ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

625_1fa61dad-6ea2-f5a9-3d22-dd0d90d7a390Πριν από περίπου 500 χρόνια ο Νικόλαος Κοπέρνικος διατύπωσε τη θεωρία ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο, την οποία επιβεβαίωσε ο Γαλιλαίος έναν αιώνα αργότερα. Η σημαντική ανακάλυψη έδωσε έτσι ώθηση για το πέρασμα σε μια νέα εποχή επιστημονικών ανακαλύψεων πυροδοτώντας σειρά τεχνολογικών επαναστάσεων στους αιώνες που ακολούθησαν. Η έλευση της τυπογραφίας αλλά και οι προκλήσεις του Γαλιλαίου στην Εκκλησία, αποτέλεσαν σημεία καμπής στην εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Σήμερα, ο ρυθμός των τεχνολογικών αλλαγών εξακολουθεί να επιταχύνεται. Η πρόοδος σε τομείς όπως η νανοτεχνολογία, τα αυτόνομα αυτοκίνητα, οι τεχνικές γονιδιακής επεξεργασίας και άλλες καινοτόμες τεχνολογικές εφαρμογές, έχουν καθοριστικά αλλάξει τη ζωή των σύγχρονων ανθρώπων όχι μόνο σε επίπεδο ατομικό αλλά ακόμη και σε εθνικό. Ούτως ή άλλως η ανάπτυξη της τεχνολογίας δεν συμβαίνει τυχαία αλλά, γεωπολιτικοί παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της όλης διαδικασίας.

Καθοριστικοί παράγοντες

Οι γεωπολιτικές δεσμεύσεις μιας χώρας όσο και η εθνική στρατηγική της υπαγορεύουν και την ανάπτυξη ή την υιοθέτηση των αντίστοιχων τεχνολογιών. Για παράδειγμα, η Ρωσία ως μια χώρα με τεράστια έκταση που το μεγαλύτερο μέρος των συνόρων της με την Ευρώπη είναι ανυπεράσπιστα, ήταν ιστορικά ευάλωτη σε μια ενδεχόμενη εισβολή. Κατ’ επέκταση, όχι τυχαία η χώρα έδωσε από παλιά προτεραιότητα από τη μια στη συντήρηση ενός μεγάλου και ικανού στρατού και ταυτόχρονα στις προσπάθειες ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, ώστε να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο εισβολής, με εφαρμογές προσανατολισμένες σαφώς σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αντίθετα η Ιαπωνία, μετατόπισε το κέντρο βάρους στη σταδιακή εκτροπή του κύριου όγκου των ερευνών της από τον στρατιωτικό στον εμπορικό τομέα ώστε να γίνει πρωτοπόρος στις τεχνολογίες που έχουν να κάνουν με την κατανάλωση. Παράλληλα, πρέπει να σημειωθεί πως οι παράγοντες αυτοί δεν παραμένουν αμετάβλητοι με την πάροδο του χρόνου, ούτε κατ’ επέκταση τα κριτήρια με βάση τα οποία μια χώρα μπορεί να υιοθετήσει μια νέα τεχνολογία.

Γεωγραφική θέση και υποδομές

Ένα από τα πρώτα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν για την αξιολόγηση της τεχνολογικής πορείας μιας χώρας είναι η γεωμορφία της και οι υπάρχουσες υποδομές. Με βάση τον συγκεκριμένο γεωμορφικό του χαρακτήρα, το Ισραήλ, λόγω έλλειψης υδάτινων πόρων, έχει επενδύσει –από κάθε άποψη- στην ανάπτυξη τεχνολογιών για την εξοικονόμηση, την ανακύκλωση και την αφαλάτωση του νερού. Σήμερα, η χώρα είναι πρώτη στην ανάπτυξη τεχνολογίας που έχει σχέση με την αξιοποίηση του νερού.

Εργασιακή ευελιξία και δημογραφικά στοιχεία

Στοιχεία που αφορούν το εργασιακό καθεστώς είναι ουσιώδη για την τεχνολογική ανάπτυξη. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, η Ιαπωνία θα είναι μια από τις χώρες που θα έρθουν αντιμέτωπες με έναν συρρικνούμενο πληθυσμό, σημαντική μείωση του εργατικού δυναμικού τους και φυσικά με τις διαρκώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, όσον αφορά στη δεξαμενή του εργατικού δυναμικού.

Διαθεσιμότητα κεφαλαίων και κινητικότητα

Τα διαθέσιμα κεφάλαια και η δυνατότητα επενδύσεων είναι καθοριστικής σημασίας για την υιοθέτηση ορισμένων τεχνολογιών. Στον αναπτυγμένο κόσμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν διαθέσουν σημαντικά κεφάλαια στην έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογιών σε πολλά διαφορετικά πεδία. Ταυτόχρονα η καινοτομία παίρνει ώθηση από σημαντικά επιχειρηματικά κεφάλαια που επενδύονται λόγω της συγκεκριμένης οικονομικής κουλτούρας της χώρας . Αντίθετα στην Ιαπωνία το περιβάλλον είναι διαφορετικό κι επειδή δεν διατίθενται επιχειρηματικά κεφάλαια, η ανάπτυξη βασίζεται σε εταιρικά κεφάλαια χρηματοδότησης.

Εκπαιδευτικά συστήματα και τεχνολογική «ωριμότητα»

Τα συστήματα εκπαίδευσης αποτελούν στην ουσία τα δομικά στοιχεία για την ικανότητα μιας χώρας να αναπτύξει την επιστήμη και την τεχνολογία. Επίσης, η εκπαιδευτική της πολιτική μπορεί ορίσει την πορεία της τεχνολογικής ανάπτυξης εστιάζοντας σε διαφορετικούς τομείς μελέτης και καλλιεργώντας τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες των εργαζομένων του μέλλοντος. Εξίσου ο βαθμός ωριμότητας των εθνικών δυνατοτήτων σε συγκεκριμένους τεχνολογικούς τομείς διαμορφώνεται μέσα από διαδοχικά στάδια ανάπτυξης.

Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης

Προηγμένες κατασκευαστικές μέθοδοι που κάνουν χρήση της ρομποτικής αλλά και πολλές άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες θα μπορούσαν αντί να διευκολύνουν, να διαταράξουν αντίθετα τη διαδικασία ανάπτυξης διαφορετικών χωρών. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και τώρα την Κίνα, ο τομέας των κατασκευών αποτελούσε ανέκαθεν αναπόσπαστο στοιχείο της οικονομικής τους εξέλιξης. Αν και η πρόοδος στον τομέα δεν θα αλλάξει την ουσία του παραδείγματος, μπορεί να επηρεάσει την έκταση της ανάπτυξης που μπορεί να σημειωθεί ταυτόχρονα σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου.

Από τότε που ο Κοπέρνικος και ο Γαλιλαίος μας εισήγαγαν στην εποχή της τεχνολογίας, η δυναμική της σε παγκόσμιο επίπεδο αναδιαμορφώνεται και αλλάζει μετά από κάθε «επανάσταση». Μελετώντας την αλληλεπίδραση μεταξύ τεχνολογίας και γεωπολιτικής μπορούμε να προβλέψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι ραγδαίες εξελίξεις θα αλλάξουν όχι μόνο τον τρόπο ζωής των ανθρώπων αλλά και τον τρόπο ανταλλαγής στοιχείων πολιτισμού μεταξύ των εθνών.-

[ΠΗΓΗ: http://www.politically.gr/, της Κατερίνας Παναγιώτου, 6/10/2016]