτά αλλανίτη, βαστνασίτη και μοναζίτη. Στις αποθέσεις βαστνασίτη στην Κίνα και τις ΗΠΑ βρίσκεται το μεγαλύτερο ποσοστό οικονομικά εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων σπάνιων γαιών του πλανήτη.

Όσον αφορά τη χώρα μας, τα πολυμεταλλικά κοιτάσματα επιθερμικού και πορφυριτικού τύπου της Σερβομακεδονικής μεταλλογενετικής ζώνης καθώς και της ζώνης Ροδόπης στη Βορειοανατολική Ελλάδα είναι τα πλέον ελπιδοφόρα για μελλοντική παραγωγή σπανίων γαιών και μετάλλων. Επίσης, τα κοιτάσματα βωξιτών και λατεριτών της Κεντρικής και Βορείου Ελλάδος , τα οποία ήδη υφίστανται εκμετάλλευση για την παραγωγή Al και Ni, περιέχουν σημαντικές ποσότητες σπάνιων γαιών και μπορούν να ενταχθούν στα μελλοντικά σχέδια των μεταλλευτικών βιομηχανιών. Υψηλή περιεκτικότητα σπάνιων γαιών ανιχνεύεται σε προσχωσιγενείς αποθέσεις στο παράκτιο και υποθαλάσσιο περιβάλλον μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης, κυρίως στις εκβολές των ποταμών Στρυμόνα, Νέστου και Έβρου. Κοιτασματολογικές έρευνες αλλά και αναλύσεις δειγμάτων που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ στο παρελθόν στις περιοχές αυτές ήταν αρκετά ενθαρρυντικές, εκτιμώντας αποθέματα 485 εκατ. tn με μέση περιεκτικότητα σπανίων γαιών 1,17% (κυρίως Ce, La και Nd) και δυστυχώς αρκετή περιεκτικότητα σε θόριο (Th, ραδιενεργό στοιχείο).

Η Κίνα είναι ο κυρίαρχος στην παγκόσμια παραγωγή σπάνιων γαιών (86% των ΣΓ παγκοσμίως για τα έτη 2013 και 2014 παρήγαγε η Κίνα σύμφωνα με το U.S.G.S. (U.S. Geological Survey)) η οποία ανήλθε στους 110.000 τόνους για κάθε έτος. Το 2014 συνεχίστηκε η προσπάθεια εύρεσης εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων σπάνιων γαιών σε πολλά μέρη του κόσμου. Εκτός από κυρίαρχος παραγωγός, η Κίνα είναι και ο κυριότερος καταναλωτής σπάνιων γαιών παγκοσμίως, τις οποίες χρησιμοποιεί στην κατασκευή ηλεκτρονικών ειδών που προορίζονται είτε για εσωτερική κατανάλωση είτε για εξαγωγές.

Η Ιαπωνία και οι Η.Π.Α. καταλαμβάνουν αντίστοιχα τη δεύτερη και τρίτη θέση στην κατανάλωση σπάνιων γαιών. Η κατανάλωση σπάνιων γαιών στην Κίνα ανήλθε σε 86.400 τόνους για το 2014 σημειώνοντας αύξηση κατά 10,77% σε σχέση με το 2013 (κατανάλωση 78.000 τόνων) σύμφωνα με το Σύνδεσμο Βιομηχανιών Μη Σιδηρούχων Μετάλλων Κίνας (CNIA). Σύμφωνα με πηγές της Βιομηχανίας της Ιαπωνίας, η κατανάλωση σπάνιων γαιών για το 2014 ανήλθε σε 14.225 τόνους. Η κατανάλωση σπάνιων γαιών στις Η.Π.Α. για το 2014 σημείωσε άνοδο εξαιτίας της διαθεσιμότητας και των χαμηλών τιμών της αγοράς. Συγκεκριμένα, το U.S.G.S. εκτιμά πως η κατανάλωση στις Η.Π.Α. άγγιξε τους 17.000 t για το 2014 σημειώνοντας αύξηση κατά 13,3% σε σχέση με το 2013.

[ΠΗΓΗ: http://www.oryktosploutos.net, από ΙΓΜΕ, Υποέργο 7 του έργου ΜΕΟΠΥ με τίτλο «ΒΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ», επιμέλεια Π. Τζεφέρης, 16/02/2017]

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την κατάσταση της ρευστότητας στην αγορά αποκαλύπτουν τα επίσημα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Πίσω από το success story της κυβέρνησης για την υπέρβαση των φορολογικών εσόδων κρύβονται χιλιάδες επιχειρήσεις οι οποίες πληγωμένες από την παρατεταμένη ύφεση και την απουσία τραπεζικής χρηματοδότησης, επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν ως κεφάλαιο κίνησης τους φόρους που εισπράττουν για λογαριασμό του δημοσίου και κυρίως τον ΦΠΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο σύνολο του 2016 ο συνολικός ΦΠΑ που βεβαιώθηκε μετά από τη σχετική υποβολή περιοδικών δηλώσεων από τις επιχειρήσεις ανήλθε σε 11,4 δις ευρώ. Από αυτό το ποσό πληρώθηκαν εμπρόθεσμα τα 9,7 δις ευρώ, δηλαδή πληρώνεται εμπρόθεσμα το 84% του ΦΠΑ. Το υπόλοιπο ποσό είτε ρυθμίστηκε από τις επιχειρήσεις είτε παραμένει ληξιπρόθεσμο.

Οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να μην πληρώσουν εμπρόθεσμα τον ΦΠΑ που τους έχει βεβαιωθεί επιβαρύνονται για κάθε μήνα καθυστέρησης με 0,73%, δηλαδή με 8,76% ετησίως.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ο ΦΠΑ είναι αυτός που δηλώνεται και δεν περιλαμβάνει τον ΦΠΑ που δεν εμφανίζεται ποτέ στα βιβλία των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών λόγω της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην απώλεια φορολογικών εσόδων από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας. Πιο συγκεκριμένα, ο ΦΠΑ που θα μπορούσε να εισπραχθεί ανερχόταν το 2014 στα 17,6 δισ. ευρώ αλλά τελικά εισπράχθηκαν μόνο 12,67 δισ., καθώς τα υπόλοιπα 4,9 δισ. χάθηκαν λόγω της φοροδιαφυγής, της μη βεβαίωσης και της απάτης με το συγκεκριμένο φόρο.

Το 2014, σύμφωνα με την έκθεση, το ποσοστό του ΦΠΑ που χάνεται περιορίστηκε στο 28% από 34% που ήταν το 2013 και 31% που ήταν το 2012. Η Ελλάδα, με το ποσοστό 28% απώλειας ΦΠΑ βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της ΕΕ στο συγκεκριμένο αρνητικό δείκτη, καθώς την ξεπερνά μόνο η Ρουμανία με 37,9%, η Λιθουανία με 36,8% και η Μάλτα με 35,3%. Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 14%.

[ΠΗΓΗ: http://www.capital.gr, του Σπύρου Δημητρέλη, 19/02/2017]