ΤΑ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

images

Οι κάτοικοι της ΒΑ Χαλκιδικής απασχολούνταν ως επί το πλείστον στα μεταλλεία. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Χαλκιδική (κυρίως την Κασσάνδρα και τη Σιθωνία), η περιοχή των Μαδεμοχωρίων αναπτύχθηκε από τη μεταλλευτική δραστηριότητα.

Σε διάφορες χρονικές φάσεις η αντίστοιχη ακμή και παρακμή της μεταλλευτικής δραστηριότητας επηρέασε και διαμόρφωσε τη ζωή αυτών των κατοίκων και κατ’ επέκταση και τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα δεδομένα της κάθε εποχής. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι ως προς τις καταστάσεις που βίωσαν και καθόρισαν την κουλτούρα τους αρκεί να αναφέρουμε τα εξής:

Η ονομασία «Μεταλλεία Κασσάνδρας» εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1893 λόγω του γεωγραφικού προσδιορισμού που είχε δοθεί αρχικά στη χερσόνησο της Χαλκιδικής από την τότε Ελληνική Πολιτεία. Αυτή η ονομασία έχει επικρατήσει και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Το 1901 η Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία που διαχειρίζεται τα μεταλλεία αρχίζει την επιφανειακή εκμετάλλευση του κοιτάσματος σιδηροπυρίτη στο μεταλλείο του «Μαντέμ Λάκκου». Το 1927 τη διαδέχεται η «Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων» (ΑΕΕΧΠ&Λ), ενώ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η πλειοψηφία των μετοχών της περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, ο οποίος με τη δραστηριότητά του, δίνει ιδιαίτερη ώθηση στο μεταλλευτικό κλάδο. Επίκεντρο των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων της εταιρείας γίνεται το Στρατώνι, το οποίο γνωρίζει μεγάλη άνθιση. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν χαρακτηριστικά κάτοικοί του «ήταν το πρώτο και το μόνο χωριό εκείνης της εποχής που είχε ηλεκτρικό ρεύμα.»

im (3)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ΑΕΕΧΠ&Λ κατασκευάζει στην παραλία του Στρατωνίου το εργοστάσιο εμπλουτισμού και ξεκινάει την παραγωγή και επεξεργασία μικτών θειούχων συμπυκνωμάτων. Ενώ, από το 1972 αρχίζει η εκμετάλλευση του μεταλλείου μικτών θειούχων της Ολυμπιάδας. Παράλληλα, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους η αλιευτική, η αγροτοκτηνοτροφική και η τουριστική δραστηριότητα, σε οργανωμένες δομές. Οι νέες ελπιδοφόρες παραγωγικές δραστηριότητες αφορούσαν κυρίως τους κατοίκους του παραλιακού μετώπου, όπως αυτό συντίθεται από τους οικισμούς της Ιερισσού, των Νέων Ρόδων, της Ουρανούπολης και της Αμμουλιανής. Οι εξελίξεις της εποχής δε μπορούσαν να αφήσουν αδιάφορες την Ολυμπιάδα και τα Πυργαδίκια.

im (2)

Ωστόσο, η εξέλιξη των πραγμάτων απέδειξε ότι η αλιεία, η κτηνοτροφία και ο τουρισμός, λειτουργούσαν ως πηγή συμπληρωματικού εισοδήματος. Η μεταλλευτική συνέχισε να αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος για την πλειοψηφία των κατοίκων. Αυτό αποτέλεσε κίνητρο μετακίνησης ενός μεγάλου μέρους πληθυσμού από άλλα μέρη της Ελλάδας, το οποίο έφτασε στη Χαλκιδική εκείνη την εποχή και ενσωματώθηκε πλήρως στην τοπική κοινωνία.

Το Δεκέμβριο του 1995, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των Μεταλλείων Κασσάνδρας και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων περιέρχονται στην TVΧ Hellas. Για τα επόμενα οκτώ χρόνια η μεταλλευτική δραστηριότητα στην περιοχή γίνεται αντικείμενο αντιπαράθεσης και συγκρούσεων με κορύφωση τη ματαίωση του επενδυτικού σχεδίου το 2003, μετά από την απόρριψή του από το Συμβούλιο της Επικρατείας, και το πάγωμα των εργασιών των μεταλλείων.

Η νεολαία της περιοχής εγκατέλειψε μαζικά τον τόπο, αναζητώντας αλλού επαγγελματικές διεξόδους. Τη θέση αυτών των ανθρώπων πήρε η ερήμωση και ο οικονομικός μαρασμός.

Τον Ιανουάριο του 2004 η ανάληψη ευθύνης επαναλειτουργίας των μεταλλείων από την «Ελληνικός Χρυσός» σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τα μεταλλεία και την περιοχή και επαναφέρει την ελπίδα στους κατοίκους της. Μετά από μια χρονοβόρα διαδικασία κατάθεσης και έγκρισης ενός ολοκληρωμένου επενδυτικού σχεδίου το Μάρτιο του 2012 ξεκίνησε η υλοποίησή του με τετραπλασιασμό του εργατικού δυναμικού σε ένα μόλις χρόνο.

Για ακόμα μια φορά η μεταλλευτική δραστηριότητα γίνεται αντικείμενο αντιπαράθεσης, μόνο που τώρα η έκβαση είναι διαφορετική αφού δικαιώθηκε και αναγνωρίστηκε η προσφορά της σε όλους τους Έλληνες πολίτες μέσα από την ανώτερη αρχή της πολιτείας. Στις 17 Απριλίου 2013 το Συμβούλιο της Επικρατείας επισφραγίζει τη νομιμότητα των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων της επένδυσης. Σήμερα οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία Κασσάνδρας είναι χίλιοι επτακόσιοι και μαζί με τις οικογένειές τους αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας της ΒΑ Χαλκιδικής. Πλέον η πλειοψηφία των κατοίκων αναγνωρίζει ότι δημιουργείται προοπτική ανάπτυξης και οικονομικής σταθερότητας στην περιοχή. Βλέπουν ότι ευνοείται η επιστροφή των οικονομικών μεταναστών στην πατρογονική γη τους και μπορούν και πάλι να ελπίζουν και να ονειρεύονται ότι έρχονται καλύτερες μέρες για όλους.

[ΠΗΓΗ: ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΑ ΝΕΑ, τεύχος ΝΟΕΜΒΡΗ-ΔΕΚΕΜΒΡΗ 2013]